Vierentwintig procent van de Europese hommelsoorten worden met uitsterven bedreigd, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Hommels, als bestuivers van groot belang voor de voedselvoorziening, hebben vooral te lijden onder de gevolgen van klimaatverandering en intensieve landbouw.

Hommel hommelsoorten
Fotot: Batikart via Compfight cc

Voor het rapport onderzochten experts de status van alle 68 hommelsoorten die in Europa voorkomen. De studie is onderdeel van het STEP-project (Status and Trends of European Pollinators) en de Europese Rode Lijst van bestuivers, beiden gefinancierd door de Europese Commissie. De cijfers laten zien dat 46 procent van de hommelsoorten in Europa achteruit gaat. Bij 29 procent van de soorten is de populatie stabiel en bij 13 procent groeien de aantallen.

Bestuiving
Hommels en bijen spelen een belangrijke rol in de voedselproductie. Zij zorgen voor de bestuiving van gewassen zoals tomaten, paprika’s en allerlei andere soorten groenten en fruit die op ons menu staan. Drie van de vijf belangrijkste bestuivende insectensoorten van Europese landbouwgewassen zijn hommelsoorten. De totale bijdrage van bestuivers aan de Europese voedselproductie wordt geschat op zo’n 22 miljard euro.

Bedreigingen
“Veel van de hommelsoorten leven in beperkte leefgebieden en met kleine aantallen”, zegt Pierre Rasmont van de IUCN expertcommissie voor hommels. “Ze halen hun nectar en stuifmeel van een beperkt aantal planten. Door deze specialisatie zijn ze kwetsbaar voor verandering.” De Bombus hyperboreus gedijt bijvoorbeeld alleen in een arctisch klimaat. De soort is dan ook uitsluitend te vinden op de Scandinavische toendra en in het hoge noorden van Rusland. Door opwarming wordt zijn leefomgeving steeds kleiner.

Ook de uitbreiding van het landbouwareaal vormt een bedreiging voor de hommel. Het leefgebied van de ernstig bedreigde Bombus cullumanus is bijvoorbeeld drastisch afgenomen, mede omdat boeren klavers verwijderden. Deze plant vormt de belangrijkste voedingsbron van deze hommelsoort, wiens populatie in de afgelopen 10 jaar maar liefst tachtig procent kromp.

Bijen en hommels in Nederland
“Juist in Nederland is de situatie voor bijen en hommels extra zorgelijk”, aldus Sijas Akkerman van Natuur & Milieu, een van de lidorganisaties van IUCN.

“Dat komt door onze zeer intensieve landbouw, met het hoogste bestrijdingsmiddelengebruik per hectare in Europa. Een verbod op voor bijen schadelijke bestrijdingsmiddelen in de landbouwgebieden is nodig. Op biologische landbouwbedrijven is de biodiversiteit bijvoorbeeld gemiddeld 30 procent hoger. Ook moeten we het toezicht op het gebruik van bestrijdingsmiddelen beter handhaven. De NVWA (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit) constateert bij 1 op 5 controles dat telers zich niet aan de regels houden. En tot slot kunnen we bloemrijke akkerranden, bermen en kruidenrijke weilanden aanleggen om er voor te zorgen dat hommels en bijen genoeg eten kunnen vinden.”

Persbericht IUCN