Satellietgegevens hebben aan het licht gebracht dat het kritieke kantelpunt van het Amazoneregenwoud sneller nadert dan gedacht, door droogte en ontbossing. Dit heeft grote gevolgen voor het klimaat wereldwijd en de biodiversiteit.
Nieuw onderzoek
Al jaren wordt het regenwoud in het Amazonegebied in de gaten gehouden door wetenschappers. Met behulp van satellietgegevens die verzameld zijn in de periode tussen 1991 en 2016, is nieuw onderzoek gedaan dat gepubliceerd werd in het wetenschappelijk tijdschrift Nature Climate Change. Uit het onderzoek blijkt dat meer dan 75 procent van het regenwoud sinds begin van de jaren 2000 aan veerkracht verloren heeft. Het verlies aan veerkracht betekent dat het woud meer tijd nodig heeft om te herstellen na droogte of bosbranden.
Klimaatverandering
In gebieden rondom wegen, stedelijke gebieden en boerderijen wordt het grootste verlies aan veerkracht gezien, maar ook in regio’s die droger worden. De opwarming van de aarde en ontbossing kunnen daarvan de oorzaak zijn. Wetenschappers concluderen dat “deze factoren de Amazone al dicht bij een kritieke drempel van afsterven van het regenwoud hebben gebracht”.
Kritiek keerpunt
Over wanneer het kritieke keerpunt precies komt, durven de onderzoekers nog geen uitspraken te doen. Wel wordt voorzichtig gezegd dat het een kwestie van slechts enkele decennia zou kunnen zijn. Het lijkt er dus wel op dat het punt sneller nadert dan dat tot nu toe voorspeld werd door de klimaatmodellen, zei Niklas Boers, één van de onderzoekers en professor van de Technische Universiteit van München in Duitsland. Het naderen van dit kantpunt gaat ook sneller dan het andere zorgwekkende klimaatfenomeen: het smelten van de Groenlandse ijskap.
Wereldwijde gevolgen
Naast een rijke en unieke biodiversiteit, heeft het Amazonewoud ook een belangrijke regulerende rol in het klimaatsysteem. Het woud dient als een koolstofdepot waarin bijna 5% van de wereldwijde uitstoot van CO2 verdwijnt. Wanneer het regenwoud veerkracht verliest, is de kans op bomensterfte groot. Het bos zal op termijn verdwijnen en vervangen worden door savanne met als gevolg dat enorme hoeveelheden koolstof vrijkomen die de opwarming van de aarde versnellen.
Brazilië
Het grootste deel van het Amazonegebied ligt in Brazilië, waar de regering van de Braziliaanse president Jair Bolsonaro fel bekritiseerd wordt over het aanmoedigen van ontbossing. Recent onderzoek van een Braziliaans instituut laat zien dat de ontbossing in het land vorig jaar met meer dan een vijfde is toegenomen.
De tijd dringt
Niklas Boers geeft aan dat de gegevens uit het onderzoek erop wijzen dat het kantelpunt nu nog niet is overschreden, maar de resultaten geven ons een belangrijke waarschuwing: er is niet veel tijd over om het Amazoneregenwoud te redden.
Bronnen:
©Animals Today, Annick Nieuwkoop
