Femke den Haas: Kijktip: Inbeslagname orang-oetan Jacko 

In Argentinië heeft de enige orang-oetan in gevangenschap een mooi kerstcadeau ontvangen: orang-oetans hebben daar wettelijk mensenrechten-status gekregen! Laten we nu eens kijken hoe het eraan toe gaat in het land waar de orang-oetan vandaan komt. Het land dat mij zo aangetrokken heeft sinds mijn jeugd vanwege deze fascinerende mensaap. Het land waar ik nu al meer dan twaalf jaar woon om me in te zetten voor een beter welzijn en de bescherming van deze ontzettend bijzondere mensaap, onze naaste verwanten. Ik zet me in voor hun welzijn, want momenteel is het welzijn van de orang-oetan in Indonesië nog verre van goed te noemen. Laat staan dat hier, in hun eigen thuisland, we het over hun rechten kunnen hebben. Mensenrechten, zoals in Argentinië wel is erkend!

Op kerstavond werden activisten die zich inzetten voor de bescherming van het regenwoud, het huis van de orang-oetan, hardhandig opgepakt in Oost-Kalimantan. Zij protesteerden tegen de uitbreiding van een palmoliebedrijf. Want palmolieplantages zijn zeer zeker de ernstigste bedreiging voor orang-oetans in het wild.
Door de groeiende palmolie-industrie verdwijnt de leefomgeving van de orang-oetans en duizenden andere diersoorten. Orang-oetans worden doodgeslagen, verbrand, ontvoerd en verkocht voor allerlei doeleinden (je kunt het zo gek niet bedenken). Baby’s worden vaak ook achtergelaten. Orang-oetan-opvangcentra kunnen de aantallen op te vangen dieren al bijna niet meer aan en er is maar weinig veilig bos over om dieren die weer vrijgelaten kunnen worden, weer vrij te laten.

Ook de situatie voor honderden orang-oetans in gevangenschap is diep triest. Omdat orang-oetan mannetjes in het wild de meeste tijd solitair doorbrengen gebeurt dat in dierentuinen ook. Men kan orang-oetans niet, in tegendeel tot chimpansees en gorilla’s, in natuurlijk sociale groepen in gevangenschap houden. De mannetjes zijn namelijk ontzettend territoriaal en hebben simpelweg een vrouwtje nodig. Waar in het wild een vrouwtje na een romantische ontmoeting met een mannetje weer haar eigen gang zal gaan, en zich nog jarenlang zal ontfermen over haar kind, kan dat in gevangenschap niet zo geregeld worden. Het vrouwtje kan niet weg, als ze genoeg heeft van de sterke man die haar in gevangenschap, puur uit verveeldheid, de hele dag zal verkrachten! Ik weet van drie volwassen vrouwtjes die allen in gevangenschap in een dierentuin in Indonesië letterlijk zijn doodverkracht. Een orang-oetan blij houden in gevangenschap is een enorm grote uitdaging waarin de meeste dierentuinen niet slagen. Het trieste is dat in hun thuisland de orang-oetans het nog het slechtst getroffen hebben.

Talloze orang-oetans kwijnen weg in mislukte dierentuinen, maar ook in gevangenschap bij rijke mensen in de tuin als huisdier! Zo hebben wij in augustus een orang-oetan bevrijd die al bijna tien jaar in zijn eigen afval in een klein hokkie zat. De eigenaar vertelde ons dat hij nooit de kooi kon schoonmaken, want de orang-oetang was enorm ‘gevaarlijk’! Ik schrok dan ook enorm toen ik de grote handen door de kleine spleetjes in de bamboe en met gaas afgezette kooi voelde. Door de gaatjes in de kooi zag ik twee woeste, verdrietige ogen, en een vreselijke lucht kwam me tegemoet.

Het verdoven van de orang-oetan, onder deze omstandigheden, zat vol risico’s. Maar we hadden geen keus, we moesten het dier echt verdoven om hem veilig in de transportkooi te krijgen. Ook was een medische check noodzakelijk. Toen de orang-oetan, die we Jacko noemden, diep in slaap was door onze spuit vol slaapmiddel, konden we zijn magere lichaam goed aanschouwen. Nog nooit had ik een orang-oetan in zo’n toestand gezien, zo enorm verwaarloosd; luizen liepen over zijn lichaam. Jarenlang had hij alleen in een hoekje op de natte vloer gelegen.

In het bos observeer ik de orang-oetans. Ze maken iedere dag een nieuw nest. Orang-oetans zijn enorm schoon en het maken van zo’n nest neemt lange tijd in beslag! Het moet erg comfortabel zijn voordat er eindelijk in geslapen kan worden! Ieder blaadje wordt altijd zorgvuldig aangedrukt.

Maar hier lag Jacko op de grond. In de troep. Het hele team, inclusief een filmteam van de BBC2, was zeer geëmotioneerd door deze observatie. Door deze harde werkelijkheid. Voor Jacko is er nu gelukkig een einde aan gekomen. Jacko is nu veilig in het opvangcentrum en zal weer naar het bos terugkeren. Maar al die andere ‘Jacko’s’ dan?

Het wordt tijd dat Indonesië het voorbeeld volgt van Argentinië. Misschien wordt het dan een mooi nieuwjaar voor de orang-oetans.

BBC2 heeft deze inbeslagname gefilmd en zal het vertonen in het programma ‘Tiger about the House’ op 31 december 2014 om 7.00 pm Engelse tijd (20.00 uur Nederlandse tijd) en op 1 januari 2015 om 7.30 pm Engelse tijd (20.30 uur Nederlandse tijd).

Femke den Haas is doktersassistente en medeoprichtster van stichting Jakarta Animal Aid Network (JAAN).  JAAN heeft verschillende doorlopende projecten zoals het  roofvogel-rehabilitatiecentrum, de opvang van ex-dansaapjes, verzorging van werkpaarden, een campagne voor de vrijheid van dolfijnen in samenwerking met Ric ‘O Barry en een plastic-recycle project.

©PiepVandaag.nl