Baanbrekende resultaten van nieuwe studies naar al het leven op aarde onthullen het verrassend kleine aandeel van de mensheid daarin, evenals onze buitenproportionele impact op alles wat leeft.

levensvormen
De impact van de mensheid op levensvormen is enorm. De hoeveelheid wilde dieren neemt schrikbarend af, terwijl de hoeveelheid gedomesticeerde dieren buitenproportioneel toeneemt. Het gebruik van de plofkip luidt volgens wetenschappers een nieuw tijdperk in. | Foto: Wakker Dier

Het aantal mensen ten opzichte van al het andere leven op aarde is onbeduidend, maar tegelijkertijd is mensheid volkomen dominant. De 7,6 miljard mensen op deze aarde vertegenwoordigen slechts 0,01 procent van alle levende wezens, blijkt uit onderzoek. Toch, sinds het begin van onze beschaving, zijn door menselijk toedoen 83 procent van alle wilde zoogdieren en de helft van alle planten verloren gegaan. Daar tegenover staat juist – in schril contrast – dat vee, dat door en voor mensen gehouden wordt, overvloedig aanwezig is.

Percentage van alle levensvormen
Dit nieuwe onderzoek is het eerste waarin bijzonder uitgebreid en nauwkeurig schattingen worden gemaakt van het aandeel van alle verschillende ‘klassen’ van levensvormen in het totale aandeel van leven op aarde. Hiermee worden ook een aantal overtuigingen onderuit gehaald waar men lange tijd aan vastgehouden heeft. Bacteriën zijn inderdaad een grote levensvorm en beslaan 13 procent van al het leven, maar het aandeel van planten overtreft alles. Planten representeren namelijk 82 procent van alles wat leeft. Alle andere levende materie en wezens, van insecten tot schimmels, vissen en andere dieren, vormen tezamen maar 5 procent alle levensvormen.

Een andere verrassende ontdekking uit het onderzoek is dat al wat leeft in de oceanen – door BBC vastgelegd in Blue Planet II – slechts 1 procent van alle levensvormen beslaat. De overgrote meerderheid van het leven is op het land en een achtste deel daarvan betreft bacteriën die ver onder het oppervlak van de aarde leven.

Professor Ron Milo van het Weizmann Instituut van Wetenschappen in Israël leidde het onderzoek. Hij zei:

“Ik was geschokt toen ik erachter kwam dat er nog geen alomvattende, holistische schatting bestond van alle verschillende levensvormen.”

Hij doelt dan ook zeer op het bijzonder kleine aandeel van mensen in het geheel van alle levensvormen en het destructieve karakter van mensheid:

“Ik hoop dat mensen zich hierdoor bewust worden van de dominante rol die mensheid op deze aarde inneemt.”

Hij voegde daar tevens aan toe dat deze bevindingen er voor hem toe geleid hebben dat hij zich bewust is geworden van de immense impact van (het houden en consumeren van) vee op het milieu en daarom ervoor kiest minder vlees te eten.

Transformerende planeet begin van nieuw geologisch tijdperk
De transformatie van de planeet door menselijke activiteit heeft wetenschappers ertoe gedreven dat ze op het punt staan een nieuw geologisch tijdperk in te luiden – het Antropoceen. (Het Antropoceen is de voorgestelde naam van het tijdperk waarin het Aardse klimaat en de atmosfeer de gevolgen ondervinden van menselijke activiteit.)

Plofkip bewijs voor nieuw tijdperk
Simpel uitgelegd is er voor het aanvangen van een nieuw tijdperk bewijs nodig voor het tijdperk waarin de dominante mens overheerst. De sleutel tot het definiëren van een geologisch tijdperk is het vinden van fysiek bewijs wereldwijd van de transitie naar een nieuw tijdperk, dat bewaard zal blijven voor toekomstige geologen. Wetenschappers denken deze gevonden te hebben in de gedomesticeerde kip, die wereldwijd wordt gegeten. De botten van deze kip – in de volksmond beter bekend als de plofkip – kunnen het meest significante bewijs worden van het tijdperk waarin mensheid de wereld ging domineren. Het tijdperk waarin we nu leven is het Holoceen.

Professor Jan Zalasiewicz, geoloog aan de Universiteit van Leicester, zegt over de plofkip als belangrijkste bewijs voor een nieuw tijdperk:

“Het is ’s werelds meest voorkomende vogel geworden. Het is gefossiliseerd op duizenden vuilstortplaatsen en straathoeken over de gehele wereld.”

Het ontstaan van de plofkip
De wereldwijde consumptie van kip steeg buitengewoon met de komst van de bio-industrie na de Tweede Wereldoorlog. Een tijd waarin industrialisatie en bevolkingsgroei ertoe leidden dat mensheid de belangrijkste drijvende kracht op deze planeet werd. Van alle vogels wereldwijd zijn veruit de meeste gedomesticeerde kippen, met een aantal van zo’n 60 miljard dat jaarlijks op de slachtvloer belandt.

De opkomst van de kip als ’s werelds overheersende vogelsoort begon in 1945, toen de Amerikaanse overheid in samenwerking met pluimveebedrijf A.P.Poultry Equipments een wedstrijd aankondigde voor het fokken van ‘de kip van morgen’. Een vogel die in zo kort mogelijke tijd zo dik en groot mogelijk kon worden. De winnaar, Arbor Acres, domineert tot op heden de genetische voorraad van gedomesticeerde kippen wereldwijd.

Van legkip tot meest gegeten gevogelte
In het begin van de 20ste eeuw werden kippen voornamelijk gehouden voor de eieren. Hanen en uitgebluste legkippen werden gegeten, maar slechts als luxeproduct bij bijzondere gelegenheden.

De transitie van legkip naar de hedendaagse vleeskip begon met de ontdekking van vitamine D rond het jaar 1920. De massale productie van vleeskippen kwam op gang doordat – door de toevoeging van vitamine D aan kippenvoer – de dieren gedurende het hele jaar door binnenshuis konden worden gehouden en geen direct zonlicht meer nodig hadden. Vaccins en antibiotica zorgden ervoor dat de vogels de opsluiting konden overleven en rond 1950 waren kippen met 6 weken al vet genoeg voor de slacht, waar dat eerder nog 18 weken duurde.

In 1950 aten Britse huishoudens zo’n 1 miljoen kippen per jaar, in 1965 was dit aantal explosief gestegen tot wel 150 miljoen.

Genetische diversiteit kippen gaat verloren
Een ander gevolg van de opkomst van de bio-industrie was het verlies aan genetische diversiteit van gedomesticeerde kippen. Tenminste de helft van de voorouderlijke kippenrassen is verloren gegaan doordat de bio-industrie zich veelal richt op de productie van de kip die economisch gezien het meest opbrengt, ofwel de plofkip. Dit zorgt er voor dat deze kip des te meer geschikt is als het type fossiel bewijs dat wetenschappers nodig hebben om het Antropoceen in te luiden. De fossiele botten van de plofkip zijn groter en anders gevormd dan die van hun voorouders.

Gekweekte dieren domineren, wild verdwijnt
Uit de resultaten van het onderzoek naar leven op aarde bleek dat gekweekt pluimvee 70 procent van alle vogels op onze planeet vertegenwoordigt en maar 30 procent van alle vogels nog wild zijn. Het wordt nog ernstiger als we kijken naar zoogdieren. Vee representeert 60 procent van alle zoogdieren op aarde, veelal runderen en varkens, 36 procent is menselijk en slechts 4(!) procent zijn wilde dieren.

Prof. Ron Milo:

“Het is behoorlijk onthutsend. In natuurfilms zien we groepen vogels van elke soort in grote hoeveelheden. Toen we de analyse uitvoeren ontdekten we dat er veel meer gedomesticeerde vogels zijn.”

Zesde massa-uitsterving
De vernietiging van wilde habitats die moeten plaatsmaken voor landbouw, houtkap en industriële ontwikkelingen heeft geresulteerd in wat vele wetenschappers beschouwen als de zesde massa-uitsterving van levensvormen in de 4 miljard jaar durende geschiedenis van de aarde. Verondersteld wordt dat gedurende de afgelopen 50 jaar ongeveer de helft van de dieren op aarde is verdwenen.

Sinds de tijd dat mensen boeren werden en de industriële revolutie begon is 5/6de van alle wilde zoogdieren verdwenen, van muizen tot olifanten. 300 jaar van jacht op walvissen heeft geresulteerd in het verdwijnen van 4/5de van alle zeezoogdieren.

Prof. Milo:

“Het is absoluut opvallend, onze buitenproportionele plaats op deze aarde. Als ik een puzzel maak met mijn dochters staat daar gewoonlijk een olifant naast een giraffe en daarnaast een neushoorn. Maar als ik ze een meer realistisch beeld van de wereld zou willen schetsen dan zou er een koe naast een koe naast nog een koe en daarnaast een kip staan.”

Homo Sapiens nietig
Afgezien van onze oppermacht zijn de Homo Sapiens op deze aarde in termen van gewicht nietig. Alleen virussen hebben een gecombineerd gewicht dat drie keer zo groot is als dat van mensen, net als wormen. Vissen zijn 12 keer groter dan mensen en schimmels 200 keer zo groot.

Voedselkeuze bepaalt impact op de wereld
Volgens Prof. Milo bepaalt onze voedselkeuze voor een groot deel onze impact op de wereld:

“Maar onze impact op de wereld blijft enorm, vooral door de keuzes met betrekking tot wat we eten. Onze voedingskeuzes hebben een enorm effect op de leefomgeving van dieren, planten en andere organismen. Ik hoop dat dit onderzoek mensen laat inzien wat het effect van hun consumptiegedrag op de wereld is.”

Prof. Paul Falkowski, werkzaam aan de Rutgers Universiteit in de VS, nam niet deel aan het onderzoek, maar gaf de volgende reactie op de onderzoeksresultaten:

“Er zijn twee zaken die eruit springen in dit onderzoek, ten eerste dat mensen uiterst efficiënt zijn in het exploiteren van natuurlijke hulpbronnen. Mensen hebben voor hun voedsel of eigen plezier in vrijwel alle delen van de wereld wilde zoogdieren uitgebuit en uitgeroeid. Ten tweede domineert de biomassa van terrestrische planten op wereldwijde schaal en het grootste deel van die biomassa is hout.”

Bronnen: The Guardian1, The Guardian2, The Guardian3, New York Times, PNAS ©Animals Today Rianne Kingma