Jane Goodall: 85 jaar en pionier voor een betere wereld 

Ons kleine, doch op gebied van ecologische voetafdruk grote, land werd onlangs wederom vereerd met een bezoek van dr. Jane Goodall. Dit jaar staat in het teken van haar 85ste levensjaar en moe of niet, Jane gaat door want er is hoop! ‘Als we de natuur haar gang laten gaan zal ze weer floreren, dieren die met uitsterven bedreigd worden krijgen nog een kans en wij mensen beginnen te begrijpen hoe belangrijk het is om goed voor ons ecosysteem te zorgen.’

Al sinds 1986 reist Jane de wereld rond om zich in te zetten voor de bescherming van chimpansees, hun leefgebieden en de toekomst van onze aarde. 300 dagen per jaar is ze onderweg en op de vraag of ze niet heel erg moe is verzucht ze; ‘dat kun je wel zeggen ja’. Maar van rustiger aan doen wil de strijdvaardige primatologe en biologe niets weten;

“Ik ben een koppig mens en ik laat me niet omver lopen door mensen als Donald Trump. Ik heb een enorme passie voor de natuurlijke wereld, maar ook voor kinderen en studenten, dus ik ben niet van plan het op te geven. Zelfs niet als iemand me morgen zou vertellen dat het allemaal zinloos is. Ik weet niet hoe lang ik nog te leven heb, misschien 5 jaar, misschien 10, dus in plaats van het langzamer aan te gaan doen moet ik juist vaart maken!”

Haar motivatie en energie put ze vooral uit jonge mensen die ze ontmoet en die haar bedanken voor hun hernieuwde hoop in de toekomst van de aarde. Zij beloven ook hun steentje bij te gaan dragen.

Van klein meisje met een droom tot pionier

Bijna jaarlijks doet Jane Nederland aan. Vrijdag 6 december gaf ze een Roots & Shoots lezing aan studenten van de Universiteit Utrecht en op zaterdag 7 december presenteerde ze ‘Our Future: Inspiration from a pioneer’ aan 2000 belangstellenden in Mainstage ’s Hertogenbosch.

Zoals gebruikelijk begint ze met het vertellen van haar levensverhaal, van een klein meisje dat ervan droomde naar Afrika te gaan om met wilde dieren te leven en daar boeken over te schrijven, tot het baanbrekende onderzoek dat ze daar heeft gedaan over de gelijkenis tussen mensen en chimpansees die 98,6% van hun DNA met ons delen, en vervolgens tot pionier op het gebied van bescherming van chimpansees, hun leefgebieden en de toekomst van de aarde.

Jane is voortdurend op reis om wereldwijd bewustzijn te creëren met betrekking tot de schade die wij aanrichten aan onze aarde, de enige aarde die we hebben. Haar welbekende uitspraak;

“We hebben deze ene, prachtige planeet, hoe kan het dat wij als meest intellectuele soort ons enige ’thuis’ vernietigen? Kan het zijn dat er een disconnectie is tussen ons verstand en ons hart? Van liefde en compassie?”

De tijd dringt

Jane is hoopvol, maar de tijd dringt. Tijdens de twee lezingen gaat ze verder in op de impact van armoede in de wereld, het veranderende klimaat en de gevolgen daarvan, de invloed van de leefstijl van mensen in Westerse landen op het milieu en hoe wij met zijn allen de handen ineen kunnen slaan om de aarde en al wat daarop leeft te redden.

De verwoestende industrieën

Jane heeft zich vaak uitgesproken over de vee-industrie en ook deze keer brengt ze het weer onherroepelijk ter sprake; de vervuiling van de lucht, het water en het land, de verwoesting van regenwouden en bossen; de longen van de aarde die koolstofdioxide uit de lucht halen en zuurstof weer uitademen. Ze benadrukt dat we dondersgoed weten wat de gevolgen zijn van het verbranden van fossiele brandstoffen en de intensieve vee-industrie. Het is onlogisch dat we chemisch vergif spuiten op onze gewassen volgens Jane. Het afval van de veehouderij en onze huishoudens stroomt de rivieren in en vervuilt de oceanen.

“We denken er te weinig bij na en veel mensen willen er ook niet over nadenken, maar we beginnen ons meer te realiseren wat de gevolgen zijn van het eten van vlees. En ook als je niet veel geeft om dierenwelzijn; de natuur wordt kapotgemaakt om graan voor veevoer te verbouwen, door fossiele brandstoffen te gebruiken om de granen bij de dieren te krijgen, de dieren naar de slacht te brengen en het vlees naar de tafel te brengen.”

De vee-industrie verbruikt een gigantische hoeveelheid water en tegelijkertijd ontstaat er wereldwijd een tekort aan schoon drinkwater. Daarnaast stoten koeien methaan uit en is de veehouderij verantwoordelijk voor een enorme hoeveelheid CO2 die de lucht in geblazen wordt. En dat komt bovenop alle gruwelijkheden die de dieren in de intensieve veehouderij moeten ondergaan. Dit is iets waar wij volgens Jane als individu iets aan kunnen veranderen door iedere dag goed na te denken over de keuzes die we maken.

Natuurrampen door klimaatverandering

Als mensen aan Jane vragen wat zij zegt tegen klimaatontkenners is haar antwoord;

“Ik ben in Groenland geweest en ik heb met eigen ogen het ijs zien smelten. Ik heb oudere mensen gesproken die mij vertellen dat in het verleden het ijs zelfs in de zomer niet smolt en ik was daar middenin de winter en zag hoe grote bergen ijs afbraken. De waterspiegel stijgt, niet alleen van ijs dat smelt, maar ook door water dat uitzet omdat de oceanen opwarmen. Ik ben in Australië geweest en ik heb het resultaat gezien van de vreselijke droogtes waar het land aan blootgesteld is. Het was erger dan het ooit eerder geweest is. Ik vermoed dat iedereen de afgrijselijke bosbranden in Australië op het nieuws heeft gezien, die volgens de brandweer niet te blussen zijn. Hetzelfde gebeurde in Californië en in Griekenland, maar ook in vele andere delen van de wereld. De branden, de droogtes en de overstromingen worden steeds erger. De vreselijke orkanen die niet alleen in frequentie toenemen, maar ook in aantallen en die steeds verwoestender worden.”

Roots & Shoots – ieder individu kan een verschil maken

In 1991 richtte Jane Goodall vanuit het Jane Goodall Instituut het programma Roots & Shoots op. Het begon met 12 middelbare school studenten in Tanzania, tegenwoordig wordt het aangeboden in 60 landen over de wereld. De kernboodschap van het programma luidt:

“Ieder van ons heeft een impact op deze aarde iedere dag en we kunnen ervoor kiezen wat voor impact wij willen maken.”

Roots & Shoots wordt inmiddels niet alleen meer aangeboden aan studenten van middelbare scholen, ook kleuterscholen, basisscholen, universiteiten en alles daar tussen in kunnen meedoen aan de projecten. Iedere groep kan zijn eigen project kiezen; het helpen van mensen, dieren of natuur.

Redenen voor hoop

Jane vertelt dat de belangrijkste reden voor haar om hoop te houden het programma Roots & Shoots is, samen met andere projecten in de wereld die soortgelijke doelstellingen hebben en jongeren daarbij betrekken. Het is een enorm snel groeiend project en volgens Jane is het ‘so much fun!’

Ook kunnen we hoop putten uit ons eigen intellect, zegt Jane.

“Eindelijk komen mensen bij elkaar en bedenken ze samen innovatieve technologieën die ons kunnen helpen om in harmonie te leven met de natuur. En in ons eigen leven denken we iedere dag meer na over hoe we onze ecologische voetafdruk kunnen verkleinen.”

Armoede bestrijden

In Nederland vindt er een grote beweging plaats vanuit de overheid om het gebruik van schone energie te stimuleren en de uitstoot van methaangassen door de intensieve veehouderij te verminderen. Jane:

“Wij in de Westerse landen kunnen kiezen wat we eten, wat we kopen en wat we dragen. Als wij de juiste, ethische beslissingen maken creëren we een andere wereld. Als wij weigeren producten te kopen van bedrijven die schade brengen aan het milieu of die dierenleed veroorzaken, als wij weigeren te stemmen op politici die zich geen zorgen maken om het milieu of de toekomst, maar zich alleen druk maken om geld en stemmen, dan zal er verandering plaatsvinden. Maar om dat te kunnen bewerkstelligen moeten we strijden tegen armoede. Want als je erg arm bent doe je wat je moet doen om te overleven; je kapt de laatste boom, je eet de laatste vis en je koopt het goedkoopste junk food. Je kunt het je niet veroorloven je af te vragen of het schadelijk is voor het milieu. De wereld is aan het veranderen omdat we ons menselijk intellect beter zijn gaan gebruiken. Het is nog niet te laat!”

Zichtbaar herstel

In Gombe zijn geen kale heuvels meer door de boskap tegenwoordig. De bomen zijn teruggegroeid en de lokale bevolking begrijpt (dankzij het TACARE-programma) dat zij niet alleen wilde dieren redt door de natuur te beschermen, maar ook haar eigen toekomst. Inmiddels hebben lokale bevolkingsgroepen verspreid over 7 verschillende landen zich aangesloten bij het TACARE-programma. De natuur wordt er weer bovenop geholpen en dieren die zich op de rand van uitsterven bevonden krijgen weer een kans. Volgens Jane beginnen mensen in te zien dat we een gezond ecosysteem nodig hebben om ons te voorzien van schone lucht en schoon drinkwater.

Hoop in onszelf

“Tot slot kunnen wij hoop putten uit de onverwoestbare geest van de mens. Iedereen van jullie heeft dezelfde onbedwingbare ziel. Wees niet bang daarnaar te luisteren, wees niet bang het te voeden. Help ons om deze wereld een betere plek te maken. Wees niet bang dat mensen je zullen uitlachen, maar begrijp dat een ieder van ons een belangrijke rol speelt en dat we voor onszelf moeten uitzoeken welke rol dat is en daar moeten we naar gaan leven.”

Om de avond en de inspirerende lezing af te sluiten vertelt Jane dat vorig jaar, aan het eind van een Roots & Shoots markt, een groep studenten samenkwam en afsloot met een bijzondere tekst. Het had veel indruk op haar gemaakt en Jane vraagt de zaal om samen met haar deze woorden hardop te herhalen;

Together we CAN, together we WILL!

©Animals Today Rianne Kingma