In Nederland wordt ecologisch onderzoek uitgevoerd naar roofvogels, waaronder uilen. Veel dieren worden geringd en tegelijkertijd gemeten en gewogen. Onze eindredacteur Angelique Lagarde mocht een avond mee met de Uilenwerkgroep Hoeksche Waard om van dichtbij te zien hoe dit onderzoek in zijn werk gaat.
Het is al bijna donker als ik aankom bij plek waar de nestkast met kerkuilen hangt. Gelukkig hebben de mannen van de uilenwerkgroep een lampje op hun hoofd, om de werkzaamheden bij te schijnen. Marco en Adrie (de uilenringdeskundige) hebben alle materialen klaar liggen op tafel en het ringen kan beginnen. Hiervan wordt ook een film gemaakt door natuurvereniging Hoekschewaards Landschap.
Broedsel in nestkast
Marco klimt op een ladder en opent de uilenkast die hoog tegen de schuur aan is geplaatst. Van het kerkuilenbroedsel zijn vier van de oorspronkelijk zeven uilen over. De drie verdwenen jongen hebben als voedsel gediend voor de overlevers.
Biometrie
Elk uiltje komt in een zak naar beneden en een voor een worden ze uitvoerig nagekeken. Ook al zijn het nog jongen, ze zijn indrukwekkend om te zien. Maar ook aandoenlijk met hun verenkleed dat nog een beetje pluizig is.
Ze krijgen een ring om hun poot en worden geregistreerd. Hierbij worden diverse metingen verricht: klauwlengte, kop-snavelmeting, vleuggellengte en gewicht. Ook wordt het geslacht bepaald: dit is te zien aan de bandjes op de handpennen: bij een vrouwtje zijn deze breed en lijken ze als een streep over de vleugel te lopen. De band is bij een mannetje smaller en meer geblokt. Drie van de uilskuikens zijn vrouwtjes, een is een mannetje.
Verrassend onbewogen
Wat me verbaast is dat de vogels zo rustig blijven, alsof ze dagelijks worden vastgehouden en bevoeld en hier niet van onder de indruk zijn. Een van de vier uilen roert zich wat meer, maar over het algemeen ondergaan ze de behandeling zeer stoïcijns. Dat ze zo kalm blijven is een groot voordeel bij het onderzoek.
Verschillende leeftijden
Niet alle uilskuikens zijn even oud. De eieren worden namelijk met tussenpozen gelegd en daardoor komen de jongen niet tegelijkertijd uit het ei. Het oudste jong uit het nest is 55 dagen oud, het jongste uiltje 45 dagen. Dit betekent dat ze bijna klaar zijn om uit te vliegen, vanaf een dag of 60 verlaten ze het nest voor korte perioden.
Naderhand gaan de uilen weer veilig terug in de kast. Het is inmiddels helemaal donker en moeder zal ze vast snel wat te eten komen brengen. Binnenkort trekken deze jonge roofvogels de wijde wereld in en ik hoop dat het ze goed zal gaan.
Landelijk onderzoek en bescherming
Door uilen te meten en wegen worden populatie en verspreidingsgebied in kaart gebracht, maar ook de aanwas en levensduur. Hieruit kan blijken dat beschermingsmaatregelen nodig zijn, bijvoorbeeld om het aantal verkeersslachtoffers terug te dringen. 2014 was een zeer goed kerkuilenjaar in de Hoeksche Waard, onder meer doordat het ook een goed muizenjaar was. Verschillende broedparen hadden een tweede broedsel en twee paartjes hadden zelfs een derde broedsel. In 2014 zijn dan ook bijzonder veel kerkuilen geringd, 119 vogels. 2015 was een normaal jaar, waarin 32 kerkuilen zijn geringd. 2016 is weer een uitstekend uilenjaar, dankzij de hoeveelheid muizen.
De Uilenwerkgroep zet zich in om de verschillende uilensoorten te beschermen. In de Hoeksche Waard gaat het met name om steen– en kerkuilen. Deze staan op de Rode Lijst en kunnen dan ook wel wat extra zorg gebruiken, bijvoorbeeld door nestkasten op te hangen op plekken die geschikt zijn voor kerk- of steenuilen en, waar mogelijk, hun leefomgeving te verbeteren.
Bronnen: Uilenwerkgroep Hoeksche Waard, Kerkuil.com, Steenuil.nl ©PiepVandaag.nl Angelique Lagarde
