De Zeehondencrèche staat volop in de belangstelling. Deze keer niet vanwege zieke zeehonden of in verband met de vervuiling van de Waddenzee, maar door een personeelsopstand en een koerswijziging. Graag willen wij reageren op de recente berichtgeving over de Zeehondencrèche. De directeur, Niek Kuizenga, neemt afstand van het opvangbeleid zoals dat decennialang door Lenie ’t Hart werd gevoerd en lijkt daarin gesteund te worden door het personeel. De werkelijkheid is anders. Hierbij willen we ook het geluid van andere medewerkers laten horen.

Grijze zeehond
Pup grijze zeehond | Foto: Yves Adams, Vilda natuurfotografen

Al 42 jaar is de Zeehondencrèche een begrip in ons land en ver daarbuiten. Dankzij het enthousiasme en doorzettingsvermogen van Lenie ’t Hart kon de Zeehondencrèche uitgroeien tot een professioneel dierenziekenhuis en internationaal expertisecentrum voor zeehonden. De Zeehondencrèche heeft altijd gestreefd naar de hoogst mogelijke kwaliteit van zorg voor zeehonden, terwijl er toch voor elke zeehond die hulp nodig had een plek werd gevonden. Diverse veterinaire en wetenschappelijk specialisten hebben de medewerkers op de crèche altijd begeleid ten behoeve van de zorg. De werkwijze van de Zeehondencrèche is in meerdere landen overgenomen. Iedereen die Lenie kent zal beamen dat de zorg voor zeehonden altijd prioriteit nummer één is.

Voor de Zeehondencrèche en haar oprichtster Lenie ’t Hart is ieder dier waardevol. Het helpen van een dier in nood wordt breed gedragen in de samenleving. Dankzij de steun van bezoekers, donateurs en alle supporters kon de Zeehondencrèche steeds al die dieren helpen die dat nodig hadden. Zonder concessies te hoeven doen aan de kwaliteit van de zorg.

Het geschil bij de Zeehondencrèche lijkt voor de buitenwereld te gaan over een koerswijziging. De ‘oude’ methode van Lenie tegenover de ‘nieuwe’ methode van Niek. Kuizenga heeft geen affiniteit met zeehonden. Hij wil minder zeehonden opvangen, wil ze eerder vrijlaten en minder medicijnen geven, omdat het beter voor de zeehonden zou zijn. Het ‘oude’ beleid is tot stand gekomen door jarenlange ervaring en door wetenschappelijk onderzoek. Zo is bijvoorbeeld dankzij wetenschappelijke analyses van de gewichten van de zeehonden bij het vrijlaten en de latere terugmeldingen van zeehonden veelvuldig vastgesteld dat jonge gewone zeehonden de grootste overlevingskans hebben wanneer ze circa 35 kilogram wegen bij vrijlating. Dit vrijlaatgewicht komt overeen met het speengewicht van jonge zeehonden na de zoogperiode. Deze ‘oude’ norm voor het vrijlaten van zeehonden is niet uitzonderlijk. Álle andere opvangcentra in Europa laten de zeehonden pas vrij als ze ongeveer 35 kilo zwaar zijn! De ‘nieuwe’ koers van Kuizenga wijkt daarmee af van de internationale standaarden en verkleint de overlevingskansen van de vrijgelaten dieren.

De overwegingen die aan het ‘nieuwe’ beleid ten grondslag liggen zijn onbekend, maar in ieder geval niet gebaseerd op ervaring of kennis. Integendeel. Het opvangen van minder hulpbehoevende zeehonden, het eerder en op een lager gewicht vrijlaten van zeehonden en het minder toedienen van noodzakelijke medicijnen is absoluut niet in het belang van de dieren zelf. Het enige wat dit beleid oplevert is een forse besparing in de uitgaven van de Zeehondencrèche. De nieuwe koers wordt gebruikt om een ordinaire bezuinigingsmaatregel te verhullen. Directeur Kuizenga heeft geen enkele succes behaald met fondsenwerving en focust geheel op kostenbesparing.

Daarnaast is het een strijd om macht. Onder de bezielende leiding van Lenie is de Zeehondencrèche groot geworden. Zij wil het graag overdragen, maar leiding geven aan de Zeehondencrèche is complex en Lenie stelt terecht hoge eisen aan haar opvolger. Dat er hierbij wisselingen zijn, zegt dus veel meer over de hoge kwaliteitseisen en over Lenie’s kwaliteit zelf, dan over haar bemoeienis. Het is daarom ook niet makkelijk om in haar schaduw te staan. Een manier om een eigen stempel op de Zeehondencrèche te drukken is met leugens binnen te komen en het bouwwerk vervolgens volledig te slopen.

Sinds het aantreden van Kuizenga is de sfeer op de Zeehondencrèche veranderd. De zorg voor zeehonden kreeg een heel lage prioriteit. Kenmerkend is dat transport van zeehonden gepland moest worden of uitgesteld tot na de vergaderingen. Protocollen waarin 42 jaar kennis en ervaring was verwerkt, werden zonder evaluatie aan de kant geschoven. Nieuw beleid werd ad hoc opgesteld zonder wetenschappelijke basis of belangenafweging. Medewerkers die kritisch waren over het nieuwe beleid, werden ontslagen of hun contracten werden stop gezet. Andere medewerkers met gewetensbezwaren tegen de nieuwe manier van omgaan met zeehonden stapten zelf op. De achtergebleven bezorgde medewerkers hebben het zwaar; ze worden genegeerd of geintimideerd door collega’s. De angst om hun baan te verliezen is groot. Moeten ze hun mond dichthouden en als makke schapen hun nieuwe leider volgen naar de slachtbank? Of moeten ze blijven en vechten voor de belangen van de zeehonden?

Kuizenga heeft weinig energie gestopt in de zeehonden, maar des te meer in het opbouwen van een band met de volgzame medewerkers. Medewerkers werden verzocht commitment naar hem uit te spreken. Hij beschreef Lenie herhaaldelijk op denigrerende wijze. Hoewel Lenie de laatste jaren hooguit één keer per maand op de crèche aanwezig was en vele medewerkers haar niet of nauwelijks kennen, werd de angst voor Lenie continu gevoed en wraakgevoelens aangewakkerd. Kuizenga vergaarde steun bij medewerkers door ze de hemel in te prijzen, ze een beter klinkende functieomschrijving te geven en door ze loonsverhoging in het vooruitzicht te stellen. De commitment aan Kuizenga reikt inmiddels zover dat collega’s zelfs bereid bleken te zijn om doodzieke zeehonden terug te zetten op het wad. Een griezelig groepsproces met trouw aan leider Kuizenga, ten koste van de zeehond.

Het voorstel Bleker aan te stellen als voorzitter van de Raad van Toezicht is illustratief voor Kuizenga’s desinteresse voor het belang van dieren en natuur. Bleker heeft als staatsecretaris de Nederlandse natuur letterlijk in de uitverkoop gedaan. Nog nooit eerder werd zoveel bezuinigd op natuurbeleid en waren de belangen van dier, natuur en milieu zo duidelijk ondergeschikt aan economische belangen.

Wij maken ons grote zorgen over de kwaliteit van de zorg van zeehonden onder leiding van Kuizenga. De koers van Kuizenga is niet in het belang van zeehonden en schadelijk voor de Zeehondencrèche. Wij willen een beleid waarbij ieder dier telt en niet iedere euro. Wij willen dat veranderingen in beleid zorgvuldig en weloverwogen worden genomen. Wij willen geen magere en doodzieke zeehonden over de dijk zetten en Russisch roulette spelen met hun levens. Wij willen een beleid waarbij we ons niet hoeven te schamen bij andere opvangcentra.

De Zeehondencrèche zoals opgebouwd door Lenie, is een organisatie waar wij aan mee gebouwd hebben, en waar wij trots op zijn. Haar beleid is ons beleid. Wij willen rust in de organisatie, voor mens en dier, maar wel onder leiding van een directeur met affiniteit voor zeehonden, die zich zal inzetten om zeehonden en hun leefomgeving te beschermen.

(Oud-)medewerkers van de Zeehondencrèche:

Nynke Osinga
Bioloog, hoofd afdeling wetenschap 2007-heden (in dienst sinds 1999)
Promovenda Universiteit Leiden

Dr. Diederik van Liere
Bioloog, adviseur wetenschap en beleid tot oktober 2013

Anja Hazekamp
Bioloog, hoofd afdeling wetenschap 2003-2007

Daniella van Gennep
Directeur 2008-2012, manager fondsenwerving en PR t/m december 2013

Ellen Karhausen
Zeehondenverzorgster 2007-2011

Jacoba Wijbenga-Timmer
Zeehondenverzorgster 1994-heden

Frederika Akkermans-Timmer
Zeehondenverzorgster 2009-2014

Marthijn Akkermans
Medewerker technische dienst 2009-2014

Rosalie Janac
Zeehondenverzorgster 2002-2014
Coördinator Opleidingen 2012-2014

Enno Kruijer
Zeehondenverzorger en medewerker technische dienst 2006-2010

Meindert Kamminga
Zeehondenverzorger en medewerker technische dienst 2002-heden

Jeroen Boer
Zeehondenverzorger en voorlichter bezoekerscentrum 2004-2012

©PiepVandaag.nl