Wetenschappers schrijven in Nature dat door de opwarming van de aarde en vertroebeling van het water, meren wereldwijd steeds zuurstofarmer worden. Dit is nadelig voor de dieren die er leven, de biodiversiteit en ons eigen drinkwater.

meren
Meren verliezen zuurstof door klimaatverandering | Foto: Pixabay

Het was al eerder bekend dat er een lager zuurstofgehalte is in oceanen, maar deze nieuwe studie laat zien dat de zuurstofafname in meren nog veel sneller gaat dan verwacht. Hier daalt het zuurstofpercentage zelfs 3 tot 9 keer sneller dan in de afgelopen 40 jaar. Er komt nu 19 procent minder zuurstof voor in diepe wateren en 5 procent minder aan de oppervlakte. Ter vergelijking, oceanen zijn sinds de jaren zestig slechts 2 procent zuurstof verloren. Dit komt doordat meren klein en geïsoleerd zijn, waardoor er niet zoals in oceanen zuurstof vanuit andere wateren naartoe stroomt.

400 meren

De auteurs hebben 45.000 dataprofielen van bijna 400 merenvan de afgelopen 40 jaar onderzocht. De meeste meren die geanalyseerd zijn, liggen in gematigde klimaatzones zoals in Europa en de Verenigde Staten, maar ook data van meren dichtbij de Evenaar, de Polen en tropische meren in Afrika zijn gebruikt. In al deze gebieden werd er een vergelijkbare trend van afnemende zuurstofpercentages waargenomen.

In een vijfde deel van de meren bleek het zuurstofniveau juist omhoog te gaan, maar deze meren waren extreem vervuild. De toename in zuurstof is volgens de wetenschappers dan ook te wijden aan algenbloei. De algen produceren zuurstof, maar ook giftige stoffen. Dit is uiteindelijk slecht voor het meer, omdat de helderheid van het water afneemt en de groei van zuurstofproducerende waterplanten verhinderd wordt.

Oorzaken

De opwarming van de aarde is de grootste boosdoener, omdat warmer water minder zuurstof vasthoudt. De hete zomertemperaturen zorgen ervoor dat de oppervlakte van het water heter en dichter wordt, waardoor er gelaagdheid ontstaat en er minder zuurstof naar het diepere water zakt. Omdat algen in diep water door het gebrek aan licht geen fotosynthese kunnen uitvoeren, bevat dit water alleen zuurstof doordat het mengt met water uit de oppervlakte. Maar als het oppervlaktewater een andere dichtheid krijgt, wordt inmenging moeilijker en verliest het diepe water in rap tempo zuurstof.

Veel te verliezen

Als het zuurstofniveau bijna nul is, kan er fosfor uit de bodem vrijkomen, wat een essentiële voedingsstof is voor bacteriën. Hierdoor gaan bacteriën woekeren en het broeikasgas methaan produceren, wat voor verdere opwarming zal zorgen en bij zal dragen aan het wereldwijde broeikaseffect. Kevin Rose, één van de onderzoekers die betrokken is bij het project, waarschuwt verder:

“Alle complexe levensvormen zijn afhankelijk van zuurstof (…) En wanneer je zuurstof begint te verliezen, kun je ook soorten kwijt gaan raken.”

Hoewel het landoppervlak voor slechts drie procent uit meren bestaat, herbergen meren een ontzettend groot deel van de biodiversiteit op aarde. In deze zoete wateren kunnen veel unieke soorten in gevaar raken: het zijn vooral de diersoorten die in koude, diepere wateren leven die door een zuurstoftekort worden bedreigd. Tevens zijn deze dieren erg kwetsbaar, omdat ze bijvoorbeeld niet kunnen migreren als hun levensomstandigheden verslechteren.

Tot dusver is het aantal wilde dieren dat in zoete wateren leeft al met 84 procent teruggedrongen in de afgelopen 50 jaar. Dit komt onder andere door de opwarming van de aarde, vervuiling en het uitdrogen van meren door het gebruik van water in de landbouw.

Omdat de temperaturen blijven stijgen, zal het zuurstofpercentage in meren alleen maar verder afnemen. Volgens de auteurs moeten we daarom actie ondernemen om het water schoon te houden. Er zijn in het verleden al succesvolle schoonmaakoperaties geweest, zoals in Oneida Lake in New York State, waar schoner en helderder water zorgde voor meer zuurstofproducerende algen. Maar verder roepen de wetenschappers vooral op om onze CO2-uitstoot te verminderen, minder kunstmest te gebruiken en te stoppen met het vervuilen van de meren.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Savanna Breitenfellner