Al verschillende keren hebben wij al een beknopte schets gegeven over de situatie waarin de zwerfhonden in Bosnië zich bevinden. De huidige situatie is zo ernstig, dat het mij extra zwaar valt om een goed beeld te schetsen. Vooral omdat de signalen en informatie zo verwarrend zijn. Ze verschillen per melder, per gebied, per dag.
Wij steunen als Stichting Dierenopvang Bosnië uiteraard de dierenbeschermers die zich inzetten voor de onfortuinlijke dieren, maar we merken ook dat er steeds meer activisten opstaan die zich inzetten op een manier waar wij niet 100% achter kunnen staan. We begrijpen de beweegredenen wel, maar we weten ook dat het niet verstandig is.
Ik zal proberen uit te leggen wat er speelt in Bosnië, waarbij ik zeer waarschijnlijk op veel vlakken onvoldoende details deel, of een oppervlakkig beeld neerzet waarbij er tal van nuances zijn. Dit ligt geheel in lijn met hoe het land zelf in elkaar zit, met zijn eeuwig strijdende entiteiten en groepen.
In 2009 werd de nieuwe wetgeving aangenomen ter verbetering van het welzijn van dieren. Veel dierenbeschermers hoopten op beterschap, waaronder wijzelf. Een veel gebruikt excuus was gebrek aan budget waardoor de nieuwe wetgeving leek te resulteren in een wassen neus. De landelijke inspectie kwam zijn plichten niet na en werd niet betrokken bij meldingen van dierenleed door de lokale inspecteurs. De gemeentebestuurders keken de andere kant op, lokale dierenartsen trokken overal hun handen vanaf en overheidsinstanties bleven doorgaan met hun gruwelijke activiteiten. De dierenbeschermers schreeuwden moord en brand, zonder gehoord te worden. Met een aantal uitzonderingen daargelaten veranderde er over het algemeen niets aan de omgang met de zwerfdieren. Sterker nog, de overlast van de toenemende zwerfdierenpopulatie verergerde, omdat het doden niet meer was toegestaan en de alternatieven uitbleven.
Als stichting besloten wij ons te richten op de uitzonderingen, de gemeentes die een relatief goede samenwerking hadden met de lokale vrijwilligers, en die bereid waren samen te werken aan een betere toekomst voor de zwerfdieren. Zenica, Orasje, Sanski Most en Bihac waren projecten waar wij campagnes organiseerden. De ene campagne was meer succesvol dan de andere, maar het feit dat er sprake was van samenwerking was al een hele overwinning.
Het is nu ruim 5 jaar na de zogenaamde invoering van de wetgeving, maar van invoering lijkt nog steeds weinig bewijs te vinden. Op dit moment escaleert de situatie in Sarajevo. Ondanks de grootschalige sterilisatie- en educatieprojecten van Dogs Trust, worden in een aantal wijken volop honden gevangen en gedood. Een schril contrast met de verwachtingen van de grote campagnes van Dogs Trust. Er blijkt meer dan voldoende budget beschikbaar te zijn om de hondenvangers in te zetten, maar blijkbaar is het meebetalen aan een langetermijnoplossing niet mogelijk? En er is blijkbaar ook budget om de schadeclaims na bijtincidenten te betalen. Zijn dit zoethoudertjes naar het volk? Vreemd, maar niet verbazingwekkend. Want gaat het niet overal zo waar deze problemen spelen? Neem Roemenië als voorbeeld, waar overigens veel meer aandacht voor de gruwelijkheden tegenover de zwerfdieren is. Zou dit komen doordat Bosnië geen EU-land is?
De belangrijkste reden van deze vlam in de pan zijn de aankomende verkiezingen. Mensen klagen over de honden op straat en de onveiligheid, de bijtincidenten en aanrijdingen met schade. Politici gebruiken deze klachten dan ook om te scoren bij de kiezers, simpel maar doeltreffend. De honden zijn het kind van de rekening.
Om de route naar toetreding tot de EU in de toekomst af te leggen moet Bosnië voldoen aan een hoop eisen. Een van de eisen is het harmoniseren van de wetgeving, met als uitgangspunt een humane omgang met dieren. De verschillen in wetgeving tussen de entiteiten (de Federatie, Banja Luka en de Servische republiek) zijn een doorn in het oog, maar lijken vooralsnog stand te houden. Bosnië bestaat uit drie groepen, vergelijkbaar met provincies, maar dan met hun eigen wetgeving en overtuigingen. De onderlinge spanningen blijven voortduren.
Wat als je woont in Bosnië en een hart voor dieren hebt? Dan leef je in een hel. Je probeert te redden wat er te redden valt, maar het is een bodemloze put. Elke dag weer zie je lieve honden die je van straat wilt halen, wat je dan ook doet. Om alle pensionkosten te kunnen betalen begin je met fondsenwerven, je opent een paypal-account en voor je het weet heb je een hoop steun. Je hebt misschien inmiddels wel 30 dieren in pensions, elke maand kost een dier ongeveer 60 euro. Maar je fans in Scandinavië, Nederland, Duitsland, Amerika en de vele andere landen, laten je niet zakken. Soms is er een dip in de donaties, dus moet je extra aandacht vragen, soms met wat extra dramatische woorden, maar het werkt.
Ondertussen zie je het aantal honden in nood op straat groeien. Je voert ze. Vele zakken voer gaan er elke dag doorheen. Honderden kilo’s per maand voer je, en ook daarvoor ontvang je donaties. Nog meer pups, nog meer honden, hoe kan dat toch?
Dit is de dagelijkse realiteit van de redders. Deze toename heeft twee belangrijke redenen: de natuur en de mens. Want waar voer is, komen honden, en als er honden weg worden gehaald, vullen ze het aantal zelf aan door zich voort te planten, of doordat honden het gebied binnenkomen omdat er voldoende voer aanwezig is. Dat wordt de draagkracht van een gebied genoemd, het aantal dieren neemt toe evenredig aan de aanwezige hoeveelheid voer. Buurtgemeentes zien dat er voldoende aandacht is in een gebied, waardoor ze besluiten honden te dumpen in dit gebied waar beter gezorgd wordt voor de dieren. Kortom, het gaat van kwaad tot erger.
Maar wat dan? Niet voeren en de dieren maar laten creperen? Nee, maar er is wel een tussenweg. Want ook al is het moeilijk, eigenlijk zouden de honden niet van straat moeten worden gehaald. Alleen om te worden gecastreerd, waarna ze weer worden teruggeplaatst, of wanneer ze heel zwak zijn en zich niet kunnen redden. Het castreren kan alleen in gebieden waar geen honden worden gevangen, door wie dan ook. Een vicieuze cirkel die maar moeilijk kan worden doorbroken. Het “weghalen/wegvangen” van honden gebeurt dus door alle betrokken partijen, waarbij de één betere intenties heeft dan de ander. Het uiteindelijk effect is hetzelfde: honden verdwijnen en deze leeggevallen plekke worden door andere honden opgevuld. Het grote verschil is dat bij de ene partij met een liefdevolle intentie de hond een grotere kans heeft op een gelukkig voortbestaan. Wat een dilemma!
Ondertussen probeert een aantal kleine gemeentes door te gaan met de juiste benadering. Echter krijgt deze benadering weinig steun van de dierenbeschermers. Het is namelijk onvoldoende interessant om een langetermijnvisie te delen op social media. Het is nogal zouteloos en weinig emotioneel, dus de kans dat je er steun mee krijgt is minimaal. En ondertussen zien de beschermers het aantal hulpbehoevende honden toenemen, ze kunnen onmogelijk wegkijken.
Wij worden vaak verketterd om onze kijk op zaken, afgeschilderd als mensen die niet houden van dieren. Het tegendeel is echter waar. Met de 100.000 geschatte honden op straat kun je onmogelijk alles redden. Het is verstandiger je te richten op een plan voor de lange termijn, met onder andere castratie en terugplaatsing van de honden waar je uiteindelijk vele dieren mee redt. Wellicht op een andere manier dan je voorheen deed, maar het levert meer op. Maar hoe kun je de cirkel doorbreken als je dagelijks wordt geconfronteerd met zoveel leed? Het blijft een zeer ingewikkelde materie.
Toch zijn er ook lichtpuntjes, met organisaties als IFAW en Dogs Trust in Bosnië, wordt er in samenwerking met een aantal gemeentes gekeken naar de langetermijnoplossing. Er worden planningen opgesteld, waar alle belangrijke partijen bij aanschuiven. Laten we hopen dat Bosnië er over tien jaar een stuk prettiger uitziet voor de viervoeters, die dan in minder grote getale de straten bevolken, en voor de mensen die de noodzaak zien van deze vreedzame en constructieve strategie.
Klik hier voor meer informatie over het werk van de Stichting Dierenopvang Bosnië.
Suze Steenbergen
Stichting Dierenopvang Bosnië
©PiepVandaag.nl
