Een grote uitslaande stalbrand aan de Zwaagdijk te Zwaagdijk-Oost heeft afgelopen zaterdag aan zeker 23 kalfjes en koeien het leven gekost. De brandweer is erin geslaagd 85 dieren levend naar buiten te brengen.

Zwaagdijk-Oost
In Zwaagdijk-Oost zijn zaterdag tientallen koeien en kalfjes omgekomen bij een stalbrand | Foto: la fattina/flickr

Rond 18 uur brak er brand uit in de stal, die door de brandweer in korte tijd werd opgeschaald naar grote brand. Er werden drie blusvoertuigen en een hoogwerker ingezet om de enorme vlammenzee onder controle te krijgen. Vanwege de enorme rookontwikkeling adviseerde Veiligheidsregio Noord-Holland de omwonenden ramen en deuren gesloten te houden.

85 dieren uit stal gehaald
Brandweerlieden hebben getracht nog zoveel mogelijk dieren uit de brandende stal te halen. Veiligheidsregio Noord-Holland meldde dat er 85 koeien en kalveren naar buiten zijn gebracht en er een dierenarts ter plaatse was om een aantal gewonde dieren te behandelen.

Brand meester
Rond 20.30 uur werd door de brandweer het sein brand meester afgegeven en is een blusvoertuig retour naar de kazerne gestuurd. Een sloopkraan is vervolgens ingezet om te zorgen dat de brandweer de laatste brandhaarden kon bereiken. Het nablussen heeft nog tot laat in de avond geduurd.

Slachtoffers
Het exacte aantal dieren dat ten tijde van de brand in de stal aanwezig was is onbekend. De brandweer ging in eerst instantie uit van 60 tot 80 doden. Later op de avond is dat aantal bijgesteld. Veiligheidsregio Noord-Holland deelde via Twitter mee dat er zeker 23 dode dieren zijn aangetroffen. Wellicht dat er nog kadavers worden aangetroffen wanneer de afgebrande stal weer toegankelijk is. De oorzaak van de brand is tot dusver onbekend.

Stalbranden 2018
Het nieuwe jaar is nog maar amper begonnen en de teller van het aantal stalbranden loopt schrikbarend snel op. Afgelopen week (week 9 – 2018) alleen al waren er zes stalbranden in Nederland. Bij drie branden konden alle dieren tijdig in veiligheid worden gebracht. Bij de andere drie liep het slechter af voor de dieren. In Willemstad brandde op 2 maart een kippenloods tot de grond toe af, waarbij 26.000 kippen (vleeskuikens) de dood vonden. Een aantal kippen wist een weg naar buiten te vinden, maar is vervolgens gestorven door de kou. De brand ontstond door een kachel. Op diezelfde dag ontstond er brand in een melklokaal bij een boerderij in Minnertsga. Daar waren 160 koeien en kalveren aanwezig, waarvan 4 kalveren de brand niet hebben overleefd. En de laatste stalbrand deze week met dodelijk afloop was de brand in Zwaagdijk-Oost.

Fikse toename stalbranden
In 2018 zijn er in Nederland tot nog toe 13 stalbranden geweest, waarbij ruim 56.000 dieren de dood vonden. De cijfers omtrent het aantal dode dieren door stalbranden in 2017 variëren sterk. Wakker Dier schat het aantal op 229.000, terwijl de organisatie Burning Souls uitkomt op ruim 300.000. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat er immense varkensstallen zijn uitgebrand en biggen met een gewicht lager dan 4kg niet meegerekend worden. In 2016 stierven 201.000 dieren door stalbranden en in 2015 waren dit 128.000.

De fikste toename van het aantal megastallen van 2005 tot  2013, waarin branden moeilijker geïsoleerd en geblust kunnen worden, zorgt voor een verdere toename van het aantal slachtoffers. Vaak zijn dieren die een stalbrand overleven zodanig vergiftigd door rook dat ze alsnog geruimd moeten worden.

Brandveiligheid stallen
In Nederland is er de Wet dieren. Echter, deze stelt geen specifieke eisen aan brandveiligheid in dierenverblijven. Ook het Bouwbesluit 2012 kende geen specifieke eisen voor veestallen en dierenverblijven. Een stal viel volgens het Bouwbesluit 2012 onder ‘lichte industriefunctie’. Sinds 1 april 2014 vallen veestallen  onder de gebruiksfunctie ‘lichte industriefunctie voor het bedrijfsmatig houden van dieren’. Het gaat hierbij om dieren die gehouden of gefokt worden voor de productie van voedsel, wol, huiden of andere landbouwdoeleinden. Bij nieuw- en verbouw moeten specifieke constructieonderdelen en aankleding in de stallen ten minste voldoen aan brandklasse B. De reden hiervoor is dat een brand zich in een stal vaak snel kan uitbreiden via deze onderdelen. Deze eis geldt niet voor bestaande stallen. Ook moeten nieuwe of gerenoveerde stallen opgedeeld worden in compartimenten van maximaal 2500m2. Technische ruimtes moeten een afzonderlijk brandcompartiment zijn, met een weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag van tenminste 60 minuten (nieuwbouw). Reden hiervoor is dat branden nogal eens ontstaan in de technische ruimte, bijvoorbeeld door kortsluiting.

Uit de enorme toename de afgelopen jaren van het aantal stalbranden en dieren die daarbij zijn omgekomen blijkt echter dat de nieuwe brandveiligheidseisen tot op heden niet tot verhoging van de veiligheid van dieren in stallen hebben geleid. De oorzaak van de fikse toename is nog onbekend.

Bronnen: Rijksoverheid, Veiligheidsregio Noord-Holland, Wakker Dier, OnsWestFriesland, Instituut Fysieke Veiligheid ©Animals Today Rianne Kingma