Iedereen heeft gehoord van de stierengevechten in Spanje of van berengevechten in Pakistan. Ook op Bali organiseert men gevechten met dieren: de hanengevechten. Deze zijn cultureel en religieus diep verankerd in de Balinese maatschappij. Heel wat ceremoniën vereisen een bloedoffer, dit is zelfs legaal. Daarnaast hebben deze hanengevechten nog een meer zakelijk aspect: je kunt er namelijk de jackpot mee winnen.
De haan als huisdier
Veel reizigers denken dat de hanen een soort huisdier zijn. Aan het eind van de middag zitten de mannen van het dorp op de stoep bij elkaar met prachtig gekleurde hanen in hun armen. De hanen worden geaaid en gemasseerd. Echter, schijn bedriegt: de hanen zijn geen troeteldieren, maar vechthanen. Alle energie die in de hanen wordt gestoken, is in de hoop op een gunstige uitkomst van een hanengevecht. De hanen verblijven in speciaal gevlochten manden, guunan siap. Die manden staan aan de rand van de weg. Zo kunnen de hanen vast wennen aan alle rumoer en schrikken ze niet van het lawaai tijdens de hanengevechten.
De haan als jackpot
Een goede vechthaan is wel één miljoen rupiah waard, een gemiddeld maandsalaris! Als jouw haan wint, dan sleep je dus de jackpot binnen. Zelfs voor een klein gevecht is de inzet zomaar een half miljoen rupiah. De eigenaars van de haan komen het bedrag voor de inzet samen overeen. Natuurlijk zijn de mannen van tevoren van plan allerlei verstandige dingen te kopen van de winst. Maar het verdiende geld wordt vaak weer snel uitgegeven. Men is namelijk niet gewend om grote sommen geld te bezitten. De meeste Indonesiërs hebben niet eens een bankrekening! Verliest je haan het gevecht, dan raak je heel veel kwijt. Allereerst je dure vechthaan, want die is dood. En de winnaar mag hem zelfs meenemen om op te eten! De veren eindigen als plumeau, om mee te stoffen. Daarnaast is de verliezer zijn inzet kwijt en met hem iedereen die heeft gegokt op de verliezende haan. Hoe groter het bedrag dat de spelers inzetten, hoe meer vertrouwen de toeschouwers hebben in de haan en dus ook hoe groter de bedragen die de toeschouwers inzetten. Soms heeft dit gokken rampzalige gevolgen. Er zijn mannen die al hun bezit vergokken en aan de bedelstaf raken. Het gokken wordt ook wel genoemd als belangrijk punt voor echtscheidingen.
De haan als bloedoffer
Het Balinees-hindoeïstische geloof vraagt om offers voor de geesten. Voor hogere geesten zijn dat offers van bloemen, die op hogere plaatsen worden neergezet. Lagere geesten zijn dierlijker en voor hen worden er offers met eten als rijst of koekjes op de grond gezet. Deze lagere geesten worden butakala genoemd en kunnen ongeluk of ziekte veroorzaken, je moet ze dus te vriend houden en tevreden stemmen. Dat kan het beste met een offer waarvan het bloed op de aarde moet stromen. En daar komt het hanengevecht om de hoek kijken. Het bloed van de haan die heeft verloren is het offer voor debutakala en zo is alles weer in harmonie en balans. Voor de bouw van een huis, om een nieuw bedrijf te openen of voor een tempelreiniging is een hanengevecht zelfs een religieuze vereiste, en een volstrekt legale gebeurtenis. Soms is het hanengevecht onderdeel van een religieuze ceremonie in een tempel. Na 3 hanengevechten is er genoeg bloed gevloeid voor de tempel. Maar uiteraard gaan de gevechten en het gokken dan nog door, bij de parkeerplaats of achter de tempelmuur. Geen politieman die het in zijn hoofd haalt om de butakala te storen!
De haan ‘in de ring’
Kom je door een dorp en zie je zonder goede reden veel brommers of een samenscholing van mannen, dan is de kans groot dat er een hanengevecht wordt gehouden. Allereerst proberen de mannen een gelijkwaardige tegenstander voor een haan te vinden. Er wordt een inzet overeengekomen. Voor het gevecht krijgen de hanen een eigen, gespecialiseerde coach. Deze coach heeft allerlei trucjes om de haan extra agressief te maken of om de haan na een verwonding weer op te lappen. Er wordt gemasseerd, aan veren getrokken, op de kop geblazen en wonderzalfjes gesmeerd. De sporen of messen die de hanen aan hun linkerpoot gebonden krijgen, heten taji. Deze vlijmscherpe mesjes lijken op scheermesjes, maar worden speciaal voor dit doel in allerlei maten gemaakt. Beide hanen zetten hun veren wijd op, en vliegen omhoog om naar elkaar te klauwen. Is een van de hanen gewond, dan worden de hanen uit elkaar gehaald. Dit omdat de hanen anders naar elkaar gaan pikken in plaats van springen, en dit is niet de bedoeling van het spel. De gewonde haan wordt – soms letterlijk – door zijn coach nieuw leven ingeblazen. En dan worden de hanen weer tegenover elkaar gezet. Soms kiest de verliezende haan eieren voor zijn geld en probeert hij de kring met mannen te verlaten. Maar dat mag niet, er moet bloed vloeien. De hanen worden dan samen onder een mand gezet en als de winnende haan nog één keer uithaalt met zijn klauw met vlijmscherp mesje, dan is de tegenstander gedood en het gevecht voorbij.
Hanengevechten: legaal of illegaal?
Je vraagt je wellicht af: zijn hanengevechten niet verboden? Ja en nee: Ja, in 1981 is in Indonesië al het gokken verboden, dus ook de hanengevechten. Waarschijnlijk omdat de regering in Jakarta grotendeels islamitisch is, en de islam gokken een van de hoofdzonden noemt. Dus nu gebeurt het stiekem. De wet heeft er wel voor gezorgd dat de grote wedstrijden met de torenhoge inzetten zijn verdwenen. De sociale schade is nu dus wel iets minder groot. Hanengevechten zijn in Bali misschien wel minder geworden, maar ze zullen niet snel verdwijnen. Het is helaas te veel onderdeel van de cultuur en een sociale happening. Samen met badminton is dit de enige hobby van veel mannen.
Nee, een hanengevecht is niet verboden als het deel uitmaakt van een religieuze ceremonie. In Bali zijn er behoorlijk wat religieuze aanleidingen die een bloedoffer vereisen. Daar hoeft dan natuurlijk niet bij te worden gegokt, maar dat vergeet men voor het gemak maar even. De politie doet er niet echt actief iets aan. Immers, zij zijn zelf ook Balinezen die de butakala niet willen verstoren, en zie je het voor je dat een politieman zijn broer of buurman een boete zou geven voor gokken? Iedereen doet het!
Bron: ingezonden blog van Paulien van der Geest van Footprint Travel
@PiepVandaag.nl
