De consequenties van de extreme hittegolf in Europa zijn funest voor dieren. Uitdroging en hittestress leiden tot verzwakte dieren. Vooral wilde dieren hebben het zwaar. Bosdieren verliezen hun habitat, vissen zijn in ademnood, en vele sterven. Ook Nederland kampt met de rampzalige gevolgen van deze droogte.

droogte
Dieren lijden onder de droogte in Nederland | Foto: Pixabay

De benauwende hitte heeft gezorgd voor een groot watertekort in de bodem. Dit leidt tot uitdroging van de grond, hetgeen catastrofaal is voor vegetatie en zodoende ook voor dieren die van de natuurlijke omgeving leven. Planten groeien slecht, of groeien zelfs helemaal niet meer. De afwezigheid van vegetatie, leidt vervolgens tot nog meer hitte en droogte. Deze vicieuze cirkel vormt een ernstig probleem voor dieren. Daar vegetatie de primaire koolstofbron is voor vele, ontstaat er een verstoring, tevens een verschuiving in de natuurlijke voedselketen.

Historisch laag

Rivierexpert Niko Wanders werkt als hydroloog aan de Universiteit van Utrecht. Volgens de deskundige stroomt er nog maar 750 m3 water per seconde de rivier de Rijn binnen. Sinds 1901 was de waterstand nooit meer zo laag geweest in augustus, en inmiddels is de laagste waterstand bereikt op de plek waar de Rijn Nederland binnenkomt. Ook de Maas ontvangt momenteel weinig water. Onder normale omstandigheden bereiken Europese rivieren hun dieptepunt pas in september.

Als gevolg van de lage waterstand en de hoge temperaturen zijn de microalgen die normaliter in de rivieren groeien, afwezig. Deze vormen de eerste schakel in de voedselketen in rivieren. Kleine visjes die zich gewoonlijk voeden met deze algen, sterven nu. Deze groep visjes die het voedsel vormt voor grotere vissoorten, valt daarmee ook weg. Daarnaast vechten veel vissen tevergeefs voor hun leven met verstikking wegens gebrek aan water. Op deze manier treedt er een verstoring en verschuiving op in de natuurlijke voedselketen.

Bovendien neemt het aantal bacteriën exponentieel toe bij de opwarming van zoetwaterrivieren. Om het water te zuiveren, moet er een enorme hoeveelheid chemicaliën aan worden toegevoerd. Deze giftige stoffen komen uiteindelijk weer in het drinkwater van dieren terecht.

Niko Wanders:

“Wetenschappers wisten al wel dat dit soort situaties eraan zouden komen, maar het gaat allemaal heel snel nu.”

Verandering in gewoontes

Vanwege verstoringen in het natuurlijke habitat en de aaneenschakeling van de gevolgen ervan, zijn dieren gedwongen zich aan te passen of te emigreren. Dieren zijn uiterst gevoelig voor veranderingen in het klimaat. Veel diersoorten kunnen zich enigszins aanpassen. Hun gewoontes veranderen dan. Zij migreren bijvoorbeeld naar een geschikte omgeving met natuurlijke voedselbronnen. Andere dieren hebben juist geen baat meer bij migratie in bepaalde seizoenen. Dit komt doordat de temperatuur van hun huidige habitat nu het hele jaar gunstig is.

https://twitter.com/PaulVertegaal/status/1557460656630235137

Helaas overleven veel dieren de migratie niet. Tijdens deze extreme hittegolf staat het waterniveau bijna record brekend laag, waardoor het vaak onmogelijk is voor migrerende populaties gedurende hun trektocht om tijdig een rustplaats met drinkwater te bereiken. Deze dieren raken uitgeput en uitgedroogd. Zo kunnen padden geen lange periodes zonder water, en migreren daarom. Doordat zij een te lange afstand moeten afleggen, gaan velen onderweg dood of zijn zij niet meer in staat zich voort te planten.

https://twitter.com/JanDirkBol/status/1558089729371000834

Vee

Ook het vee heeft het deze zomer heel zwaar te verduren. Veel vee in Europa krijgt momenteel voer dat eigenlijk bedoeld was voor de wintermaanden. Normaliter eet het vee vers gras in de weilanden. Maar door de slechte begroeiing moeten deze dieren het voorlopig doen met hooi dat voor koudere tijden was opgespaard. Op verschillende locaties bewerken boeren hun stallen om deze wat frisser te maken. Bijvoorbeeld door ventilators te installeren of openingen in de wanden te creëren. Vaak zijn stallen juist ter bescherming tegen de kou gebouwd. Deze moeten nu worden aangepast aan het nieuwe klimaat, want wetenschappers hebben al aangegeven dat deze hittegolf een terugkerend fenomeen zal zijn in de zeer nabije toekomst.

Maar toch gaan veel veedieren gebukt onder de hitte in de stal, de wei – door gebrek aan schaduwplekken – of tijdens het transport waar de dorstige dieren vaak geen drinkwater meer krijgen.

Bosbranden

Onze buurlanden kampen met een bijkomend probleem. Steeds vaker ontstaan er hevige bosbranden. Bosdieren raken hierdoor in paniek en proberen aan de vlammen te ontsnappen. Hierin slagen zij niet altijd. De overlevenden zijn dan niet alleen hun habitat kwijt, maar vaak ook nog hun voedselbron. Als reactie hierop gaan zij opzoek naar ander voedsel. Doordat hun eetgewoontes veranderen, treedt er ook hier een verstoring op in de natuurlijke voedselketen. Verschillende diersoorten strijden dan ineens voor dezelfde voedselbron. Het gevolg van deze competitie heeft een grote impact op de grootte van lokale populaties.

Zie hieronder beelden van deze week van zwijnen die de bosbranden in Spanje proberen te ontvluchten.

Gevolgen van droogte

Kortom, hittegolven, verdamping van zoet water, klimaatverandering en de reeks gevolgen die daaruit voortkomen, zorgen voor ingrijpende verschuivingen in de natuurlijke voedselketen die een catastrofale nasleep hebben voor dieren.

Niko Wanders:

“Dit is een extreme situatie, en het is heel zorgwekkend.”

Bronnen:

©AnimalsToday.nl Jennie Cools