Op Texel is vooral de grote stern slachtoffer, maar ook langs de Belgische kust en in Frankrijk en Engeland woedt de vogelgriepvariant, type H5N1, onder diverse vogelsoorten. Er zijn al vele tienduizenden slachtoffers gevallen. Het huidige vogelgriepvirus is hoog pathogeen (extreem ziekmakend). Op het Europese continent zijn al 36 landen door de ziekte getroffen, met massale vogelsterfte als gevolg.
Vogelgriep, iedereen kent de berichten van de honderdduizenden kippen, eenden en ander gevogelte die in de intensieve veehouderij ‘geruimd’ worden vanwege vogelgriep. Het feit dat ook in mei en juni de vogelgriep op zo grote schaal slachtoffers maakt onder in het wild levende vogels is ongekend. Met name in dicht bevolkte zeevogelkolonies slaat het virus massaal toe.
Al enkele weken worden er in verschillende Belgische kustgemeenten dode vogels aangetroffen. Het gaat vooral om koloniedieren die dicht bij elkaar broeden zoals meeuwen, sterns en aalscholvers.
Ook aan de Nederlandse kust, eerst op Texel en nu ook in Zeeuws-Vlaanderen, worden grote sterns zwaar getroffen door vogelgriep. Het Zeeuwse Landschap meldt dat de grootste kolonie grote sterns van Nederland, aan de kust van Zeeuws-Vlaanderen, niet wordt gespaard. Natuurmonumenten vat de dramatische situatie op Texel samen:
“Het lijkt erop dat de grootste kolonie op Texel van ongeveer 3.300 broedparen volledig is weggevaagd door deze extreme uitbarsting van de vogelgriep.”
.
.
Boswachter Eckard Boot op Texel is diep bezorgd over het lot van de grote sterns op het eiland:
“Al jarenlang zijn wij succesvol met onze inzet voor de grote stern op Texel. Wat ons dit jaar overkomt is heel erg triest. Ik geloof dat we in totaal wel 3000 kadavers hebben opgeruimd, en het einde is nog niet inzicht. We maken ons grote zorgen.”
Grote stern
Grote sterns zijn lang levende vogels, ze broeden pas op latere leeftijd en brengen per jaar gemiddeld één kuiken groot. Dat kan omdat ze oud worden. Nu er echter een aanzienlijk deel van de volwassen vogels sterft en er dit jaar ook nauwelijks kuikens groot worden, heeft dat enorme impact. In Nederland broeden jaarlijks tussen de 17.000 – 20.000 vogels. Het is nog te vroeg om een compleet overzicht te hebben, maar de signalen uit zowel binnen- als buitenland zijn zeer verontrustend. Het Zeeuwse Landschap schrijft:
“Vooralsnog bleven de kustbroedvogels gespaard en waren alleen watervogels als ganzen en eenden het slachtoffer afgelopen winter. Maar nu worden ook grote sterns enorm zwaar getroffen.”
Zowel volwassen vogels als jongen worden dood aangetroffen. De beheerder van het gebied spreekt van een catastrofe. Districtshoofd Fred Schenk:
“We hadden een paar weken terug nog het fantastische nieuws dat er 7.000 paar grote sterns in het gebied zaten. En nu loop je in beschermende kleding tussen honderden dode sterns, het is dieptriest.”
Ook Natuurmonumenten spreekt van een ‘extreme uitbarsting’ van de ziekte. Vogelgriep is vooral heel schadelijk voor vogels, maar ook mensen en andere zoogdieren kunnen ermee besmet raken. Gebiedsbeheerders roepen mensen dan ook op geen kadavers op te rapen en honden aangelijnd te houden:
“Binnen onze terreinen zijn we steeds vaker genoodzaakt om kadavers te ruimen in de hoop daarmee verdere verspreiding van het virus tegen te gaan. Dat doen we in beschermende kleding, waarbij de kadavers worden vernietigd door specialistische bedrijven.”
Onder de vele vogelgriepslachtoffers zijn kraanvogels in Israël, Dalmatische pelikanen in Griekenland, kanoeten (een soort kustvogel) in Nederland en verschillende Britse zeevogelsoorten.
Ook het VK telt veel slachtoffers
Deze vogelgriepvariant heeft ook zijn weg gevonden naar de Britse zeevogelpopulaties, die van mondiaal belang zijn en een bijzonder risico lopen vanwege hun lage reproductiesnelheden. Natuurbeschermers waarschuwen dat de verspreiding van vogelgriep Britse zeevogels uitroeit; ook hier een groeiende golf van sterfte onder Britse zeevogels, die al onder zware druk stonden van klimaatverandering en overbevissing.
Volgens James Reynolds van de Royal Society for the Protection of Birds, een Britse liefdadigheidsinstelling, zijn naar schatting 16.500 van een populatie van 43.000 Svalbard-brandganzen afgelopen winter gestorven:
“Maar het epicentrum bevindt zich nu in Shetland en op de noordelijke eilanden van Schotland en het komt ook voor op de westelijke eilanden en rond locaties op het vasteland. In het bijzonder de dieren in het wild zijn dit seizoen door vogelgriep getroffen, we zien aanzienlijke sterfte bij een groter aantal wilde vogels en in verschillende geografische gebieden, wat ongebruikelijk is.”
Reynolds zegt dat op korte termijn betere monitoring en bewaking van griep bij wilde vogels nodig is, tegelijk met snelle verwijdering van karkassen om te voorkomen dat meer vogels besmet raken.
Oorzaak: intensieve pluimveeproductie in Oost-Azië
Vogels hebben al duizenden jaren te maken met vogelgriep. De ziekte die momenteel wilde vogels verwoest – het H5N1-virus – vindt zijn oorsprong in de intensieve pluimveeproductie in Oost-Azië. De griep werd eerst verspreid door de verplaatsing van pluimvee en verspreidt zich nu door de migratie van dieren in het wild. Het is een bijzonder acute bedreiging voor zeevogels omdat het meestal langlevende soorten zijn met een lage reproductiesnelheid. Stuart Butchart van BirdLife International:
“Dus zelfs als deze golf van ziekte voorbij is, zal het veel langer duren voordat de populaties herstellen in vergelijking met vrij snelgroeiende soorten zoals ganzen.”
Het verlies van zeevogels in het VK heeft wereldwijde gevolgen omdat het land zo veel van hen herbergt: ongeveer twee derde van de wereldpopulatie van jan-van-gent en grote jager bevindt zich in het VK. Natuurbeschermers zeggen dat de impact van de griep de bestaande, door de mens veroorzaakte druk op de lange termijn verergert. Butchart:
“Het is vooral zorgwekkend voor de zeevogels omdat ze al worden getroffen door visserij, klimaatverandering, verstoring en andere bedreigingen.”
De situatie in Frankrijk
Op dit moment zijn er 35 kustgemeenten rondom Calais getroffen. Al bijna drie weken liggen honderden lijken van dode vogels op de stranden van de kust van Pas-de-Calais. Het aantal gevallen van vogelgriep neemt toe en er worden steeds meer vogels dood aangetroffen op stranden.
.
Risico voor mensen
Vogelgriep is een risico voor de vogels, maar ook voor de bezoekers van natuurgebieden en hun honden. Zowel mensen als andere zoogdieren kunnen besmet raken met het virus. Het is noodzakelijk om op afstand te blijven van kadavers en honden aangelijnd te houden. Ook buiten de natuurgebieden bestaat het risico kadavers tegen te komen. Als je dode vogels vindt, meld dit dan. Voor richtlijnen en contactgegevens van de verantwoordelijke diensten kijk op de website van de NVWA.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg
