Overal ter wereld is illegale dierenhandel een grote bedreiging voor allerlei wilde soorten. Dieren worden, dood of levend, op industriële schaal verhandeld en doorverkocht als voedsel, medicijn, ornament of simpelweg als huisdier. Achter deze handel zit een fundamentele drijfveer: winstbejag. Het geldspoor volgen is een beproefde methode om daders te pakken en te straffen, maar die wordt nog te weinig ingezet.
Dierenhandel treft allerlei verschillende soorten, van mensapen tot helmneushoornvogels. Onze aandacht gaat natuurlijk ook vaak uit naar olifanten en neushoorns. Maar het schubdier is een van de grootste slachtoffers. Het staat bekend als het meest verhandelde zoogdier ter wereld: jaarlijks worden er ongeveer 100.000 exemplaren in het wild gevangen en naar China en Vietnam verscheept, waar deze bijzondere dieren geliefd zijn vanwege hun vlees en schubben.
Geldstroom wordt over het hoofd gezien
Deze handel in dieren en –producten laat een spoor van transacties achter. Via de zakken van corrupte ambtenaren stroomt het geld heen en weer tussen degenen die de handel ter plaatse regelen en de handelaars op internet. Toch worden deze geldstromen vaak over het hoofd gezien in de strijd tegen deze praktijken en volgen autoriteiten over het algemeen het spoor van het dier in plaats van het geldspoor. Tijdens de Illegal Wildlife Trade Conference die in oktober in Londen heeft plaatsgevonden is er besproken hoe men criminele netwerken via de financiële weg kan oprollen.
Er gaan enorme bedragen in de illegale handel om. Een precieze berekening is lastig te maken, maar de illegale handel in wilde dieren wordt geschat op ongeveer 7 miljard tot 23 miljard dollar per jaar. Het meeste geld wisselt fysiek van hand, maar grote bedragen worden ook via banken overgemaakt.
Geslaagde pogingen
In de afgelopen jaren zijn er al enkele pogingen gedaan om criminelen te pakken in hun portemonnee. In 2017 werden bijvoorbeeld drie mensen in Oeganda gepakt nadat er 1,3 ton ivoor in beslag was genomen. Het trio werd niet alleen beschuldigd van het onrechtmatige bezit van beschermde soorten, maar ook van witwassen. Het ging over 190.000 dollar die was overgeboekt tussen rekeningen in Laos en Oeganda.
In 2014 leidden de Thaise anti-witwas-autoriteiten een onderzoek naar een syndicaat dat wilde dieren van Thailand naar China smokkelde. Dankzij dit onderzoek kon men goederen ter waarde van meer dan 36 miljoen dollar in beslag nemen.
Het geldspoor volgen bleek ook een geslaagde aanpak bij een delict in Indonesië in 2014. Het hooggerechtshof veroordeelde een junior-politiefunctionaris tot 15 jaar cel voor witwassen, illegale houtkap en brandstofsmokkel. Uit bewijsmateriaal bleek dat er ongeveer 127 miljoen dollar via zijn bankrekeningen was gegaan. Toch zijn deze gevallen eerder uitzondering dan regel.
Twee vliegen in één klap
Het ontbreekt veel landen aan voldoende middelen en expertise om het geld op te sporen dat gemoeid is met de markt van de illegale dieren- en plantenhandel. Bovendien moeten bij een dergelijk onderzoek veel verschillende partijen samenwerken, zoals dierenbeschermingsorganisaties, financiële inlichtingendiensten en diensten die vermogen traceren en in beslag nemen. Niet alle partijen zijn gewend om met elkaar om de tafel te zitten.
Maar illegale handel vormt zo’n grote bedreiging voor wilde dieren dat financiële informatie verzamelen een belangrijk instrument moet worden om hen goed te beschermen. Want pak je de mensen aan die het meeste winst maken op deze handel, dan ontneem je hun hun motief, namelijk geld verdienen. Door crimineel geld te bevriezen en in beslag te nemen slaan overheden twee vliegen in één klap: daders verliezen de opbrengst van hun bedrijf én ze hebben geen middelen meer om op een later moment opnieuw in illegale handel te investeren.
Focus verleggen van product naar geld
Uit recent onderzoek van de VN-afdeling Drugs en misdaad en het Royal United Services Institute (RUSI, internationale denktank over internationale defensie en veiligheid) blijkt dat de ‘follow the money’-methode te weinig wordt ingezet in de strijd tegen illegale handel. In de meeste gevallen worden criminelen veroordeeld omdat ze dieren (of delen ervan) bezitten. Dit type misdrijven levert minimale straffen op: boetes en korte celstraffen. De risico’s zijn voor daders dan ook relatief laag.
Het succes in de strijd tegen de dierenhandel wordt nog te vaak uitgedrukt in cijfers over inbeslagname van wilde dieren en planten en gerelateerde, verboden producten. Dit staat in schril contrast met andere internationale misdrijven, zoals drugshandel, waar financieel onderzoek en de inbeslagname van geld en andere bezittingen de belangrijkste wapens zijn.
Een van de grote thema’s tijdens het congres in Londen was dan ook om illegale handel in wilde dieren en planten als internationale georganiseerde misdaad te beschouwen. De grootste illegale handelaars zullen immers op vrije voeten blijven als we de opbrengsten van hun handelswaar niet aanpakken.
Bronnen: BBC ©AnimalsToday.nl Anne Douqué
