Over weinig onderwerpen hebben mensen zo’n sterke mening als over de belevingswereld van hun huisdier. Van opvoeding tot ideeën over wat des mens beste vriend denkt, iedereen vindt er wel iets van en tijdens discussies kunnen emoties hoog oplopen.
Dat is ook makkelijk, want we hebben het hier over een nauwelijks meetbaar en oncontroleerbaar onderwerp. Het is eenvoudig. Zolang we geen gedachten kunnen lezen – en in het geval van huisdieren, die gedachten ook nog eens niet kunnen vertalen naar mensentaal – weten we niet wat een hond, of welk ander dier, echt denkt.
Hoe zit het dan met liefde? Een hond geeft toch vaak veel genegenheid naar zijn baas. Is dat uit te leggen als ‘houden van’? Volgens dierenarts Fred Metzger in ‘Does my dog really love me?’ op de website van Physorg.com, kennen honden waarschijnlijk geen liefde op de manier zoals mensen dat kennen. “Honden investeren in mensen omdat dat belonend werkt. Des te hoger de liefdesfactor van hun gedrag, des te hoger de kans op beloning in de vorm van aandacht, koekjes of buiten spelen.”
Metzger zegt dat een hond dit gedrag net zo makkelijk vertoont bij de buren als bij jou en dat die zogenaamde liefde dus niet exclusief naar de eigenaar is gericht.
Puur opportunisme, denkt Metzger. Tegenover hem staat gedragsbioloog Mark Bekoff van de Universiteit van Colorado. Een hond is een sociaal dier en om te kunnen functioneren in een groep, moeten dieren emoties kunnen voelen en uiten, stelt hij. Affectie motiveert leden van de groep om voor elkaar op te komen en elkaar te beschermen. Die emoties kunnen op het niveau van een groep spelen, maar ook binnen een familie of zelfs bij een verliefd stelletje. En ja, misschien dus ook wel tussen hond en mens.
De enige absolute aanwijzingen die we hebben, komen van neurobiologische onderzoeken. Het blijkt dat het hondenbrein niet zo heel veel afwijkt van het mensenbrein. Zo spelen dezelfde hormonen en neurotransmitters een rol bij affectie. Bij de emotionele binding tussen mensen speelt het hormoon oxytocine een belangrijke rol. Dit hormoon wordt geactiveerd door onder andere aanraking. Honden produceren ook oxytocine en het lijkt aannemelijk dat dit hormoon vrij komt bij vergelijkbare omstandigheden. Bijvoorbeeld als je je hond aait.
“Als van honden bekend is dat ze sociale dieren zijn, dat ze een evolutionaire noodzaak hebben ontwikkeld tot sterke emotionele banden en ze hebben de chemische componenten die worden geassocieerd met liefde, dan kunnen we gevoeglijk aannemen dat ze, net als wij, in staat zijn om lief te hebben”, zegt hoogleraar psychologie aan de Universiteit van British Columbia, Stanley Coren, auteur van vele boeken over hondengedrag, waaronder Psychologie van de hond.
Naast de wetenschappelijke zoektocht naar objectieve feiten over zo’n subjectief concept als liefde, is de geschiedenis doorspekt met sterk ontroerende verhalen over de liefde van een hond naar zijn baas. Mensen die overtuigd zijn van de liefde van hun dier, kunnen altijd steun vinden in hogere, metafysische verklaringen voor dit soort sterke staaltjes van zelfopoffering en affectie die honden bij tijd en wijle demonstreren.
Op basis van evolutie-, gedrags-, en neurobiologische en chemische eigenschappen weten we dat een hond dus liefde kent. De vraag die echter onbeantwoord zal blijven (en dus nog tot genoeg stof zal blijven zorgen voor bij de borreltafel), is hoe de hond zich bewust is van het concept liefde.
Bronnen
