Eind 2023 kondigde de Europese Unie aan dat de transportverordening uit 2004 aan herziening toe is. In de afgelopen twintig jaar is het bewustzijn over dierenwelzijn aanzienlijk toegenomen, en steeds vaker wordt erkend dat het transport van levende dieren gepaard gaat met ernstig dierenleed. Hoewel Europa momenteel werkt aan nieuwe regelgeving voor diertransporten, lijkt dit proces moeizaam te verlopen. De uiteenlopende visies van Europese lidstaten bemoeilijken het bereiken van consensus die nodig is voor de herziening van de verordening.
Dierenwelzijnsorganisaties dringen aan op strengere regelgeving voor diertransporten en pleiten voor een volledig verbod op het transport van levende dieren naar landen buiten de EU. Zolang de regels niet aangescherpt worden, blijft de realiteit voor miljoenen dieren hetzelfde: lange, uitputtende transporten onder vaak verschrikkelijke omstandigheden.
Diertransporten: een lijdensweg voor de dieren
Iedereen die weleens over de Europese snelwegen rijdt, heeft ze weleens gezien: vrachtwagens volgestouwd met varkens, koeien, schapen of kippen, op weg naar de slacht. De cijfers van deze transporten zijn nauwelijks te bevatten. In 2022 werden 1.562.618.904 schapen, runderen, pluimvee en varkens levend vervoerd door de EU en van de EU naar niet-Europese landen.
Dieren lijden vaak intens tijdens dit transport:
- Dieren worden tientallen uren vervoerd zonder voldoende rust, water of voedsel.
- Extreme temperaturen: In de zomer kunnen temperaturen in vrachtwagens oplopen tot boven de 40 graden, terwijl in de winter extreme kou en tocht een probleem zijn.
- Ernstige verwondingen en sterfte: Dieren raken gewond door te weinig ruimte, paniek en het uitglijden op gladde vloeren. Veel dieren halen de eindbestemming niet levend.
Transport over zee
Transport over zee is nog gruwelijker. Koeien en schapen worden soms wekenlang op vrachtschepen vastgehouden in Europa, waar ze in hun eigen uitwerpselen staan, nauwelijks verzorging krijgen en lijden aan uitdroging en infecties. De bestemmingen zijn vaak landen zoals Egypte, Algerije, Libië en Marokko, waar vrijwel geen dierenwelzijnswetten gelden.
Beelden uit de recente Duitse documentaire Achtung Tiertransport laten zien hoe dieren bij aankomst bruut uit schepen worden gesleept, mishandeld en op dieronwaardige wijze geslacht. De EU faciliteert deze praktijken door levende dieren te blijven exporteren naar landen zonder enige bescherming voor hun welzijn.
Verder hebben onderzoekers van Eyes on Animals, Animal Welfare Foundation, Animals Angels, Animals International, Ethical Farming Ireland en CIWF in de documentaire Live Exports: Beyond Borders, Beyond Imagination de voortdurende alarmerende situatie van diertransporten onthuld. Daarbij komen de ernstige ethische en milieuproblemen aan bod rond de export van levende dieren uit Europa naar verafgelegen slachthuizen in derde landen zoals Turkije, Egypte, Libië, Libanon en Marokko.
Werken aan een nieuwe transportverordening
Een strengere transportverordening in Europa kan sommige problemen oplossen. Kortere transporttijden en een maximale temperatuurgrens zouden het dierenleed verminderen.
Toch lijkt de herziening van de transportverordening vast te lopen door verdeeldheid tussen EU-lidstaten. Sommige landen willen bijvoorbeeld een maximum van acht uur transport invoeren, terwijl landen met een groot oppervlak, zoals Frankrijk en Spanje zich daar fel tegen verzetten omdat het zou betekenen dat zij niet langer dieren naar andere landen kunnen vervoeren. Ook de maatregel om transporten bij temperaturen boven de 25-30 graden te verbieden, stuit op weerstand, vooral in Zuid-Europese landen waar deze temperaturen een groot deel van het jaar aanwezig zijn. Uiteindelijk lijkt de verdeeldheid dus neer te komen op een belangenafweging tussen dierenwelzijn en economische voordelen.
Karkassentransport?
Een belangrijke vraag om te stellen, is of het vervoeren van levende dieren wel nodig is. Australië heeft al aangegeven dat het vanaf 2028 niet langer is toegestaan om schapen levend te vervoeren. Ook het Verenigd Koninkrijk wil af van het transport van levende dieren. Waarom kiest de Europese Unie er niet voor om over te stappen op karkassentransport? Karkassentransport houdt in dat men dieren lokaal slacht en het vlees vervolgens vervoert in gekoelde vrachtwagens. Dit type transport kan voordelen met zich meebrengen: het bespaart de dieren een lange lijdensweg en ziektes kunnen zich minder eenvoudig verspreiden. Toch lijkt er nog maar weinig animo te bestaan voor karkassentransport.
Animal Rights wijst er ook op dat dit soort iniatieven niet alleen maar voordelen met zich meebrengen. Wanneer dieren ter plekke worden geslacht, worden ook niet transportwaardige, kreupele dieren afgemaakt en worden boeren niet langer aangemoedigd om dieren gezond te houden. Bovendien is de slachtinfrastructuur in veel Europese exportlanden momenteel nog ontoereikend om karkassentransport mogelijk te maken.
De situatie in Nederland
Ook in Nederland is het transport van levende dieren problematisch. In februari 2025 bracht Stichting Varkens in Nood een schokkend rapport uit waaruit bleek dat zieke en gewonde varkens tientallen keren werden vervoerd naar slachthuizen, ondanks dat dit tegen de wet is. Inspecties toonden aan dat dit op grote schaal gebeurde, vaak zonder consequenties voor de verantwoordelijke transportbedrijven.
Daarnaast zijn er in Nederland jaarlijks talloze meldingen van:
- Hittestress in de zomer, met varkens die in overvolle vrachtwagens sterven door verstikking.
- Onvoldoende handhaving, waardoor transporteurs de regels blijven overtreden.
- Illegale export van kalfjes, die in erbarmelijke omstandigheden naar landen als Spanje en Italië worden vervoerd.
De NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit) heeft in maart 2025 aangekondigd met een strenger protocol te werken om het vervoeren van runderen beter te controleren. Dit is een stap in de goede richting, maar zolang de EU geen stevige wetgeving invoert, zullen de dieren over de grens alsnog overgeleverd zijn aan de verouderde regelgeving voor diertranspoorten van de transportverordening
Verandering van regelgeving in Europa nodig
Het is afwachten wat de herziening van de transportverordening uiteindelijk zal brengen. De herziening biedt een kans om nieuwe regelgeving voor diertransporten te maken met echte impact op het gebied van dierenwelzijn, maar dan moet er wel voldoende bereidheid zijn om vooruitgang te boeken. De komende jaren zal uitwijzen hoe hoog de Europese Unie dierenwelzijn in het vaandel heeft staan.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Femke Oosterbaan Martinius
