In totaal leven er nog circa 20.000 witte- en 5000 zwarte neushoorns in Afrika. Alleen al in Zuid-Afrika zijn er tussen 2008 tot 2018 circa 7000 neushoorns gedood. Inmiddels is het aantal landen waar nog een levensvatbare populatie van deze neushoornsoorten leeft gedaald naar vier: Zuid-Afrika, Kenia, Namibië en Zimbabwe. Momenteel wordt er in Botswana heftig ingezet op de bescherming van neushoorns met hightech apparatuur. Steeds meer mensen, arm en rijk, zetten zich in voor de unieke dieren.

Neushoorns hightech
Hightech apparatuur ingezet bij bescherming neushoorns | Foto: Wikimedia Commons

De huidige problematiek

Stropers doden de neushoorns voor de hoorns, die als afrodisiacum (potentieverhogend middel) worden gebruikt in China. Ook vanuit Vietnam ontstaat een steeds grotere vraag naar de hoorns van de dieren. Philip Muruthi, vicepresident van de African Wildlife Foundation in Kenia, benadrukt het belang van bescherming van deze dieren:

“Zonder menselijke bescherming zijn de witte- en zwarte Afrikaanse neushoorn binnen 15 tot 20 jaar uitgestorven.”

Muruthi geeft ook aan dat de stropers erg vindingrijk zijn. Ze gebruiken helikopters, automatische wapens, verdovingsgeweren die veel minder geluid maken, maar vergiftigen ook drinkplaatsen van neushoorns met cyanide. Zo ontlopen ze de rangers die de neushoorns proberen te beschermen. Ondanks de risico’s blijven de stropers op de neushoorns jagen, wat ook niet heel gek is, want de vraag is dermate hoog dat de prijs vanuit China kan oplopen tot 60.000 dollar per kilo.

Volgens Jurgen Elbertse, mede-oprichter van The Africa Experience in Botswana, is het niet makkelijk om de neushoorns effectief te beschermen:

“Met leger patrouilles in jeeps en met vliegtuigen ga je het niet redden als het om bescherming gaat. De natuurparken zijn daarvoor eenvoudigweg te groot.”

Creatieve innovaties door de jaren heen

Een van de innovaties van de laatste jaren op het gebied van natuurbescherming is het gebruikmaken van drones van het Nederlandse bedrijf Avy. Avy is een bedrijf opgericht door de Amsterdammer Patrique Zaman. Avy’s drones hebben een actieradius van ongeveer 100 kilometer, wat ook nodig is, want de natuurreservaten zijn ontzettend uitgestrekt. Ze worden elektrisch aangedreven, hebben dezelfde kleur als de lucht en vliegen geluidloos op grote hoogte. Dit alles moet ervoor zorgen dat ze niet uit de lucht geschoten kunnen worden door stropers.

Camera’s op de drones sturen rechtstreeks beelden door naar het basisstation van de rangers. Het probleem hiermee is echter dat het nog in een beginstadium zit en de vele testen die in Afrika gebeuren niet winstgevend zijn. Ook wordt het probleem niet direct aangepakt, al maken de drones het wel makkelijker voor rangers om te achterhalen waar de stropers zich bevinden, waardoor ze meer tijd hebben om te reageren.

Een andere creatieve methode die de laatste jaren is toegepast gaat uit van een andere benadering. De neushoorn wordt eerst verdoofd, waarna er een gat wordt geboord in de hoorn. Hier wordt dan een cocktail ingespoten van verf en ectoparasiticiden, wat een gif is om parasieten zoals bijvoorbeeld teken te doden.

Door de verf is de hoorn onbruikbaar als trofee en als de hoorn vermalen wordt om gebruikt te worden als traditioneel Chinees geneesmiddel, dan maakt het eenieder die het inneemt ziek. De bijwerkingen zijn dan misselijkheid, overgeven en stuiptrekkingen. Als het frequent wordt gebruikt kunnen de lichamelijke klachten nog heviger zijn. Het nadeel hiermee is echter dat de hoorn van neushoorns om de zoveel tijd zichzelf vernieuwt, dus elke drie à vier jaar moet de hele procedure herhaald worden.

The Africa Experience

Waar de neushoorns in Botswana eerder relatief met rust werden gelaten, is er tegenwoordig in toenemende mate sprake van internationale bendes die de dieren stropen voor hun hoorns. Hier geldt dat nu de neushoornpopulatie stijgt, ook de stroperij toeneemt.

The Africa Experience, een privé wildpark in Botswana opgezet door Jurgen Elbertse en Quote-500 ondernemer Albert Hartog, probeert van alles om de dieren te beschermen. Eerder begonnen ze met het opkopen van land rondom de Limpopo-rivier. Voor dat opkopen van land zochten ze contact met de bewoners en chiefs in de lokale gemeenschap. Volgens Elbertse pakte de strategie niet uit als ze gehoopt hadden:

“Het beschermen van wilde dieren mislukt als je hen niet meekrijgt in je plannen. Het idee dat je van boeren zomaar safarigidsen maakt, klopt niet.”

 

De wilde dieren worden namelijk niet alleen door stropers bedreigd, maar ook door de plaatselijke bevolking. In Afrika zijn het niet konijnen die de gewassen opeten, maar olifanten en andere wilde dieren die de oogst opeten en vertrappen. Elbertse en Hartog kwamen met de lokale gemeenschap overeen dat er een nieuw stevig hek moest komen van zo’n dertig kilometer lang om het wild  in het natuurpark van het boerenland af te houden.

De nieuwste innovatie: sensoren

Een simpel hek houdt weliswaar de wilde dieren wel binnen, maar jammer genoeg de stropers niet buiten het wildpark. Daarom is The Africa Experience in zee gegaan met Smart Parks van Laurens de Groot. Zijn bedrijf plaatst in het park tienduizenden laagfrequente sensoren die heel weinig stroom verbruiken. De sensoren worden onder andere geplaatst bij de poorten om bij te houden wie er komt en gaat en kunnen ook auto’s volgen, net zoals dat gebeurt bij trajectcontroles op de Nederlandse snelwegen.

https://www.facebook.com/smartparksorg/posts/1911237385674348

 

In de hekken om het park zitten ook sensoren. Als er gaten in worden geknipt door stropers, valt de elektriciteit op de bedrading weg en melden de sensoren dat. Vervolgens worden rangers en een vliegtuig naar de plek gestuurd. De neushoorns in het wildpark zullen voorzien worden van microchips met sensoren in de hoorn. Hierdoor zullen ze 24 uur per dag gevolgd kunnen worden vanuit een controlekamer waar alle informatie van de sensoren samenkomt op computerschermen. Met die informatie over hun locatie kunnen rangers altijd heel dicht in de buurt van de neushoorns blijven, wat het een stuk veiliger voor de dieren maakt.  De Groot heeft in Tanzania, Rwanda, Malawi en India al Smart Parks opgezet. Het aantal gestroopte dieren is hierin fors afgenomen. Hij heeft dan ook goede hoop voor de toekomst:

“In de toekomst hopen we die chips onder de huid van neushoorns aan te brengen met een batterij die een leven lang meegaat. Zo hoeft een neushoorn maar een keer in zijn leven verdoofd te worden, om die chip in te brengen.”

Jammer genoeg is deze techniek erg duur, waardoor het op het moment nog niet uit te voeren is. De techniek met sensoren kan vooralsnog niet zonder subsidies en donaties worden betaald. Om het The Africa Experience rendabel te maken heeft Elbertse het natuurpark aan de Limpopo duurzaam ingericht.  De onderhouds- en personeelskosten worden gedekt door toeristen die in twee luxe kampen met twintig slaapplaatsen in safari-tenten logeren. De toeristen kunnen vanuit deze standplaats met deskundige gidsen op pad in het privé wildpark. Volgens Elbertse is dit vooralsnog de enige manier om de wildparken te behouden:

“Natuurbeheer is een bodemloze put, maar op deze manier komen er genoeg inkomsten binnen om kostendekkend te zijn.”

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Roy Geers