In de eerste week van juli vond de belangrijke internationale Raptors MoU-bijeenkomst plaats, waarbij meer dan 7.500 belangrijke gebieden voor trekkende roofvogels in Afrika-Eurazië door regeringen werden erkend. Dit is een broodnodige en tijdige stap, want roofvogelsoorten die over Afrikaans-Euraziatisch gebied trekken, bevinden zich in een benarde situatie.
MoU staat voor Memorandum of Understanding on the Conservation of Migratory Birds of Prey in Africa and Eurasia. De Afrika-Eurazië trekroute is essentieel voor een van de meest spectaculaire natuurverschijnselen: de vogeltrek. Vogels die migreren via de Afrikaans-Euraziatische trekroute bestaan uit drie hoofdgroepen: watervogels, landvogels en roofvogels. Tijdens hun migratie worden deze vogels geconfronteerd met vele bedreigingen, van verlies van leefgebied tot illegaal doden en vervuiling.
Schildwachten
Voor wat betreft de roofvogels, omvat de trek groepen als gieren, adelaars (arenden), haviken en valken. Deze soorten staan aan de top van de voedselketen en fungeren als ‘schildwachten’, om de niveaus van prooipopulaties en zelfs de algehele gezondheid van het ecosysteem aan te geven.
Roofvogels zijn zogenaamde apexpredators (toproofdieren) die een belangrijke rol spelen voor de ecologische balans van hun natuurlijke leefgebied. Ze jagen vaak op oude, zieke en zwakke dieren en houden zo de populaties van hun prooisoorten gezond.
Veel trekkende roofvogels lopen een bijzonder risico tijdens de migratie, omdat ze zich in grote groepen langs hun vliegroutes verplaatsen, bijvoorbeeld bij smalle landbruggen of zee-overgangen, wat de potentiële impact van bepaalde bedreigingen kan vergroten. Grote gevaren voor roofvogels zijn onder meer het gebruik van pesticiden en jacht, botsingen met bovengrondse hoogspanningslijnen en windturbines, vernietiging van leefgebieden, stroperij en illegale handel.
.
‘Rooftrekvogels’
In Afrika en Eurazië leggen meer dan 90 roofvogelsoorten grote afstanden af op de trekroutes. Deze reizen liggen aan de basis van een aantal van de grootste vogelspektakels in de regio: duizenden aasgieren, steppenarenden en zwarte wouwen vliegen tijdens hun migratie over het Galalagebergte in Egypte, terwijl naar schatting 250.000 roofvogels elke lente en herfst de Straat van Gibraltar oversteken. Veel van deze soorten zijn in verval en hebben te kampen met toenemende menselijke druk, terwijl de reis op zich al loodzwaar is.
Niet minder dan 34 procent van de trekkende Afrikaans-Euraziatische roofvogels wordt wereldwijd bedreigd of bijna bedreigd. Dit vooruitzicht kreeg echter een hoopvolle wending tijdens de internationale bijeenkomst op 6 juli, waar een grote groep landen heeft toegezegd meer dan 7.500 internationaal belangrijke locaties langs de vliegroutes van de regio’s te beschermen en te beheren.
.
Zorgwekkend
Het welkome nieuws komt net op het moment dat er een nieuw rapport door BirdLife International en de technische adviesgroep van de Raptors MoU is gelanceerd over de status van Afrikaans-Euraziatische trekkende roofvogels, wat onderstreept hoe zorgwekkend de situatie is. Het rapport zien dat iets meer dan een derde (34 procent) van de trekkende roofvogels in de regio’s beschouwd wordt als wereldwijd bedreigd of bijna bedreigd, volgens de Rode Lijst van IUCN. Voor sommige groepen is dit aandeel echter aanzienlijk hoger; maar liefst 93 procent van de gieren komt in aanmerking voor instandhouding en de helft van de trekarenden in de regio loopt gevaar.
Het is verontrustend dat uit de beoordeling ook blijkt dat de staat van instandhouding van trekkende roofvogels sneller verslechtert dan die van de roofvogels en vogels in de wereld als geheel. De zorgwekkende bevindingen worden weerspiegeld door de populatietrends, waarbij meer dan de helft van de trekvogels in deze uitgestrekte regio in verval is. Dr. Vicky Jones van BirdLife en tevens hoofdauteur van het rapport:
“Dit rapport luidt de noodklok. Dit zijn grimmige bevindingen en als we doorgaan met de normale gang van zaken, zullen we deze toproofdieren als een belangrijk onderdeel van ons natuurlijk erfgoed verliezen.”
Het meest verraderlijke is het verlies en de aantasting van leefgebieden tijdens hun migratieroutes, grotendeels veroorzaakt door de steeds verder uitbreidende landbouw en wijdverbreide houtkap. Ook worden veel soorten tijdens hun reizen gedood of meegenomen, hetzij door middel van afschot, vergiftiging, stroperij, of op geloof gebaseerd gebruik. Elektrocutie door hoogspanningslijnen en botsingen met slecht geplaatste energie-infrastructuur komen ook naar voren als een belangrijke bedreiging voor deze trekvogels.
Grote boost voor belangrijke gebieden
De bijeenkomst van het Raptors MoU telde 61 ondertekenaars – die landen bestrijken van Afrika en Europa in het westen tot China in het oosten – voor het behoud van deze iconische vogelgroep.
Het rapport belicht ook de belangrijkste prioriteiten voor natuurbehoud om de achteruitgang een halt toe te roepen en uiteindelijk te keren. Van het allergrootste belang is het beveiligen, beschermen en effectief beheren van belangrijke gebieden voor roofvogels langs de trekroute. De toezegging van regeringen die erkennen en zich ertoe verbinden om meer dan 7.500 internationaal belangrijke locaties voor trekkende roofvogels te beschermen en te beheren, is een grote stimulans. Meer dan 3.000 van deze locaties zijn belangrijke vogel- en biodiversiteitsgebieden (IBA’s). Nina Mikander, beleidsdirecteur van BirdLife:
“De gewichtige beslissing om meer dan 7.500 gebieden te beveiligen, toont aan dat regeringen echt bereid zijn maatregelen te nemen om de doelen te bereiken die vorig jaar zijn overeengekomen in het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework.”
Daarnaast moeten voorlichtings- en bewustmakingscampagnes worden opgezet om de onderliggende oorzaken van bedreigingen, zoals illegaal bejagen en vergiftiging, aan te pakken, samen met het beleid dat nieuwe energie-infrastructuur wordt gebouwd waar deze de minste impact zal hebben en bestaande schadelijke structuren worden aangepast. Het benadrukt ook hoe belangrijk het is dat de landen die hebben ondertekend investeren in onderzoek en monitoring. Gezien het feit dat roofvogels een vrij bekende groep zijn, is het misschien verrassend dat we voor veel soorten geen basisinformatie hebben over hun ecologie en bewegingen, waardoor besluitvormers niet in staat zijn om op tijd effectieve actie te ondernemen.
.
#GNvdD: 70 gieren vrijgelaten in Bulgarije voor nieuwe wilde populatie
Bescherming werkt
Voor verschillende trekkende roofvogels bestaan er specifieke soortenactieplannen (waaronder een uiterst belangrijk plan dat alle soorten gieren bestrijkt) waarin de belangrijkste acties worden beschreven die nodig zijn om hun bescherming te waarborgen. Natuurbeschermingsorganisaties blijven ook een groeiend aantal geavanceerde hulpmiddelen ontwikkelen om besluitvormers te voorzien van de informatie die nodig is om toekomstige energieprojecten te waarborgen.
Belangrijk blijft dat regeringen de nodige instandhoudingsmaatregelen nemen op de locaties die ze prioriteit hebben gegeven, zoals instandhouding van trekroutes en samenwerking tussen regeringen en andere belanghebbenden door middelen, expertise en capaciteit te delen.
Bronnen:
- BirdLife
- World Migratory Bird Day
- Lees ook op AnimalsToday:
.
©AnimalsToday.nl Marianne Miltenburg
