Gestrande potvis at 29 kilo plastic 

Een overleden potvis die op 27 februari in Cabo de Palos – een dorp aan de zuidkust van Spanje – aanspoelde is bezweken aan de gevolgen van grote hoeveelheden plastic die zijn spijsverteringskanaal blokkeerden. Necropsie (autopsie op een dier) wees uit dat de 10 meter lange walvis welgeteld 29 kilo plastic had ingeslikt.

Experts van het El Valle Wildlife Recovery Center vonden tijdens de necropsie in het jonge, mannelijke dier onder andere plastic tassen, netten, touwen en een jerrycan. Vastgesteld is dat peritonitis, ofwel een ontsteking van het buikvlies, tot zijn dood heeft geleid. Peritonitis ontstaat vaak door een geïnfecteerd orgaan in de buikholte. Bij deze potvis kwam dat doordat hij de massa’s plastic in zijn maag en darmen niet kon verteren en deze een blokkade vormden in zijn spijsverteringskanaal.

Aangespoelde walvissen vol plastic
Deze potvis is niet de eerste die bezweken is aan de gevolgen van de plastic soep in de oceanen. Hoewel het niet altijd onomstreden de doodsoorzaak is, worden regelmatig grote hoeveelheden plastic aangetroffen in aangespoelde walvissen.

30 plastic tassen in spitssnuitdolfijn
In januari 2017 strandde een spitssnuitdolfijn (familie van de tandwalvis) in ondiepe wateren aan de westkust van Noorwegen. Onderzoekers van de Universiteit van Bergen waren geschokt door wat ze aantroffen tijdens de necropsie. Dertig plastic tassen vormden een blokkade in de maag van de walvis. Dr. Terje Lislevand, zoöloog van de Universiteit van Bergen die de walvis onderzocht zei:

“Het plastic zat niet alleen in een deel van de maag; het vulde de gehele maag. Ik denk dat de walvis veel pijn had. Het lijkt me niet prettig dit in je maag te hebben.”

Er werden geen sporen van eten aangetroffen in de maag van het dier. Doordat eten met een maag vol plastic onmogelijk is was de walvis sterk vermagerd en ondervoed. Dr. Lislevand vervolgt:

“De bevindingen zijn niet verrassend, maar het is absoluut triest dat we zulke grote hoeveelheden plastic hebben aangetroffen.”

Maag ontploft door 17 kg plastic
In 2013 berichtte AnimalsToday over een dode potvis die in Zuid-Spanje aanspoelde. Deze had 17 kilo aan plastic verorberd, bestaande uit wel 59 verschillende stukken waaronder 30m2 folie uit de tuinbouwindustrie, plastic zakken, een kleerhanger, ijsbreker, 9 meter touw, 2 stukken tuinslang, 2 bloempotten en stukken matras. Ook dit dier was ernstig ondervoed en overleden doordat één van zijn magen barstte door de plastic massa. Renaud de Stephanis, mariene bioloog bij het Donana Biologie Station, vertelt:

“We realiseerden ons al gauw dat de walvis een echte broeikas in zijn maag had. Hoewel we het niet hadden verwacht waren we er niet door verrast.”

Medische hulp vruchteloos
Afgelopen februari kwam er in de grootste haven van Taiwan een melding binnen van 20 gedesoriënteerde dwergwalvissen. In de dagen erop werden 8 karkassen van deze walvissen aangetroffen en een overleden grijze dolfijn. In maart bevonden zich nog drie dwergwalvissen in de ondiepe wateren, die door hulpverleners en instanties ter voorkoming van onderkoeling naar een universitair onderzoekscentrum zijn gebracht voor medische hulp. Dit heeft niet mogen baten en geen van de drie heeft het overleefd. In de magen van alle drie de walvissen werd afval en plastic aangetroffen. In de magerste van de drie vond men een zwarte massa, die bleek te bestaan uit 18 plastic zakken. Wang Chien-ping, directeur van National Chen University licht toe:

“De maag van de walvis zat vol met tassen. Hij kon niet meer eten, al zal hij ontzettend veel honger hebben gehad.”

Plastic beschadigt interne organen
Een dolfijn van Cuvier kwam in december 2015 in moeilijkheden toen hij strandde in ondiepe wateren bij Broadford, Schotland. Wegens welzijnsproblemen is het dier geëuthanaseerd. Bij necropsie bleek ook de maag van deze walvis volledig vol met plastic te zitten. Dit leidde tot ernstige schade aan de interne organen, waaronder ontstekingen aan maag en darmen.

Verhongeren met volle maag
In januari 2016 spoelden 29 potvissen aan op stranden rond de Noordzee. Necropsie op 13 van deze dieren wees uit dat ook hun magen gevuld waren met plastic. Robert Habeck, minister van Milieu van de deelstaat Sleeswijk-Holstein (Duitsland) zei hierover:

“Deze bevindingen tonen ons de resultaten van onze plastic-georiënteerde samenleving. Dieren consumeren per ongeluk kunststof en plastic afval, wat er niet alleen voor zorgt dat ze lijden, maar zelfs verhongeren met een volle maag.”

Plastic belangrijkste doodsoorzaak voor 250+ zeedieren
Potvissen duiken tot duizend meter diep op zoek naar pijlinktvis. Aangenomen wordt dat ze vaak plastic aanzien voor prooien of het per ongeluk inslikken.

Het duurt naar schatting duizend jaar voor een doodgewone plastic zak afbreekt. Vaak komen zakken in de maag van walvissen en rond de flippers van zeeschildpadden terecht. Plastic is de belangrijkste doodsoorzaak voor ruim 250 zeedieren, waaronder vissen, schildpadden, otters, dolfijnen en vogels.

Microplastics
Als er niet wordt ingegrepen is de verwachting dat de plastic soep in de oceanen tussen 2015 en 2025 ongeveer zal verdrievoudigen en dat zal desastreuze gevolgen hebben. Niet alleen zullen er talloze zeedieren sterven aan de gevolgen van het eten van grote stukken plastic, maar ook microplastics (lees meer hierover in dit artikel van AnimalsToday) die giftige stoffen bevatten komen terecht in het water en de vissen. Uiteindelijk komen deze weer in onze voedselketen terecht.

Europa Commissie: in 2030 alle plastic verpakkingen recyclebaar
Op Europees niveau heeft de plastic crisis en op 16 januari 2018 geresulteerd in de allereerste Europese Strategie voor Plastic in een Circulaire Economie. Deze strategie zal de manier waarop plastic producten zijn vormgegeven, gebruikt, geproduceerd en gerecycled veranderen in de EU. In 2017 bevestigde de Europese Commissie de focus te gaan leggen op de productie en het gebruik van plastic, met als doel dat alle plastic verpakkingen recyclebaar is in 2030. In de brochure over deze overeenkomst staat geschreven:

“De miljoenen tonnen plastic afval die jaarlijks in de oceanen belanden zijn één van de meest zichtbare en alarmerende tekenen van de plastic vervuiling, wat ook tot groeiende maatschappelijke bezorgdheid leidt. Het herzien en verbeteren van het functioneren zo’n complexe waardeketen vereist inspanningen en betere samenwerking van alle betrokken personen, van plastic producenten tot recyclers, verkopers en consumenten.”

Hoopgevende initiatieven
Helaas zijn de besproken walvissen in dit artikel maar een fractie van alle zeedieren die lijden onder of sterven door de extreme vervuiling van de wateren door plastic soep.
Hoopgevend zijn de vele initiatieven die burgers op touw zetten, waarbij ze de handen ineen slaan en de plastic vervuiling tegengaan. Denk aan het project The Ocean Cleanup van de jonge Nederlander Boyan Slat, die als uitvinder een systeem heeft bedacht om plastic uit de oceanen te verwijderen. Ook op zowel landelijk als provinciaal niveau zijn er steeds meer acties waarbij buurtbewoners samen de straat op gaan om – gewapend met grijpstok en vuilniszak – de straten en sloten weer op te schonen. Belangrijk is natuurlijk nooit afval op straat te gooien en wanneer mogelijk het afval te scheiden, zodat reeds bestaand plastic een tweede leven kan krijgen.

Bronnen: BBC, Newsmonkey (1), Newsmonkey (2), Independent, Phys.org, Taipei Times, Duurzaam Nieuws, Reuters, Daily Mail, European Commission, RTL Nieuws ©AnimalsToday.nl Rianne Kingma