De herfst is begonnen en ook al is het nog mooi weer, de dieren gaan zich voorbereiden op de winter door te hamsteren. Een klassiek voorbeeld is de eekhoorn, die zijn nootjes verstopt. Geen verrassing, zou je zeggen. Maar wist je dat sommige dieren er heel bijzondere verzamelmethoden op nahouden?
De spitsmuis: luguber
De kortstaartspitsmuis, die voornamelijk in Noord-Amerika voorkomt, heeft een lugubere tactiek om te zorgen dat zijn opgeslagen voedsel niet bederft. Hij houdt het in leven. Deze spitsmuizen, die onder te verdelen zijn in vijf soorten, eten vooral insectenlarven. Bioloog Elmer Finck van de Fort Hays State University in Oklahoma legt uit wat ze met die larven doen: “Het speeksel van de spitsmuizen is giftig, dus als ze bijten, raakt de larve verlamd.” De prooi raakt in een soort coma en de spitsmuis verstopt de larven in zijn nestkamer om ze in de loop van de winter op te knabbelen. Komt een larve voortijdig bij zinnen, dan bijt de spitsmuis hem nog een keer.
De mol: hoofdpijn
Mollen verzamelen levende regenwormen in hun hol door ze in hun hoofd te bijten. Door deze verwonding in combinatie met het koude weer kunnen de wormen niet ontsnappen. Er is zelfs ooit een voorraad van 470 wormen gevonden, behorend bij één mol. Breekt de warmere lenteperiode aan, dan geneest het kopje van sommige wormen en kunnen ze zichzelf bevrijden.
De vuurmier: droogvlees
Vuurmieren (die voornamelijk voorkomen in Zuid- en Noord-Amerika) zijn in staat om prooien als de glimmende dikkopmier te verlammen: ze vallen het nest aan en nemen de ‘doden en gewonden’ mee naar hun eigen nest. Uit een onderzoek in 2008 naar rode vuurmieren bleek dat deze dieren hun prooi in stukjes net onder het oppervlak van de mierenheuvel opslaan zodat het uitdroogt tot droogvlees voor minder voedselrijke tijden.
Walter R. Tschinkel is entomoloog aan de Florida State University en medeauteur van het rapport. Hij legt uit dat de werksters van veel mierensoorten ook vloeibaar voedsel kunnen opslaan in hun maag. “Een klep aan het uiteinde van de maag zorgt ervoor dat er precies genoeg vloeibaar voedsel in het spijsverteringssysteem van de mier zelf komt om te overleven,” aldus Tschinkel. “De rest van het voedsel, genoeg voor zo’n vier dagen, wordt opgebraakt om andere mieren in het nest te voeden.” Daarom wordt dit orgaan ook wel een sociale maag genoemd: de mier deelt het voedsel.
Honingpotmieren gaan nog een stap verder met dit principe: ze slaan de honing voor hun kolonie op in hun achterlijf, dat enorm opzwelt. “Ze hangen als levende opslagvaten aan het plafond van het nest en functioneren seizoenenlang en soms jarenlang als voedselvoorraad,” besluit Tschinkel.
Wenkkrabben: piepkleine hapjes
Een onderzoek in 2010 toonde aan dat een bepaalde soort van de wenkkrab die vooral op zandplaten in Zuid-Korea, Zuid-Japan, Taiwan en Oost-China te vinden is, aas en sediment met voedseldeeltjes in zijn holletje opslaat voor later gebruik. Die voedseldeeltjes zijn bijvoorbeeld algen of zogenoemde meiofauna – uiterst kleine dieren zoals roeipootkreeftjes.
Tijdens het onderzoek bleken de krabben uitgezet aas en voedsel te verzamelen, waarschijnlijk als voorraad tijdens de moessonperiode wanneer ze niet op eten uit kunnen gaan. De vrouwtjes bleken het meest te hamsteren tijdens de paartijd, wat erop zou kunnen wijzen dat dit van belang is voor de voortplanting.
Judith Weis, mariene bioloog aan de Rutgers University en auteur van Walking Sideways: The Remarkable World of Crabs legt uit dat zandstranden voedselarme plekken zijn. Hier moeten dieren dus continu op zoek naar eten. De voorraad van de krabben is als het ware hun ‘appeltje voor de dorst’.
Rode eekhoorns: fijnproevers
De rode eekhoorn verzamelt zaden en noten voor de winter – tot zover niks nieuws. Maar deze dieren weten wat lekker is: als een ware traktatie drogen ze paddenstoelen, en verstoppen ze in (bij voorkeur) coniferen, in de buurt van hun voorraad dennenappels en andere etenswaren.
Hamster: veelvraat
Tot slot een absolute veelvraat: de hamster, die in Nederland alleen voorkomt in Zuid-Limburg. Dit knaagdier kan voorraden aanleggen van wel 15 kilo in totaal. Hij verzamelt voornamelijk graankorrels en in vroeger tijden wilden mensen tijdens een hongersnood nog wel eens zo’n voedselvoorraad plunderen om genoeg te eten te hebben.
Bronnen: National Geographic, Zoogdiervereniging @AnimalsToday.nl Anne Douqué
