Uit nieuw onderzoek blijkt dat moederchimpansees lang blijven spelen met hun kinderen, ook als andere chimpansees volledig focussen op overleven. Dat concluderen onderzoekers na tien jaar aan observatiemateriaal.
Onderzoekers hebben gedurende tien jaar wilde chimpansees geobserveerd. Wat blijkt? Hoewel alle chimpansees van spelen houden – jong en oud – stoppen volwassenen daarmee zodra voedsel schaars wordt. Ze richten zich dan volledig op overleven en stoppen hun energie in het zoeken naar voedsel. Maar moederchimpansees stoppen niet met spelen. Zij blijven het belangrijkste speelmaatje van hun kinderen. Dit toont volgens de onderzoekers de onmisbare rol van moeders op de fysieke en sociale ontwikkeling van hun jongen aan. Moederchimpansees blijven hun kinderen kietelen, met ze jagen en ‘vliegtuigje’ spelen.
Patronen
De observaties vonden plaats in het Kibale Forest National Park in Oeganda, het meest dichtstbevolkte bos ter wereld met meer dan duizend chimpansees. Onderzoekers begonnen de chimpansees in 1987 te laten wennen aan de aanwezigheid van mensen. In de loop van de tijd hebben teams van onderzoekers gedetailleerde veldnotities gemaakt van bijna elk waarneembaar gedrag – inclusief klimmen, eten, verzorgen, roepen, agressie en spelen. Door haar eerdere werk was hoofdonderzoeker Zarin Machanda al bekend met de speelsheid van chimpansees. Ze besloot daar dieper op in te gaan door de patronen van speelgedrag te bekijken.
Sociale banden chimpansees
De meeste volwassen dieren spelen niet. Uitzonderingen lijken tot nu toe alleen dolfijnen en apen. Voor andere dieren houdt spel op nadat het ontwikkelingsdoel is bereikt. Daarna wordt de kostbare energie gebruikt om voedsel te vinden, op te letten voor roofdieren en te paren. Bij chimpansees dient het spel voor volwassenen ook om de sociale banden te versterken. Machanda:
“Ze hebben ook hoogontwikkelde hersenen en leven in gestructureerde groepen, met zeer specifieke regels voor de interacties tussen individuen. Door te spelen kunnen ze niet alleen fysieke vaardigheden ontwikkelen, maar ook de vaardigheden van sociale interactie.”
Opsplitsen
In tijden van voedselschaarste splitsen moederchimpansees zich op in kleinere groepen of zelfs alleen met hun baby’s. Dat betekent dat de kleintjes minder interactie hebben met anderen, waardoor de moeders de belangrijkste speelkameraadjes worden. Bavianen doen het bijvoorbeeld heel anders. Daar blijft de groep altijd bij elkaar, waardoor babybavianen altijd andere bavianen van dezelfde leeftijd hebben om mee te spelen. De moeders spelen dan meestal niet met hun baby’s.
Veilig
Hoe de chimpansees spelen, hangt deels af van hun geslacht. Machanda:
“Het is niet ongewoon om mannelijke chimpansees agressievere vormen van spel te zien spelen, terwijl vrouwen een soort spel spelen dat verband houdt met ouderschap.”
Moederchimpansees
Bij vrouwelijke chimpansees is veel spel gericht op voorbereiden op toekomstig moederlijk gedrag, terwijl mannetjes rond hun tweede een stuk ruiger en competitiever gaan spelen. Maar als het de kinderen allemaal wat te veel wordt, “gaan ze weer met mama spelen, want uiteindelijk is dat een heel veilige plek”, zegt Harvard-onderzoeker Kris Sabbi, die ook betrokken was bij het onderzoek.
Bron:
- Science Daily
- Lees ook:
©AnimalsToday.nl Sophie Jongma
