Eerder dit jaar heb ik iets gedaan wat ik eigenlijk niet meer voor mogelijk hield. Ik bezocht een circus met wilde dieren, Circus Renz Berlin om precies te zijn.

Er was een verontrustend bericht binnengekomen op de redactie. Bij dit circus zouden twee olifanten en een jonge leeuw worden gehouden onder slechte omstandigheden. De aard van het bericht was voor ons reden genoeg om op onderzoek uit te gaan. De enige manier omdat te bewerkstelligen was door erheen te gaan. Om ervoor te zorgen dat ik duiding zou kunnen geven aan wat ik zou aantreffen bij het circus, vroeg ik een ervaren wildlife-dierenarts gespecialiseerd in olifanten en leeuwen, met mij mee te gaan. Ik wilde met eigen ogen zien hoe deze dieren worden gehouden, in wat voor conditie zij verkeren en hoe ze in een voorstelling worden ingezet.

Uit ervaring en gesprekken met circusmedewerkers, weet ik dat zij oprecht denken het goed te doen met hun dieren. Zo deden hun ouders en vaak grootouders het immers ook. De realiteit is anders en ook hier geldt dan weer:

“Onwetendheid staat dierenwelzijn in de weg.”

In het circus

Op een zondagmiddag in mei zat ik dus ineens totaal niet op mijn plaats in een circustent te kijken naar ‘optredende’ olifanten en ook al had ik me mentaal voorbereid… Wat werd ik daar ongelofelijk triest van.

Circus Renz Berlin - olifant - blind
Olifant, blind aan een oog

Eén van de olifanten was erg mager, de ander blind aan een oog. De geslachtsdelen waren bij beide dieren tot buiten de schede verzakt. Hetgeen waarschijnlijk wordt veroorzaakt door alle keren dat ze op de achterbenen hebben moeten staan of andere onnatuurlijke houdingen hebben moeten aannemen.

Circus Renz Berlin - olifant - geslachtsdelen
De geslachtsdelen waren bij beide dieren tot buiten de schede verzakt

En wat je als nietsvermoedende toeschouwer niet ziet is dat de stok waarmee de olifanten worden gedirigeerd aan het uiteinde vernuftig met veertjes is uitgerust om een scherpe haak te camoufleren, inderdaad, de welbekende olifantenhaak, die bij het dier in de slurf wordt geslagen om het ergens heen te geleiden.

Ciircus Renz Berlin - olifantenhaak
Olifantenhaak is duidelijk te zien
Ciircus Renz Berlin gebruik olifantenhaak
Gebruik olifantenhaak

Het verblijf van de twee olifanten, een houten vlonder van ongeveer vijf bij zes meter, was uitgerust met kettingen en riemen om de dieren aan vast te binden. De dierenarts was er kort en duidelijk over:

“Veel te klein behuisd.”

De dieren komen totaal niet aan voldoende lichaamsbeweging toe.

Op het filmpje dat we hebben gemaakt is te zien dat de olifanten geleerd hebben niet van de vlonders af te komen.

“Vanuit het oogpunt van dierenwelzijn is dit niet alleen onwenselijk maar zelfs verachtelijk”, aldus de dierenarts.

Verder zei hij mij:

“Ik maak me zorgen over deze twee dieren vanwege hun beperkte bewegingsmogelijkheden en omwille van de sfeer van totale overheersing van de mens over deze dieren waardoor ieder eigen initiatief in de kiem wordt gesmoord. Zeker ook omdat olifanten uiterst sensibel en intelligent zijn.” 

Een stukje verderop zagen we de leeuwin die ook genoemd werd in het verontrustende bericht aan onze redactie. Volgens de dierenarts was ook zij veel te mager en gedroeg zich sloom en traag. Ik merkte dat de dierenarts ook schrok van de lage kooi waar ze in zat.

Circus Renz Berlin - magere leeuwin
Volgens de dierenarts was ook zij veel te mager en gedroeg zich sloom en traag
Circus Renz Berlin -hoogte kooi-leeuwin
“Daar springt ze zo uit als ze wil”, aldus de dierenarts

“Daar springt ze zo uit als ze wil.”

Leeuwen leven normaal gesproken in groepen, dus ik kan me goed voorstellen dat zij uit pure eenzaamheid een keer de sprong waagt. Sociale contacten zijn voor deze dieren ongelofelijk belangrijk. De kippen en eenden die voor haar neus zijn neergezet, vormen ook nog eens een aantrekkelijk lokkertje.

Circus Renz Berlin - leeuwin tijdens show
De leeuwin tijdens optreden

Aangifte

Het zien van deze dieren en de verschrikkelijke omstandigheden waaronder zij bij dit circus verblijven, gingen me niet in de koude kleren zitten. Onderbouwd met het veterinair verslag van de dierenarts heb ik aangifte gedaan van dierenmishandeling.

Dat was een desillusie, want hoe onvoorstelbaar ook… Blijkbaar is het niet mogelijk dieren die leven onder deze verschrikkelijke omstandigheden in beslag te laten nemen.

Dankzij Wilde Dieren de Tent Uit was er al contact gelegd met een prachtige olifantenopvang in Thailand, waar getraumatiseerde olifanten kunnen bijkomen en eindelijk kunnen ervaren hoe het leven in het wild is. Geen olifantenhaken en geen ketens, Met een uitgebreid introductieprogramma leren olifanten weer voor zichzelf te zorgen en vinden een plaats in één van de bestaande groepen. Wilde Dieren de Tent Uit heeft met de eigenaar gesproken en de twee mishandelde circusolifanten van Circus Renz Berlin zijn hier van harte welkom. Ook het transport is al geregeld, inclusief medische controles, quarantainetijd, papierwerk en al wat er verder nog bij komt kijken. Hetzelfde geldt voor de leeuwin: zij is van harte welkom in een Afrikaanse opvang. Het had allemaal zo mooi kunnen aflopen.

Ondertussen is er nu al twee jaar een wetsvoorstel in de maak om wilde dieren in circussen te verbieden. Waarom moet dit zo lang duren? De staatssecretaris vond het noodzakelijk om aanvullend onderzoek te doen naar het welzijn van zeeleeuwen in het circus. Maar waarom? Het regeerakkoord lijkt me duidelijk. Er staat:

“Er komt een verbod op het gebruik van wilde dieren in circussen.”

Er zijn toch serieus geen mensen die denken dat zeeleeuwen gedomesticeerd zijn? Als de staatssecretaris dit keer wel haar belofte houdt, dan weten we dit jaar nog welke dieren verboden zullen worden, wanneer het verbod in zal gaan en wanneer Nederland eindelijk vrij is van wilde dieren in circussen.

Alle hoop is gevestigd op het aankomend verbod. Circusdieren, zoals de olifanten van Circus Renz Berlin, verdienen een pensioen op een plek waar ze weer natuurlijk gedrag kunnen vertonen. Een plek waar ze samen kunnen leven met andere olifanten, lekker kunnen badderen, uren kunnen lopen en grazen en nooit meer aan de ketting hoeven en een haak in hun neus hoeven vrezen. Een happy ending van een heel triest bestaan zit er voor deze dieren op dit moment nog niet in.

Mevrouw Dijksma een woord, een daad.

Waar blijft dat wetsvoorstel?