Dieren in films: entertainment? 

Er zijn onnoemelijk veel films met dieren. Van animatiefiguren als Donald Duck en Roger Rabbit, tot echte dieren als orka Keiko en uil Hedwig. Bij grote producties worden veel dieren gebruikt, ook als figuranten. De film The Hobbit: An Unexpected Journey had zelfs zo’n 150 dieren op de boerderij van de filmset. Toch wordt er steeds vaker gebruik gemaakt van computeranimatie, waarbij je bijna het verschil niet ziet tussen computer-gegenereerde dieren en echte. Gezien de manier waarop het veel filmdieren vergaat, kan de tijd waarin alle dieren in films nep zijn niet snel genoeg komen.

‘No animals were harmed®’

De American Humane Association (AHA) overziet sinds 1940 hoe dieren die in Amerikaanse films worden gebruikt, behandeld worden op de filmset. Wat er buiten de filmset met de dieren gebeurt, hoe ze worden gehuisvest en getraind, ziet de organisatie echter niet. Woordvoerder Mark Stubis erkent dat dit een gemis is en ziet hier graag verandering in komen. Volgens hem is dierenwelzijn de laatste jaren topprioriteit geworden voor Hollywood. Dit is een van de redenen dat de HBO-serie over paardenraces, Luck, is geannuleerd.

Een voormalig medewerker van de organisatie, Barbara Casey,  heeft echter een rechtszaak aangespannen tegen de AHA en HBO, omdat zij verwondingen en zelfs overlijden van vier dieren binnenskamers wilden houden. Toen ze geen gehoor wilde geven aan het verzoek het niet zo nauw te nemen met de veiligheidseisen -om geld en tijd te besparen- werd ze ontslagen, volgens Casey. AHA heeft vaker films goedgekeurd waarbij wel degelijk ongelukken met dieren zijn gebeurd, zoals The Hobbit en Life of Pi.

Beschuldigingen na overlijden dieren The Hobbit

In 2012 was er veel commotie over de behandeling van dieren voor de film The Hobbit: An Unexpected Journey van Warner Bros. Volgens meerdere dierenverzorgers (wranglers) die betrokken waren bij de film zijn zo’n 27 dieren omgekomen. Ze uitten hun zorgen over de omstandigheden waarin de dieren werden gehouden, op een boerderij nabij Wellington, maar er werden geen maatregelingen ter verbetering genomen. Zo zou de grond vol zitten met zinkgaten en was de omheining kapot. Een woordvoerder van filmregisseur Peter Jackson bevestigde dat er paarden, schapen, geiten en kippen zijn omgekomen, maar sommige sterfgevallen zouden een natuurlijke oorzaak hebben.

Een van de dierenverzorgers vertelde Associated Press dat hij drie paarden, zes geiten, zes schapen en zo’n twaalf kippen had moeten begraven. Zeker twee paarden raakten gewond. Een andere dierenverzorger, Chris Langridge, werkte samen met zijn vrouw op de boerderij en probeerde de zinkgaten te vullen en extra omheining te plaatsen om paarden weg te houden bij de gevaarlijkste delen van het terrein. Volgens hem moest Rainbow, een mini-paard, worden geuthanaseerd nadat het op hoge snelheid verkeerd terecht was gekomen en zijn rug had gebroken. Nadat een ander paard gewond raakte had hij er genoeg van en namen hij en zijn vrouw ontslag. Ze informeerden de productiemanager over de omstandigheden, maar kregen weinig respons.

Acteur Jed Brophy verklaarde dat hij op de set en tijdens training absoluut geen dierenmishandeling zag, de dierenverzorgers behandelden de dieren  uitstekend. Ook acteur Elijah Wood zegt dat hij nooit heeft gezien dat de dieren onder slechte omstandigheden zouden zijn gehouden en noemt de beschuldigingen ‘hartverscheurend’.

The Hangover

Andere recente films die op veel kritiek konden rekenen waren de eerste twee delen van The Hangover. Het gebruik van een tijger en een kapucijnaap was dierenrechtenorganisaties al een doorn in het oog. Capucijnaap Crystal van Birds and Animals Unlimited wordt in meer films gebruikt, zoals in George of the Jungle, Night at the Museum en Zookeeper. De derde Hangover-film maakt het helemaal bont. In de film is een giraf te zien die wordt onthoofd. Hoewel de giraf zelf niet gewond raakt, en de onthoofding gebeurt met gebruik van digitale animatie, is het verontrustend hoe de dieren in deze film aan hun einde komen en dat dit volgens de filmmakers op hilariteit moet rekenen.

Water for Elephants

In 2011 kwam naar buiten dat olifant Tai, de ster uit de film Water For Elephants, was mishandeld. Op undercoverbeelden uit 2005 van Animal Defenders International (ADI) is te zien hoe zijn trainer het arme dier elektrische schokken toebrengt met een taser en slaat met een olifantenhaak. Ze moet belachelijke kunstjes vertonen zoals op haar hoofd staan en schreeuwt het uit van pijn als ze bewerkt wordt met de taser. Ook andere olifanten worden door de trainer mishandeld, een jong dier krijgt zelfs een haak door zijn lip. Volgens de AHA en de filmmakers werd Tai niet mishandeld op de set. Maar de manier waarop ze getraind is, is misdadig. De directeur van ADI zegt over hierover:

“Het lijden van dieren is nooit romantisch en absoluut geen vermaak. De kijkers, de filmsterren en de filmmakers worden op deze manier bedrogen. Onze boodschap is dat als je om dieren geeft, je geen films gaat bekijken waarin dieren optreden.”

Volgens het bedrijf dat olifant Tai onder de hoede heeft, Have Trunk Will Travel, zorgen zij uitstekend voor hun olifanten en misbruikt ADI het filmpje om olifanten en andere exotische dieren uit de entertainmentindustrie te weren.

Life of Pi

De Bengaalse tijger King uit de Oscar-winnende film Life of Pi zou tijdens de opnamen bijna zijn verdronken, het dier moest met een touw uit de watertank worden gevist.

Free Willy

Hoewel de film Free Willy verhaalde over een orka in gevangenschap die zijn vrijheid terugkrijgt, kwijnde de hoofdrolspeler Keiko weg in een klein bassin in Mexico. De Free Willy-Keiko Foundation kon uiteindelijk, onder andere dankzij grote giften van Warner Bros en een anonieme donateur, Keiko vrijkopen en hem overbrengen naar een groter verblijf in Oregon, waar hij werd voorbereid op het leven in het wild en voor het eerst in veertien jaar in zeewater zwom. In 1998 werd hij overgevlogen naar Ijsland, waar hij rond 1980 was gevangen, toen hij twee jaar was. Nadat hij in 1999 was vrijgelaten werd hij gevolgd door zijn trainers, die hem achterna reisden naar Noorwegen. De meningen hierover waren verdeeld: Keiko had zo lang in gevangenschap geleefd, dat hij zich niet helemaal gedroeg als een wilde orka en werd helaas nooit herenigd met zijn familie. Toch kon hij zijn leven in vrijheid leiden zoals hij dit wilde en waren de trainers tevreden over zijn vorderingen en overlevingskansen. Keiko stierf in 2003 aan longontsteking.

De boodschap van Disney

Welke boodschap willen de schrijvers en tekenaars van Walt Disney Productions de kijkers meegeven? Is dierenwelzijn belangrijk voor Disney of is commercie de enige drijfveer? De meeste bekende karakters zijn dieren (Mickey Mouse, Donald Duck, Bambi, Dombo, Balou et cetera) en hoewel sommige karakters nogal menselijke trekjes hebben, stelt Disney ook bepaalde slechterikken aan de kaak. Zo wordt de moeder van Bambi doodgeschoten door een jager, wil Cruella de Vil gevlekte hondjes gebruiken voor een bontjas, raakt vos Frey bevriend met jachthond Frank en wordt hij weer vrijgelaten in de wildernis. Sommigen beweren dat Disney met deze films dierenrechten promoot.

Onlangs kondigde Disney echter de film A Hundred Year Old Man aan als een nieuwe kerstcomedie. Hierachter schuilt veel dierenleed. Dankzij undercoverbeelden van Animal Defenders International (ADI) werd openbaar gemaakt dat de eigenaar van olifant Vana Mana, die in deze film te zien is, haar en twee andere olifanten zwaar mishandelt met stokken en olifantenhaken. Ze moet onder dwang onnatuurlijke kunstjes vertonen en wordt vastgeketend.

En bij de opnames van Pirates of the Caribbean: The Curse of the Black Pearl werden dieren gedood door speciale effecten. De filmploeg had geen veiligheidsmaatregelen genomen voor een explosie op zee, waarna tientallen dode vissen en inktvissen aanspoelden.

Vraag en aanbod

Een ander betreurenswaardig gevolg van dieren in films is de hype die daarna ontstaat. Na films als 101 dalmatiërs en Beethoven steeg de vraag naar dalmatiërs of sint-bernards fors, en raakten de asiels overvol. Zelfs uil Hedwig uit de Harry Potter-films werd zo mateloos populair, dat deze vogels massaal werden aangeschaft om daarna net zo makkelijk te worden gedumpt. Velen schijnen te denken dat de (getrainde) filmdieren maatgevend zijn voor hun ras of diersoort en kunnen geen onderscheid maken tussen fictie en werkelijkheid.

Digitale animatie

Steeds vaker worden beelden van dieren in films computer-gegenereerd. In The Hobbit An Unexpected Journey was dit met meer dan 50% van de beelden waarin dieren voorkwamen het geval. Reden voor PETA om regisseur Jackson te vragen hier in het vervolg 100% gebruik van te maken. Dat filmmakers steeds meer overgaan op computer-generated imagery (CGI) is een uitstekende ontwikkeling: hoewel films met dieren heel populair zijn, zitten dieren zelf er tenslotte niet op te wachten filmster te worden.

“Ik vind de trend waarbij we steeds meer dieren in films zien verschijnen verontrustend”, aldus Matt Rossel van ADI. “We zouden juist de andere richting in moeten slaan, met de technologie die we voorhanden hebben.”

©PiepVandaag.nl Angelique Lagarde