Een verlengde hittegolf in Siberië zal bijzonder schadelijke gevolgen hebben voor het klimaat, aldus klimaatwetenschappers. De bizarre temperaturen in het gebied zijn inmiddels al gelinkt aan bosbranden, een gigantische olielekkage en een plaag aan boometende motten.

hittegolf
Hittegolf Siberië heeft grote impact op globale klimaatverandering | Foto: Pixabay

Natuurrampen van Bijbelse proporties

Na de bosbranden in Australië eerder dit jaar en de sprinkhanenplaag die nog steeds Oost-Afrika teistert is het tijd voor meer van hetzelfde op een andere locatie. Siberië is van alle markten thuis. Origineel bekend als Arctisch gebied met permafrost, toendra’s en bovenal een gebied waar men vooral geen ijs moet gaan verkopen, tegenwoordig is dit toch een heel ander verhaal.

Eerder deze maand is er door Greenpeace Rusland met behulp van satellietbeelden vastgesteld dat er in een gebied ter grootte van Griekenland in vlammen is opgegaan. Ofwel zo’n 4,7 miljard bomen die gestorven zijn, wat er ongeveer zeven keer zoveel zijn als er in 2019 geplant waren. De Siberische bosbranden van 2019 vernietigden een gebied ter grootte van België en stootte in één maand tijd evenveel CO2 uit als Zweden’s jaarlijkse maximum.

Een van de redenen dat bosbranden veel heftiger zijn dan in voorgaande jaren is te danken aan de verhoging van de plaatselijke temperatuur. Een andere reden, die hier een direct gevolg van is, is de grote vermenigvuldiging van de Siberische zijdemot. Dit soort bloeit op in warmere temperaturen en mede dankzij het verlengen van de zomer- en lentemaanden is het zich een aantal maanden eerder dan gewoonlijk in grote getallen gaan ontpoppen. De larven van de motten eten de naalden op van bomen, waardoor deze brandbaarder worden.

Soldatov, een Russische expert op het gebied van motten, vertelde AFP hierover:

“De mot heeft zich 150 kilometer noordelijker verplaatst dan het gebied waar het normaalgesproken leefde. Dit is een direct resultaat van de opwarming van de aarde.”

Verkhoyansk, een klein dorp met grootse veranderingen

In dit jaar van uitersten, laten we beginnen met een uiterst bijzonder dorp in het zonnetje te zetten. Verkhoyansk is een van de opmerkelijkste plekken op aarde. Het is één van de koudste plekken op het noordelijk halfrond met een gemiddelde van -45,3°C in de maand januari. Het is de Guinness Wereldrecordhouder van het grootste geregistreerde temperatuurverschil: 105 graden Celsius (°C), fluctuerend tussen een minimum van -68°C en een maximum van 37°C. Inmiddels is het record uit juli 1989 van 37,3°C verbroken en is er afgelopen zaterdag 20 juni een temperatuur gemeten van 38°C.

Zoals te zien is in de grafiek hieronder is er een verhoging van 10°C in de periode maart-mei ten opzichte van het gemiddelde van dezelfde maanden in de periode 1981 tot 2010.

Globale temperatuur mei 2020

Oppervlakte luchttemperatuur afwijking maart-mei 2020 | Map: Climate Copernicus

Van permafrost naar tempfrost

De gemiddelde temperatuur in Siberië is dus met zo’n 10°C gestegen. Dit heeft verreikende gevolgen, zowel lokaal als globaal, aangezien een groot gedeelte van Siberië bestaat uit permafrost. Permafrost zijn gebieden waarbij de ondergrond nooit helemaal ontdooit. Deze laatste paar jaar blijkt echter dat deze gebieden met permafrost in Siberië niet zo permanent blijken te zijn als eerder werd geacht. Vladimir Poetin, de president van Rusland, gaf al in December 2019 commentaar op de ongebruikelijke hitte:

“Sommige van de steden in Rusland zijn gebouwd ten noorden van de Arctische Cirkel, op het permafrost. Als het permafrost begint te ontdooien, kan je je voorstellen wat voor gevolgen dit zal hebben. Het is een zeer serieuze dreiging.”

En zodoende sloeg het noodlot toe in mei, waardoor Poetin de noodtoestand afkondigde. De steunen van een opslagtank van dieselbrandstof waren gezonken door het ontdooien van permafrost, waardoor de diesel in grote hoeveelheid in de nabije rivieren terecht kwam. Ongeveer 20.000 ton aan dieselbrandstof, waardoor het ongeveer 10 jaar zal duren voordat de rivieren weer schoon zijn. Achteraf bleek dat het grotendeels voorkomen had kunnen worden. Verschillende groene organisaties zeiden dat de slecht onderhouden infrastructuur en veroudering van het materiaal al vele jaren bekend was en voor een groot gedeelte de schuld waren voor deze ecologische ramp.

Wereldwijde gevolgen

Globaal gezien duwt de Siberische hitte ons richting het heetste jaar in de vastgelegde geschiedenis van de mens, ondanks de tijdelijke dip in CO2-uitstoot als gevolg van de coronaviruspandemie. Het ontdooien van de permafrost zorgt er namelijk ook voor dat methaangassen ontsnappen uit het permafrost, welke vervolgens in de atmosfeer terechtkomen en rond de wereld circuleren. Dit versterkt dan weer het broeikaseffect, waardoor de aarde verder opwarmt en de weersomstandigheden in andere gebieden op aarde ook weer veranderen.

Temperaturen in gebieden rondom het poolgebied stijgen het snelst doordat hete oceaanstromingen door het poolgebied stromen, waardoor de ijskappen en sneeuw wegsmelten. Dit zorgt er dan weer voor dat de hitte van de zon niet wordt teruggekaatst, maar wordt opgenomen door de rotsen onder het ijs en de donkere, diepe oceaan.

Natuurlijk verschijnsel of mensgedreven verandering?

Het is alom bekend dat de temperatuur op aarde in cyclussen hoger en lager wordt. In het begin van de mensheid heerste er een ijstijd, waarbij er gletsjers tot halverwege Europa reikten. Door de jaren heen zijn er projecties gemaakt van de klimaatverandering, om een beter beeld te krijgen van wat we kunnen verwachten in de jaren die nog moeten komen. De temperaturen die we op het moment meemaken lopen decennia voor op de geprojecteerde data die voorspeld was, aldus klimaat specialist Jeff Berardelli.

Het is dan ook geen verrassing dat de ijsbedekking in de Arctische zee langs de kust van Siberië op een 41-jarig laagterecord is voor deze tijd van het jaar, zoals klimaatwetenschapper Zach Labe toelichtte. Martin Stendel, klimaatonderzoeker van het Deens Meteorologisch Instituut, zegt hierover dat:

“Temperaturen zoals die in Siberië in mei 2020 zich voordoen, komen maar eens in de 100.000 jaar voor als er geen door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde was.”

Het is op dit punt niet meer nodig om de vraag te stellen of wij als mens invloed uitoefenen op klimaatverandering. Een betere vraag zou zijn wat we moeten doen om de klimaatverandering te minimaliseren, aangezien het niet lang meer zal duren voor we ons op een planeet begeven die niet meer bewoonbaar is voor vele dieren- en plantensoorten en de mensheid.

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Roy Geers