Einde IJslandse walvisjacht in zicht? 

Op 25 februari kondigde de IJslandse vismagnaat en grootste commerciële walvisjager Kristjan Loftsson aan dat hij deze zomer geen gewone vinvissen gaat jagen. Goed nieuws! En bovendien een bericht waar we al jaren op aan het wachten waren. De walvisjacht is behalve moreel verwerpelijk ook economisch gezien een belachelijke activiteit en heeft de afgelopen jaren vooral kunnen voortbestaan doordat er mensen zoals Loftsson bereid zijn geweest er geld op toe te leggen. Een situatie die niet oneindig had kunnen doorgaan.

De walvissen waar Loftsson op jaagt zijn gewone vinvissen, het op een na grootste dier ter wereld die tot 27 meter lang kan worden. Het zijn lange slanke en gestroomlijnde dieren, ook wel de hazewindhonden van de zee genoemd. Ze worden als bedreigd geclassificeerd nadat in de 20e eeuw de populaties door de industriële jacht gedecimeerd zijn.

De walvisjager gaf als reden om dit jaar niet te gaan jagen op dat hij moe is van alle problemen die hij steeds weer ondervindt om het walvisvlees naar Japan geëxporteerd te krijgen. Hij haalde daarbij de ouderwetse chemische analyses aan die het vlees moet ondergaan voordat het door Japan op de markt wordt toegelaten.

Inkomen
De export naar Japan is voor Loftsson van essentieel belang om nog iets van inkomen uit de jacht te kunnen genereren. In tegenstelling tot het vlees van de dwergvinvis die door enkele landgenoten van hem wordt bejaagd is er voor het vlees van de gewone vinvis volstrekt geen markt in IJsland en moet voor verkoop al het vlees naar Japan verscheept worden.

Deze export is meteen ook de achilleshiel van de jager: de weg van IJsland naar Japan is vol obstakels. Naast de door hem aangehaalde problemen rondom import is het voor hem steeds lastiger gebleken om het vlees te vervoeren.  In 2010, een jaar nadat de jacht in 2009 (na een pauze van 20 jaar) weer was hervat, wist Greenpeace in de haven van Rotterdam een transport van het vlees van circa 13 walvissen te onderscheppen. Een enorm containerschip met aan boord zo’n 8000 containers werd zo lang in de haven geblokkeerd totdat uiteindelijke de containers met walvisvlees noodgedwongen op de kade achter bleven, een grote kostenpost voor de jager.

Onderschept
In 2013 werd een vergelijkbaar transport in Hamburg tegengehouden. Deze containers, met het vlees van circa 10 gewone vinvissen, zijn nadat ze onderschept zijn retour afzender gegaan. Opnieuw een blamage voor de jager in het thuisfront. En met zoveel commotie rondom het transport van walvisvlees hebben meerdere rederijen zoals ondermeer P&O Nedlloyd, Evergreen en Samskip aan Greenpeace aangegeven geen walvisvlees meer aan boord van hun schepen te zullen vervoeren. Hierdoor werden de reguliere lijndiensten tussen IJsland en Japan voor walvisvleestransport grotendeels afgesloten. Andere routes werden geprobeerd: via de trein door Canada, met een privé transport via de Kaap of de Noordpool naar Japan, maar ook deze transporten gingen niet geruisloos voorbij en steeds weer werd Loftsson op het thuisfront ter verantwoording geroepen waarom de export van het vlees steeds weer voor problemen zorgt.

Druk
Maar niet alleen de export zorgde voor problemen. Kristjan Loftsson verdient zijn geld in de IJslandse visserij, en deze stond ook onder druk doordat zijn klanten in onder meer Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten door het publiek onder druk werden gezet de handel met deze walvisjager op te schorten. In Nederland werd toenmalig staatssecretaris Dijksma door meer dan 1 miljoen mensen gevraagd actie te ondernemen tegen Rotterdam als doorvoerhaven van walvisvlees, de Verenigde Staten spraken met IJsland over de voortdurende jacht en zelfs hackersgroep Anonymous heeft IJsland als doel genomen door met hackacties een einde van de walvisjacht af te dwingen.

Blij
We weten nog niet of deze aankondiging daadwerkelijk het begin van het definitieve einde is voor de IJslandse walvisjacht. We moeten voorlopig scherp blijven op de ontwikkelingen, maar dit jaar hoeven in ieder geval 155 gewone vinvissen zich geen zorgen te maken dat ze door walvisjagers uit de IJslandse wateren geschoten zullen worden. Een vooruitzicht waar ik, en met mij de vele actievoerders die mij de afgelopen jaren hebben geholpen in de campagne, erg blij van wordt.

Pavel Klinckhamers

Pavel Klinckhamers is campagneleider oceanen voor Greenpeace Nederland. Hij is de afgelopen jaren onder meer verantwoordelijk geweest voor het blokkeren van de export van walvisvlees van IJsland naar Japan waaronder de blokkades in de havens van Rotterdam, Hamburg en Durban (Zuid Afrika).