Gezondheidstoestand orka Tilikum zorgwekkend 

Orka Tilikum, bekend van de indringende documentaire Blackfish, is ernstig ziek. Volgens een verklaring van SeaWorld lijdt de 34-jarige orkastier aan een hardnekkige bacteriële longontsteking en verslechtert zijn toestand aanzienlijk. 33 jaar geleden werd hem zijn leven in het wild ontnomen en het ziet ernaar uit dat hij nooit meer een (semi)natuurlijke omgeving zal ervaren.

In de 23 jaar dat Tilikum in SeaWorld Orlando leeft, is hij geregeld ziek geweest. Diverse dierwelzijnsorganisaties houden de gezondheidstoestand van de orka’s in gevangenschap nauwlettend in de gaten. Zij zagen geregeld hoe Tilikum lusteloos aan de oppervlakte van zijn bassin dobberde, iets wat bij orka’s in het wild niet voorkomt. Zoals bij veel orka’s in gevangenschap zijn de tanden van Tilikum er slecht aan toe, door het bijten in betonnen randen en hekwerk. Daarom moeten zijn tanden dagelijks worden uitgeboord en gespoeld. Een verhoogde kans op infecties is het gevolg. Om de orka’s op de been te houden krijgen ze dagelijks medicatie toegediend, waaronder antidepressiva. Eind 2011 kampte de 5500 kilo zware orka ook met gezondheidsproblemen. Hij werd toen enige tijd in het zwembad bestemd voor medische toepassingen gehouden, een badje dat nog kleiner is dan zijn gebruikelijke bassin.

Van een veelbelovend leven naar een hel
In 1983 werd Tilikum uit het wild gevangen voor de kust van IJsland, in de Berufjörður fjord. Hij was slechts twee jaar oud en nog veel te jong om van zijn moeder gescheiden te worden. Tilikum werd overgebracht naar Hafnarfjörður Marine Zoo in de buurt van Reykjavík, tot het Canadese SeaLand of the Pacific hem een jaar later kocht, een dolfinarium in British Columbia. Hier kreeg hij het zwaar te verduren. Niet alleen was hij uit zijn natuurlijke omgeving en bij zijn familie weggehaald, een zeer traumatische ervaring, de twee vrouwelijke orka’s (Nootka en Haida 2) in het mariene park moesten weinig van hem hebben. Ze vielen hem geregeld aan en het jonge dier kon zich nergens verschuilen. Als hij een oefening niet goed uitvoerde kregen alledrie de orka’s geen eten, wat de twee vrouwtjes op hem afreageerden. Na sluitingstijd werden ze gezamenlijk in een kleine, donkere tank gestopt. Haida was een van de Southern Residents, een orkasoort die leeft voor de westkust van de Verenigde Staten en Canada. Nootka was zeer waarschijnlijk een Transient orka. De drie dieren waren zeer verschillende ecotypes, met een eigen taal en cultuur.

Toen SeaLand of the Pacific de deuren sloot kocht SeaWorld Tilikum in 1992. De orkastier, in de kracht van zijn leven en groter dan elke andere orka in gevangenschap, was een aanwinst voor (de kassa van) het mariene park. Sindsdien speelt hij een belangrijke rol in het fokprogramma, en is vader van 21 kalfjes.

Ongelukken
Hoewel er geen gevallen bekend zijn van wilde orka’s die mensen hebben gedood, is Tilikum betrokken bij de dood van drie personen. Het eerste slachtoffer was Keltie Byrne, medewerkster van Sealand of the Pacific, in 1991. Ze struikelde en viel in het water: toen zij de kant op probeerde te klimmen pakte Tilikum haar voet. Samen met de twee andere orka’s in het mariene park trok hij haar meerdere keren onder water. Mogelijk vonden ze haar een interessant speeltje in hun eentonige bestaan. Ook waren de orka’s de aanwezigheid van mensen in het water niet gewend.

In 1999 glipte een man na sluitingstijd het orkaverblijf van SeaWorld Orlando in; ’s ochtends werd Daniel Dukes naakt in het bassin van Tilikum gevonden, gedrapeerd over de rug van de orka. Wat er precies is voorgevallen is onbekend, aangezien er geen getuigen waren. Volgens SeaWorld is de man onderkoeld geraakt en verdronken. Dr. Naomi Rose, orkabioloog, weerspreekt dit. Volgens haar staat in het autopsierapport dat Dukes terwijl hij nog leefde door het bassin is gesleept en uiteindelijk is verdronken.

Blackfish
Het meest bekende incident is de dood van trainer Dawn Brancheau in februari 2010. Waarschijnlijk pakte Tilikum Brancheaus paardenstaart toen zij te dicht met haar gezicht bij hem in de buurt kwam en trok hij haar het water in. Haar lichaam werd enige tijd later ernstig gehavend geborgen. Dit trieste voorval is de aanleiding geweest voor de documentaire Blackfish, met als rode draad de schadelijke invloed die gevangenschap heeft op zulke zelfbewuste, sociale en intelligente dieren. Slechts twee maanden voordat Tilikum Dawn Brancheau aanviel, werd trainer Alexis Martínez gedood door orka Keto in Loro Parque Tenerife, waar SeaWorld mee samenwerkt.

Als gevolg van de documentaire, die internationaal veel stof deed opwaaien, dalen het aantal bezoekers en de inkomsten van SeaWorld, evenals de waarde van de aandelen, gestaag.

Vier orka’s ernstig ziek in jaar tijd
Tilikum is al zeker de vierde orka in gevangenschap in een jaar tijd die zeer ziek is en wellicht zal overlijden. In juni 2015 overleed de 33-jarige orka Freya in park Marineland Antibes, Frankrijk. Ook Freya was uit het wild gevangen voor de kust van IJsland en kampte al langere tijd met gezondheidsproblemen. Haar 19-jarige zoon Valentin overleed in oktober vorig jaar na een overstroming tijdens noodweer, waarbij het orkabassin vervuild raakte. In SeaWorld San Antonio overleed orka Unna, een van Tilikums dochters, in december 2015 op 18-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hardnekkige schimmelinfectie. We hopen dat Tilikum alsnog op zal knappen en hem mooie jaren in een zeereservaat gegund zijn, nu de roep om watercircussen te sluiten steeds luider wordt. Helaas vrezen we dat hij dit niet meer mee zal maken, gezien de ernst van de berichtgeving.

Bron ©PiepVandaag.nl Angelique Lagarde