Huiselijk geweld en dierenmishandeling. Hoe te handelen als je vermoedt dat daarvan sprake is? Een vraag die vooral voor professionals relevant is, maar ook voor burgers. Huiselijk geweld en dierenmishandeling komen namelijk vaak voor. Vroeg of laat zullen we dus mensen en dieren treffen die er mee te maken hebben.
Voorafgaand aan handelen komt het herkennen van signalen die kunnen duiden op deze geweldsvormen. De signalenkaart is daarvoor een hulpmiddel. Deze is gratis op te vragen bij bijvoorbeeld info@hondenbescherming.nl of hier te downloaden.
Bij het oppikken van signalen volgt echter onvermijdelijk de vraag: wat nu? Als we de signalen durven waarnemen en een vermoeden hebben, wat is dan juist om te doen? Deborah Walsh, geeft in het boek ‘Animal abuse, helping animals and people’ van Catherine Tiplady uitleg aan de hand van RADAR. Een handig hulpmiddel als er sprake is van een menselijk slachtoffer waarmee je een gesprek over de situatie kunt aangaan.
R = Remember to ask = Denk eraan er naar te vragen
Vragen naar iets heftigs als huiselijk geweld en dierenmishandeling? Het is niet makkelijk. Wanneer je echter duidelijke signalen waarneemt, kun je eigenlijk niet anders dan het bespreekbaar maken. Slachtoffers van huiselijk geweld geven regelmatig aan dat ze het waarderen dat iemand vraagt naar hun situatie. De wijze waarop je vraagt en een vertrouwensbasis met de betrokkene is uiteraard wel belangrijk.
A = Ask directly = Vraag er op directe wijze naar, niet via een omweg
Vraag – zonder beschuldigend te zijn – op een directe manier naar je zorg. Bijvoorbeeld: “Ik zie dat jij/de dieren verwondingen hebben en maak me daarover zorgen. Is alles oké thuis?” Luister vervolgens naar het antwoord. Geef de ander ruimte om te vertellen. Oordeel niet, ook niet over diegene die de schade toebrengt. Het doel van je gesprek is kijken of je de slachtoffers kunt helpen in de richting van veiligheid.
D = Document findings = Noteer en bewaar wat je hebt waargenomen en gehoord
Vooral voor professionals is het belangrijk om waarnemingen bij te houden en notities te maken van de gesprekken die je daarover met mensen voert. Ook als een slachtoffer niet toe is aan het vertellen van het verhaal of aan het toewerken naar een veiligere situatie, is dit belangrijk. Met de tijd kan er immers een verandering in die situatie komen en dan zijn goede aantekeningen belangrijk.
A = Assess safety = Bepaal veiligheid en risico
Wil een slachtoffer wel praten over huiselijk geweld en dierenmishandeling? Bespreek dan ook of het veilig is om terug naar huis te gaan. Je kunt vragen ‘Is het veilig om naar huis te gaan?’. Wees voorzichtig met het meegeven/mailen van informatiemateriaal over vluchtmogelijkheden. Een mishandelende partner kan extremer geweld inzetten als hij het vermoeden heeft dat zijn partner hem wil verlaten, heeft gesproken met anderen en kan door de mailbox en spullen van een ander heen gaan.
R = Respond, review and refer = Reageer empathisch, beoordeel waarover gesproken is, bespreek welke mogelijkheden er zijn en verwijs door
Deelt iemand zijn verhaal? Geef dat verhaal dan de ruimte. Een luisterend oor is van wezenlijk belang en juist het vertellen van het verhaal kan bij iemand beweging brengen om de stap naar veiligheid (ook voor betrokken dieren) te maken. Oordeel niet, ook niet over daders, maar vat de kernpunten van het verhaal samen, beoordeel met het slachtoffer wat besproken is en bespreek mogelijkheden om uit de situatie te komen. Verwijs naar hulpverleners als vooreenveilighthuis.nl en meldpunt 144.
Spreek ook over de betrokken dieren met het slachtoffer. Niet alleen kan een dier ernstiger in de knel komen als een menselijk slachtoffer op zoek gaat naar oplossingen voor de geweldssituatie. Ook kan dat slachtoffer een eventuele vlucht uitstellen omwille van het dier. Terwijl het doel is zowel menselijke slachtoffers als dieren naar een veiliger situatie te helpen. Als het kan zonder dat dit extra risico’s geeft, kan voorbereid worden om het dier een (tijdelijk) veiliger onderkomen te geven. Om vervelende eigendomskwesties over het huisdier zo veel mogelijk te voorkomen, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de juiste naam staat op paspoort, microchip formulier, facturen van de dierenarts, etc. Denk ook aan een up-to-date vaccinatie(-bewijs).
Lastig, maar waardevol
Het bespreekbaar maken van huiselijk geweld en dierenmishandeling is ontzettend lastig. Tegelijkertijd wil je niet dat – als je een rol van betekenis kan of moet spelen – je achteraf denkt “had ik maar”.
Omgang met elkaar en met dieren hangt van veel factoren af. Soms weet een slachtoffer niet beter dan dat zijn situatie onoverkoombaar of ‘normaal’ is. Wanneer je met iemand op een niet-oordelende wijze het gesprek kan voeren over die situatie kun je – ook als iemand niets lijkt te willen – een radartje in gang zetten om tot inzicht te komen dat het anders kan voor iemand… en voor de betrokken dieren.
Ineke van Herwijnen, directeur Hondenbescherming ©PiepVandaag.nl
