Er is iets vreemds aan de hand. Door het eind 2012 geplaatste hek langs de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD) zijn klachten over overlast die de damherten in de omliggende gemeenten veroorzaakten een stuk verminderd (bijvoorbeeld Haarlems Dagblad 6 maart 2013, ‘Meldingen herten dalen’: ‘Opmerkelijk is dat de gemeente Bloemendaal vorig jaar in de periode januari tot en met half februari ruim 70 meldingen kreeg van ongelukken en andere incidenten. Dit jaar zijn over dezelfde periode ‘slechts’ 18 voorvallen gemeld’).

Amsterdamse Waterleidingduinen - herten
Herten Amsterdamse Waterleidingduinen | Foto: j_wijnands via Compfight cc 

Nu is er echter een ander damhertenverschijnsel waar de kranten de afgelopen tijd bol van staan en verschillende reportages op tv aan zijn gewijd: stervende herten in de AWD. Veelgebruikte kreten daarbij zijn ‘het zijn er veel te veel’, ‘er is voedselgebrek’, maar ook ‘ze tasten de natuurwaarden aan’. Jagers leggen uit hoe afschuwelijk het is dat de dieren omkomen van honger. Afschot van de dieren middels populatiebeheer, zou het enige humane redmiddel zijn.

In het Haarlems Dagblad van 9 april 2013 (‘Doden herten geen taboe’) staat te lezen: ‘De gemeente Amsterdam wil ingrijpen, daarbij is zelfs het afschieten van herten niet langer een taboe’. En : ‘Volgend jaar zou het beheer van de AWD geëvalueerd worden, maar de wethouder wil al voor de zomer spijkers met koppen slaan’. Op 7 juni is een ambtswoninggesprek gepland met beheerders en overheden over het toekomstig beheer in de AWD. Ik maak mij zorgen dat de negatieve publiciteit nu de besluitvorming over het toekomstig damhertenbeheer gaat sturen.

Zo stond in de Volkskrant (11 maart ‘Is Amsterdam tot afschieten bereid?’): ‘De vraag is of de partijen dan slechts kiezen voor het ‘reactief’ afschieten van verzwakte dieren, of dat ze de weg terug inslaan, met ‘proactief’ afschot, met als doel de populatie terug te dringen tot ‘normale’ proporties.  Dat laatste betekent dat er een aantal jaren achtereen flink geschoten zal moeten worden, al zijn die normale proporties nog niet zo duidelijk. Volgens sommigen kunnen er wel 3.000 damherten leven van het voedselaanbod in het gebied, volgens anderen zullen meer dan 200 damherten het duingebied al aantasten’.

Dat proactieve afschot, waar steevast door jagers en overheden om wordt gedramd bij de gemeente Amsterdam, is volgens mij géén oplossing en ook helemaal niet nodig.

Dat er de afgelopen maanden meer damherten dood zijn aangetroffen dan in voorgaande jaren komt volgens Waternet onder andere doordat door toename van de populatie er meer dieren sterven van ouderdom. Ook moeten herten die altijd op de weilanden buiten de AWD graasden, wennen aan de nieuwe situatie. Sommigen blijven bij het hek en sterven, terwijl er elders in het gebied voldoende voedsel beschikbaar is.

“Het betreft een beperkt deel van de populatie. De hindes, kalveren en veruit de meeste mannelijke herten zijn in prima conditie”, aldus Waternet.

Daarnaast zijn er niet extreem veel herten gestorven. Zo’n 200 op een populatie van 2.000 herten (zo’n 10%). Op de Veluwe worden daarentegen jaarlijks 2.000 van de 3.000 gezonde edelherten preventief afgeschoten door (hobby)jagers onder het mom van ‘populatiebeheer’ (m.a.w. 60% sterfte). Als overgegaan wordt tot proactief afschot en bijvoorbeeld 200 herten de norm wordt voor de AWD, betekent dat een sterfte van 90%! Bij dit ‘beheer’ worden gezonde dieren doodgeschoten. Ook hindes en kalfjes, dit alles wordt bepaald door de (hobby)jager zelf. Om nog maar niet te spreken over het aanschieten van dieren en het dierenleed dat dát met zich meebrengt. In de Oostvaarderplassen wordt alleen geschoten bij uitzichtloos lijden. Deze vorm van beheer leidt tot een aanwas en sterfte van zo’n 25%. Trouwens, in gebieden waar populaties worden ‘beheerd’ met het geweer, sterven ook alsnog zwakke dieren omdat ze de winter niet overleven.

Ook wordt nog onderzocht wat het effect van de damherten is op de natuur. In het Haarlems Dagblad van 27 maart (‘Duizenden herten slopen uniek duingebied’) staat: ‘… Waternet wil niet meteen een relatie leggen tussen het aantal herten en de aantasting van het landschap. “Herten eten alles wat los en vast zit en dat is meer dan alleen laag struikgewas.”

Er zijn niet te veel damherten in de AWD. Biologisch gezien zijn er nooit te veel dieren. Hun aanwezigheid betekent dat er plaats voor hen is. De populatie damherten in de AWD zal zich vanzelf, zonder geweren, stabiliseren. Naar verwachting van Waternet zal het probleem van de sterfte nabij het nieuwe hek volgende winter niet meer optreden. De overgebleven damherten hebben het hele jaar de tijd om te wennen aan de nieuwe situatie en binnen de AWD zullen ze andere voedselbronnen gaan benutten. Het zijn in de natuur vooral de zwakke dieren die het niet redden. Als een dier uitzichtloos en ondraaglijk lijdt kunnen de boswachters van Waternet optreden, binnen de ontheffing die daarvoor is verleend. ‘Dat gebeurt ook’, aldus Waternet.

De dieren zijn in de AWD veel zichtbaarder dan in gebieden waar gejaagd wordt. Dat is een reden waarvoor mensen graag naar de AWD komen. Ik hoop van harte dat Amsterdam vasthoudt aan het jachtvrije beheer in de AWD, zodat het dat bijzondere en prachtige gebied blijft dat zijn weerga in Nederland niet kent.

©PiepVandaag.nl Hetty Sloos