Veel tuinen zijn tegenwoordig grotendeels betegeld, afgesloten en keurig netjes opgeruimd. Dit maakt het voor egels, die een flinke afstand per nacht kunnen afleggen, lastig om op zoek te gaan naar voedsel. Ook moeten ze hierdoor vaker de weg oversteken, met alle gevaren van dien. Met enkele eenvoudige maatregelen help je egels in je tuin hun vetreserves op te bouwen en geef je ze een veilige, droge slaap- en overwinterplek.

egels
Nette tuinen zijn niet interessant voor egels. Laat gevallen bladeren liggen | ©Rollin Verlinde, Vilda natuurfotografen

Slaapplek

Ze houden van droge plekken om te slapen en zoeken plekken op onder heggen, compost- of bladerhopen, of onder een schuurtje. Helaas komt het hierdoor weleens voor dat bladeren worden verbrand terwijl er een egel onder schuilt, of een egel in een composthoop door een riek gewond raakt.

Wat kun je doen?

  • Ruim je tuin niet helemaal op, maar doe egels een plezier en laat bladerhoopjes, takken en houtblokken liggen aan de rand van de tuin.
  • Laat wat rommelige beplanting staan, waar de egel beschutting kan vinden.
  • Ben je van plan je tuinafval te verbranden of een composthoop op te ruimen? Controleer eerst of er geen egel onder ligt.
  • Ga je hoog gras maaien? Controleer eerst op de aanwezigheid van rustende egels.
    .

Egelopvang

Tref je een egel aan in je tuin, en vermoed je dat het dier niet in orde is? Bekijk eerst goed hoe het dier eruitziet en of het verwondingen heeft. Een te magere egel heeft een spitse achterkant en ingevallen flanken. Er zijn momenten dat het verstandig is extra alert te zijn, vooral in de herfst en winter is dit aan te bevelen. De Britse dierenbescherming RSPCA geeft dan ook aan:

“Vind je overdag of ’s avonds een egel die minder weegt dan 600 gram (ongeveer het formaat van een mango), dan heeft het dier hulp nodig. Tref je een egel overdag aan, dan heeft het zeker hulp nodig, ongeacht zijn gewicht.”

Overleg met een egelopvang; hier vind je een lijst met adressen van egeldeskundigen.

Winterslaap

Egels gaan bij nachttemperaturen onder 5°C in winterslaap tot het voorjaar aanbreekt, en spreken in de winter hun vetreserves aan. Om energie te besparen daalt hun temperatuur (gewoonlijk 35,5°C) naar 5°C, de hartslag verlaagt van 180 slagen naar 9 slagen per minuut en de ademhaling van 45 naar 3 keer per minuut. De herfst en de winter zijn koud en nattig. Een droge, beschutte plek om een nest te maken en jongen te krijgen is voor een egel heerlijk comfortabel.

Wat kun je doen?

  • Zet een egelmand of egelhuis op een rustige plek in de tuin. Deze zijn onder andere te koop bij tuincentra en Vivara.nl. Klus je liever zelf? Op de website van de Egelbescherming kun je een bouwtekening voor een egelhuis vinden. Hier vind je tips waar je het egelhuis het beste kunt plaatsen en hoe het te bedekken.
  • Leg nestmateriaal neer, zoals dorre bladeren.
    .
egels
Egel in winterslaap | ©Rollin Verlinde, Vilda natuurfotografen

De winterslaap wordt een paar keer per maand onderbroken. De egels zijn dan enkele uren actief, maar blijven meestal in hun nest. Toch worden soms egels in de winter buiten aangetroffen, zelfs overdag. Ze kunnen bijvoorbeeld verstoord zijn door tuiniers. Dit kost ze veel energie en er is geen eten te vinden. Stichting Egelopvang Peel- en Maasstreek raadt daarom aan zulke egels naar een egelopvang te brengen.

Aan de wandel

Als ze ’s nachts op pad gaan, leggen ze gerust een afstand af van een kleine 2 kilometer. Door tuinen helemaal af te sluiten is het moeilijker voor egels om van de ene naar de andere tuin te lopen.

Wat kun je doen?

  • Verbindt tuinen onderling, maak egelpoortjes in schuttingen van ca. 13x13cm en overleg met de buren. Op de website Hedgehog Street vind je goede ideeën voor egelpoortjes.
    .

The British Hedgehog Preservation Society maakte een mooie animatie over een rondscharrelende egel en hoopt hiermee mensen ervan te overtuigen hun best te doen om het leven van egels makkelijker te maken:
.

.
Voedselaanbod

Een volwassen egel is maximaal 31cm lang en weegt ongeveer 1 kilogram. Voordat de egel in winterslaap gaat en reserves heeft opgebouwd, kan het dier 1,5 kilogram wegen. In de herfst verlaten de jongen hun moeder. Ze moeten voortaan zelf op zoek gaan naar voedsel in een periode dat er minder eten te vinden is (slakken, wormen, rupsen etc). Dit lukt niet alle jonge egels even goed. Voor de winterslaap hebben ze wel een vetlaag nodig. Een herfstegel moet zo’n 650-700 gram wegen om de winterslaap te kunnen overleven.

Wat kun je doen?

  • Heb je een egel in je tuin? Zet ‘s avonds voedsel voor hem klaar, vooral in de herfst. In tuincentra en bij Vivara kun je speciaal egelvoer kopen en ook katten- en hondenvoer (met vlees) eten egels graag. Ook pindakaas verdund met water is een traktatie.
  • Zet een bakje water neer en let erop dat het water ’s avonds niet bevroren is.
  • Geef egels nooit melk! Ze zijn lactose-intolerant, van melk worden ze ziek.
  • Tref je in de herfst een kleine egel aan en twijfel je of het voldoende op gewicht is? Weeg het diertje en breng het naar een egelopvang als het te licht is.
    .

Veiligheid

Als een egel je tuin bewoont, wil je natuurlijk voorkomen dat hij gevaar loopt.

Wat kun je doen?

  • Dek vijvers, zwembaden en wildroosters af om te voorkomen dat een egel erin valt. Zet een trapje in de vijver of grote stenen waarop de egel uit het water kan klauteren.
  • Heb je netten in je tuin? Hang ze dan iets van de grond, zodat de egel er onderdoor kan en niet verstrikt raakt.
  • Laat geen afval slingeren, zoals blikjes of bekertjes. Hierin kunnen egels met hun kop vast komen te zitten.
  • Gebruik geen slakkenkorrels en insectenverdelgers: deze zijn dodelijk voor egels. Ook Ecokorrels raadt de Egelbescherming af.
    .

Bronnen:

©Animals Today Angelique Lagarde