Jaarlijks verdwalen letterlijk honderden kilometers vislijnen en -netten in de zeeën doordat vissersboten die verliezen of dumpen. Omdat ze niet vergaan, worden de zeeën en oceanen sterk vervuild met visnetten die wel decennialang kunnen blijven ronddrijven. Hierdoor komen jaarlijks honderden miljoenen zeedieren om het leven of raken gewond. Een bekend probleem dat tot de dag van vandaag nog steeds een grote bijdrage levert aan de verwoesting van het onderwaterleven.

spooknetten
Jaarlijks sterven miljoenen zeedieren door spooknetten | Foto: PIxabay

Stop Ghost Gear

Uit een nieuw rapport van het Wereld Natuur Fonds (WWF), Stop Ghost Gear: The most deadly form of marine plastic debris, blijkt ‘spookvistuig’ de schadelijkste vorm van plastic afval voor zeedieren. Verloren vistuig is een relatief onbekende vorm van plastic afval. Uit het rapport blijkt dat gemiddeld elk jaar tussen de half en 1 miljard kilo vistuig (lijnen, netten en ander vismateriaal) in de oceanen belandt. Wereldwijd raken bijna 30 procent van de vislijnen, zo’n zes procent van visnetten en bijna negen procent van de visvallen en -potten verloren. Hoewel een aanzienlijk deel opzettelijk wordt teruggegooid om illegale, niet-aangegeven en ongereglementeerde (IUU) visserij te verbergen, of wanneer deze niet meer functioneert. Inmiddels bestaat bijna de helft (46 procent) van de Great Pacific Garbage Patch in de Grote Oceaan al uit vistuig. Plastic expert Vincent Kneefel van WWF:

“Spookvistuig is als een dodelijk, onzichtbaar roofdier dat decennialang zorgt voor een gruwelijke dood van zeldzame zeedieren. Ook de schade aan leefgebieden voor andere soorten zoals koraal is enorm. We wijzen niet met het vingertje naar vissers, want geen enkele visser wil zijn vistuig kwijt. Het is hun middel van bestaan, maar zelfs in de best beheerde visserijen ter wereld wordt vistuig achtergelaten of verloren als gevolg van weersomstandigheden, mechanische problemen of menselijke fouten. Maar het is wel een levensgroot probleem wat snel aangepakt moet worden.”

Verstrikt

Een groot deel van het visgerei is gemaakt van kunststofvezels, een sterk materiaalsoort dat niet vergaat in het zoute zeewater. Die zogenaamde spooknetten blijven onderwater ‘doorvissen’ , zonder dat ze ooit nog worden opgehaald. Zeedieren zoals vissen, kreeften en krabben die verstrikt raken in die netten, sterven na een lijdensweg door honger. Zeezoogdieren die vast komen te zitten, zoals dolfijnen, stikken. De dieren die verstrikt zijn geraak, zijn een gemakkelijke prooi voor andere dieren waardoor de kans op nieuwe slachtoffers alleen maar vergroot. Deze zogenaamde spooknetten vernielen ook koraal, doordat ze eraan vast blijven haken. Krachtige stromingen trekken de netten mee, inclusief stukken koraal, en riffen raken beschadigd.

 

Volgens het Marine Mammal Center:

“Vogels, vissen, krabben, schildpadden, dolfijnen en duizenden zeezoogdieren worden gevangen in dit dodelijke, stil drijvend afvalmateriaal wat ‘spookvissen’ wordt genoemd. Elk jaar sterven meer dan 100.000 zeezoogdieren door de schadelijke effecten van plastic, visnetten en afval in onze oceanen.”

Reddingspogingen

Vele reddingspogingen zijn er ondernomen door goede burgers of professionele duikers om onder andere walvissen te redden die verstrikt zaten in de vissersnetten. Met gevaar voor eigen leven. Videobeelden laten zien hoe intens moeilijk het is om een verstrikte walvis te redden.

Elk jaar kunnen tienduizenden dieren echter niet worden gered. Ghost Diving is een non-profitorganisatie met ervaren duikers die spooknetten en achtergelaten vistuig opruimen en de aandacht op het probleem vestigen. Ze maken deel uit van een coalitie van organisaties die zich inzetten voor gezonde zeeën. Hun hulp, en de hulp van soortgelijke organisaties zoals Plastic Soup Foundation, zijn van onschatbare waarde.

Trieste waarheid

Het probleem van spooknetten is al jarenlang bekend. Tot heden is het onmogelijk vast te stellen van welk schip het vistuig afkomstig is. Overheden kunnen daardoor niet verhalen en doen weinig aan het probleem, dat zich bovendien overwegend in de internationale wateren voordoet. De trieste waarheid is dat zolang er geen effectief internationaal controlesysteem bestaat, vissersschepen hun kapotte netten ongestraft in zee kunnen blijven dumpen. Er is een lichtpuntje: de Europese Commissie heeft in 2019 bepaald dat de producenten van vistuig dat plastic bevat, verantwoordelijk zijn voor het inzamelen van de netten na gebruik. Lidstaten moeten voor 2024 hun inzameldoelen vastleggen. Echter kan de burger ook zeker een steentje bijdragen door geen vis te consumeren.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Jessica Slotman