Ingezonden brief: Wie is de baas? 

Als gedragstherapeut en trainer hoor ik regelmatig mensen hun hond karakteriseren als ‘dominant’. Met name wanneer een hond een commando niet opvolgt, een bot verdedigt, of dreiggedrag of agressie vertoont, wordt het etiketje ‘dominant’ er op geplakt. Echter, in de meeste gevallen waarin een dier dreiggedrag of agressie inzet heeft het simpelweg geleerd welk gedrag leidt tot het gewenste resultaat.

Laatst had ik een eigenaar van een teckel die het advies had gekregen om zijn hond te leren wie de baas is door hem op zijn rug te dwingen, over snuit te pakken of andere fysieke handelingen toe te passen als hij gromde. Helaas was daardoor het probleemgedrag en de agressie alleen maar toegenomen. Dergelijke handelingen kunnen namelijk het vertrouwen van de hond in jou als baas schaden en de vraag is of je er respect door mee gaat verdienen.  Als mijn man me, tijdens een onenigheid of discussie, me op mijn rug legt om me te leren ‘wie de baas is’, denk ik niet dat ons huwelijk er beter door gaat worden of dat ik meer respect voor hem krijg. Er bestaan ook geen ‘dominante dieren’, de term dominantie kan alleen gebruikt worden om de relatie tussen twee dieren te beschrijven en geeft aan wie controle heeft over het gedrag van de ander of de toegang tot belangrijke dingen controleert.

Dominante agressie
Dominantie is een beladen onderwerp onder hondenliefhebbers waar veel over gediscussieerd wordt. De verklaring daarvoor is dat in het verleden de diagnose ‘dominante agressie’ vaak ten onrechte werd gesteld en fysieke correcties van honden rechtvaardigde, wat het welzijn van honden negatief beïnvloedde. Een ander argument is dat honden andere dieren zijn dan wolven en het maar de vraag is of bij honden wel een lineaire rangorde aanwezig is. Beide argumenten hebben een kern van waarheid, maar het ontkennen dat honden überhaupt een rangorde relatie kennen is een beetje het kind met het badwater weg gooien. Immers, elke sociale groep dieren is gebaat bij duidelijke regels en stabiliteit en heeft een bepaalde vorm van organisatie. Bovendien toont recent onderzoek aan dat honden wel degelijk een rangorde relatie hebben en dat dit met name door onderdanig gedrag te vertonen naar elkaar bevestigd wordt en niet zozeer door agressie. Eigenlijk heel logisch, want als je een goede leider bent verdien je respect en hoef je dat niet af te dwingen. Daarnaast is het vertonen van agressie ook een risico voor jezelf, in een conflict is er ook een kans dat je zelf schade op loopt. Dat is ook de reden dat de meeste honden eerst dreigen voor ze overgaan tot agressie. Het dreigen van honden moet dus als waarschuwing serieus genomen worden en geeft aan dat het dieren kan over gaan tot daadwerkelijk bijten. Het risico van het corrigeren van een grom is dat het dier niet meer waarschuwt, maar direct over gaat tot bijten.

Relatie mens en hond
Waar de discussie rondom dominantie vooral over zou moeten gaan is of er een rangorde relatie bestaat tussen mens en hond. Naar de rangorde relatie tussen mens en hond is nog geen onderzoek gedaan en ontbreekt dus nog kennis. Ik ben er van overtuigd dat een hond mensen niet hetzelfde ziet als soortgenoten, maar er zijn wel overeenkomsten in de communicatie tussen hond en zijn soortgenoten en de mens. Bovendien vormen we een sociale groep met de hond waarbij afspraken binnen die groep zouden kunnen bijdragen aan stabiliteit en het voorkomen van conflicten. In de meeste huishoudens bepalen wij mensen voor de hond wat, wanneer en hoeveel hij te eten krijgt, wanneer en waar er geplast mag worden en of er gespeeld gaat worden. Die regels en structuur zijn dan ook in de meeste gevallen voldoende om conflicten te voorkomen. Als er toch conflicten zijn, dan is het aan te raden dit door positieve training op te lossen. Als goede leidinggevende zou je geen fysieke dwang of correcties nodig moeten hebben om jouw leiderschap te bevestigen t.o.v. de hond, als een gebrek aan respect voor jouw leiderschap überhaupt al de oorzaak is voor de agressie.

Eigenlijk is het moderne leidinggeven in de bedrijfswereld of het opvoeden van kinderen een goede vergelijking. Ook daar begeleid je individuen om het beste uit henzelf te halen en zich te ontplooien niet, maar stel je ook grenzen om te voorkomen dat ze zichzelf of anderen schade toe brengen. Het gaat niet om wie de ‘baas’ is, maar hoe je het meest efficiënt je doelen bereikt, zonder je onderlinge relatie uit het oog te verliezen.

Chantal Kapteijn – Gedragsbioloog en Gedragstherapeut

Over de schrijver

Chantal Kapteijn is afgestudeerd gedragsbioloog, heeft een post HBO Bedrijfskunde behaald en is daarnaast gediplomeerd trainer en gedragstherapeut. Zij heeft zich met name gespecialiseerd in diergedrag met in het bijzonder het gedrag van honden en paarden. Onder andere heeft zij als gedragsbioloog en manager voor verschillende non-profit dierenbeschermingsorganisaties gewerkt, heeft ze haar eigen bedrijfje en is docent bij opleidingen voor gedragstherapeuten voor honden en paarden. Haar passie is het verbeteren van dierenwelzijn, in het bijzonder in relatie met de mens.

©AnimalsToday.nl