Onderzoek dat leidde tot de nieuwe Rode Lijst van de International Union for Conservation of Nature (IUCN) toont aan dat ruim 28.000 soorten dieren en planten de kans lopen om in de komende decennia uit te sterven. De oorzaak van de achteruitgang van deze soorten is vooral te herleiden naar de mens.
Voor het rapport, waarin de IUCN een Rode Lijst samenstelt van bedreigde soorten, werden 105.732 verschillende planten en dieren van over de hele wereld geanalyseerd. Meer dan een kwart daarvan (28.338 soorten) bleek daadwerkelijk met uitsterven bedreigd te worden.
Extra wrang was de bevinding dat geen enkele Rode Lijst-soort van de vorige lijst uit 2018 inmiddels een positieve trend vertoonde of zelfs van de lijst gehaald kon worden. Craig Hilton-Taylor, hoofd van de afdeling van de IUCN die over de Rode Lijst constateert:
“De situatie wordt niet beter, alleen maar slechter.”
Voetafdruk van de mens te groot
De ernst van de bedreiging is per soort wel verschillend. Zo zijn er kwetsbare soorten, bedreigde- en ernstig bedreigde soorten. Daarbovenop komen nog de 6.435 soorten die bijna bedreigd zijn en dus ook serieuze aandacht vragen om te voorkomen dat ze echt in de risicozone belanden.
Het meest bedreigd worden verschillende roggen, die het slachtoffer zijn van overbevissing en gevangen worden voor haaienvinnensoep, en zoetwatervissen in Japan en Mexico. Indamming van rivieren en de vervuiling van het water maakt hen het leven bijna onmogelijk. Zeven apensoorten doen het bovendien slecht. Zij worden intensief bejaagd voor het zogenaamde ‘bushmeat’.
Overbevissing, jacht en gebiedsontwikkeling hebben meer plant- en diersoorten naar de rand van de afgrond geduwd dan we ons beseffen. Huidige beschermingsmaatregelen lijken bovendien niet voldoende te zijn om op te boksen tegen het tempo waarin schade wordt aangericht. We gebruiken de aarde te intensief. Niet alleen de soorten zelf komen daardoor in de problemen; hun uitsterven kan ook nadelige gevolgen hebben voor de mens. Hilton-Taylor:
“De toekomst van de mensheid […] hangt samen met het in stand houden van de biodiversiteit om ons heen.”
Zo zijn alleen al honderden miljoenen mensen over de hele wereld afhankelijk van zoetwatervissen als belangrijkste bron van proteïnen.
Wat kan ons nog redden?
Jane Smart, wereldwijd directeur van de IUCN Biodiversity Conservation Group is bezorgd over de snelle wereldwijde afname van biodiversiteit:
“Deze update van de Rode Lijst bevestigd de bevindingen van de recente IPBES biodiversiteitscheck: nooit eerder ging de natuur zo snel achteruit in de geschiedenis van de mensheid.”
Ze waarschuwt dat de dalende trend alleen te stoppen is met daadkrachtig handelen op grote schaal. Sommige van de grootste natuurbeschermingsorganisaties ter wereld roepen daarom ook op om ervoor te zorgen dat tegen 2030 in ieder geval 30 procent aan land en 30 procent oceaan beheerd worden als beschermd gebied.
Bekend is inderdaad dat het beschermen van het leefgebied effectief is voor de bescherming van een soort. Zo zullen roggen er direct baat bij hebben wanneer de visserij duurzamer wordt en illegale visserij wordt bestreden. Roggen planten zich langzaam voort en de vijftien ernstig bedreigde populaties hebben tijd nodig om zich te kunnen herstellen.
Hetzelfde gaat op voor veel apensoorten. Zij zouden het al beter doen bij meer gebiedsbescherming, verdere voorkoming van ontbossing en het stimuleren van ecotoerisme in West-Afrika. Dat laatste kan minder duurzame bronnen van inkomsten voor de lokale bevolking gaan vervangen, waar inmiddels goede voorbeelden van zijn.
De Rode Lijst en de consument
Ook de keuzes van consumenten hebben direct effect op de gezondheid van onze leefomgeving. Dat gaat in het bijzonder op voor zoetwaterecosystemen, die ernstig vervuild raken door bijvoorbeeld de landbouw en industrie. Zoetwatervissen zijn vooral gebaat bij het herstel van de natuurlijke stroming van rivieren en het opschonen van het water waar ze in leven. Wanneer consumenten werkelijk duurzame bedrijven en politiek ondersteunen, helpt dat het herstel van het bodem- en waterleven en daarmee kan de afname van biodiversiteit een halt toeroepen worden. Hilton-Taylor heeft nog altijd goede hoop:
“Met de juiste inzet kunnen we het tij keren, dat weten we!”
- Lees ook:
–
Bron:
©AnimalsToday.nl Merel Roks
