De populaties van migrerende riviervissen zijn sinds 1970 wereldwijd met 76 procent gekrompen. Dat blijkt uit het rapport ‘Living Planet Index‘ van de World Fish Migration Foundation en de Zoological Society of London. In Europa is die daling maar liefst 93 procent. Dammen in rivieren blijken de grootste boosdoener. De afname van trekvispopulaties is groter dan die van land- en oceaandieren, waarvan de aantallen in dezelfde periode met zo’n 60 procent afnamen.
Vissoorten zoals zalm, forel en reuzenmeervallen zijn van vitaal belang voor de rivieren en meren waarin ze broeden of voeden, maar ze zijn ook van belang voor hele ecosystemen. De vissen zwemmen stroomopwaarts, hierdoor transporteren ze voedingsstoffen uit de oceanen en voorzien ze in voedsel voor veel landdieren, zoals roofvogels, beren, wolven en mensen die vis eten.
Dammen versperren de doorgang
De oorzaken voor deze catastrofale daling in migrerende vispopulaties hebben te maken met de honderdduizenden dammen die over de hele wereld gebouwd zijn, de klimaatcrisis, watervervuiling en overbevissing. Volgens wetenschappers is de situatie nog somberder dan het in eerste instantie leek, aangezien veel dalingen al begonnen voor 1970. De populaties van steur in de grote meren van Noord-Amerika zijn bijvoorbeeld gedaald met 95 procent ten opzichte van het historische niveau. Ook zijn er geen geschikte gegevens verzameld over soorten in de meest biodiverse rivieren ter wereld, zoals de Amazone, Congo, Mekong en Yangtze. Onderzoekers vrezen dat er de komende decennia honderden soorten vissen zullen uitsterven.
Vernietiging van rivieren
De gemiddelde daling was 84 procent in Latijns-Amerika en 59 procent in Azië-Oceanië. De gegevens uit Afrika zijn beperkt, waardoor er geen betrouwbare trend te bepalen is. In Noord-Amerika was de daling 28 procent. Dit heeft er waarschijnlijk mee te maken doordat er voor 1970 al grote dalingen optraden, maar ook doordat er steeds meer dammen worden verwijderd. Zeb Hogan van de universiteit van Nevada en auteur van het rapport zegt:
“Voor trekvissen is er niets erger dan een dam. Bijna zonder uitzondering, op de plekken waar dammen zijn verwijderd, zie je dat populaties weer terugkeren, vaak sneller dan verwacht.”
Een rivierherstel dat in 2016 werd voltooid aan de Penobscot rivier in Maine (VS), leidde ertoe dat het aantal rivierharing groeide van een paar honderd tot bijna twee miljoen per jaar. De coalitie Dam Removal Europe werkt eraan om de rivieren van het continent te bevrijden van meer dan 100.000 verouderde barrières. Maar in andere delen van de wereld worden duizenden waterkrachtdammen gebouwd. Arjan Berkhuysen van de World Fish Migration Foundation:
“Catastrofale verliezen in trekvispopulaties tonen aan dat we niet door kunnen blijven gaan met het vernietigen van onze rivieren. Dit heeft enorme gevolgen voor mens en natuur over de hele wereld. We kunnen en moeten nu handelen voordat deze soorten voorgoed verloren gaan.”
Drijvende kracht voedselketens
Michelle Jackson van de universiteit van Oxford (VK), die niet betrokken was bij het rapport, zegt dat trekvissen vaak de drijvende kracht zijn in voedselketens omdat ze voor het transport zorgen van voedingsstoffen. Ze zegt:
“De krimp is zeker dramatisch, maar het verbaast me niet. De vooruitzichten worden iedere keer slechter. Als de vispopulaties blijven afnemen, zullen er verstrekkende gevolgen zijn voor veel soorten die ervan afhankelijk zijn. Zoete wateren lopen een onevenredig groot risico voor menselijke druk, aangezien ze worden beïnvloed door alles wat er in het omliggende stroomgebied gebeurt.”
Het onderzoek werd geleid door Stefanie Deinet van de Zoological Society of London en bekeek gegevens van 1.406 populaties van 247 soorten. Er zijn 1.100 soorten die moeten migreren om te overleven. Volgens de onderzoekers zijn er veel meer gegevens nodig voor regio’s buiten Europa en Noord-Amerika om algemene trends te onderzoeken. Uit de analyse bleek wel dat beheerplannen voor rivieren en visserij helpen om de daling wat minder snel te laten verlopen. In de beheerde gebieden daalde de populatie met 54 procent, terwijl de onbeheerde gebieden voor 87 procent verlies zorgden.
Migrerende riviervissen op rand uitsterven
Eerder onderzoek door Hogan wees uit dat veel grote riviervissen op de rand van uitsterven staan, met populaties van meervallen en pijlstaartroggen met 97 procent sinds 1970. Uit andere studies blijkt dat slechts een derde van de grote rivieren vrijstromend blijft. In Groot-Brittannië is bijvoorbeeld 97 procent van het riviernetwerk onderbroken door gebouwen die zijn gemaakt door mensen. Trekvissen gebruiken de watertemperatuur als signaal om hun reis te starten, maar dammen kunnen de temperatuur van het water aanzienlijk verlagen. Door de klimaatverandering veranderen de regenpatronen ook nog eens. Dit heeft weer impact op trekvissen. Hogan:
“Sommige dammen zijn schadelijker voor het milieu dan andere. Met de schade aan ecosystemen en bestaansmiddelen moet meer rekening worden gehouden bij de bouw van nieuwe dammen.”
Bronnen:
- The Guardian
- Living Planet Index
- World Fish Migration Foundation (pdf)
- Lees ook:
.
11 soorten kleine walvissen en dolfijnen met uitsterven bedreigd door moderne vismethoden
.
©AnimalsToday.nl Jane Sauer
