Het zit in je lippenstift, in je tandpasta, in je shampoo en zelfs in dat lekkere stukje chocola: palmolie. Wereldwijd wordt deze plantaardige olie in tal van producten verwerkt. Misschien heb je weleens iets gehoord over palmolie en de gevolgen ervan voor dier en milieu. Voor het aanleggen van palmolieplantages worden namelijk enorme gebieden met eeuwenoude regenwouden verwoest. Maar wat is palmolie nou precies en waarom heeft het zulke desastreuse gevolgen? En vooral: hoe kun jij helpen om dit te voorkomen?
Wat is palmolie en waar wordt het voor gebruikt?
Eigenlijk kom je dagelijks wel in aanraking met palmolie, zonder dat je dit weet! Deze plantaardige olie, die voornamelijk wordt verkregen uit de vrucht van een oliepalm, zit namelijk verwerkt in de meest uiteenlopende producten. Van chocolade en chips tot aan cosmetica, zeep en tandpasta. Houd je vast: in totaal zit palmolie verwerkt in 50% van alle consumentengoederen!
De desastreuse gevolgen van palmolieplantages
Doordat palmolie in zoveel producten wordt verwerkt, is er een ontzettend grote vraag naar. Palmolie geeft de hoogste opbrengst per hectare van alle oliën, veel meer dan bijvoorbeeld koolzaad of zonnebloemen. Wereldwijd wordt er jaarlijks maar liefst 47 miljoen ton palmolie geproduceerd! Amerika en Europa zijn de grootste afnemers en ook Nederland staat hoog op deze lijst. Palmolie komt voornamelijk van palmolieplantages in Maleisië en Indonesië. Om ruimte te maken voor deze palmolieplantages worden ontelbare hectares eeuwenoude regenwouden verwoest. Je kunt het je nauwelijks voorstellen, maar elk uur wordt er voor een oppervlakte van 300 voetbalvelden aan regenwoud gekapt om plaats te maken voor palmolieplantages! Naast Maleisië en Indonesië begint de aanleg van palmolieplantages in Afrika de laatste jaren enorm toe te nemen. Ook hier worden grote gebieden regenwoud gekapt. PiepVandaag schreef hier eerder een artikel over.
Gevolgen voor de vele diersoorten in het regenwoud
Het kappen van zulke enorme gebieden regenwoud heeft rampzalige gevolgen voor het leefgebied van de bewoners, zoals vele met uitsterven bedreigde diersoorten. Vooral de orang-oetan wordt hard geraakt door het verlies van leefgebied, wat met alarmerende snelheid krimpt. Geschat wordt dat duizenden orang-oetans zijn overleden door ontbossing voor palmolieplantages. In de laatste 20 jaar zijn er tienduizenden wilde orang-oetans gedood, verminkt of verweesd door de palmolie-industrie. Naast verlies van leefgebied vinden vele orang-oetans de dood doordat ze worden doodgeslagen wanneer ze een palmolieplantage betreden. Maar niet alleen de orang-oetan lijdt onder het verlies van leefgebied aan palmolieplantages. Ook de Sumatraanse tijger, de Aziatische olifant en de Aziatische neushoorn verdwijnen in hoog tempo uit Indonesië en Maleisië. Eerder schreef PiepVandaag over de dwergolifant op Borneo die ernstig wordt bedreigd door het verlies van leefgebied door ontbossing.
Gevolgen voor de lokale gemeenschappen
Naast de grote gevolgen voor de dieren in het gebied, vallen ook lokale gemeenschappen ten prooi aan de ontbossing. De Indonesische overheid geeft namelijk al sinds de jaren ’60 land weg aan private organisaties om er palmolieplantages aan te leggen. De lokale gemeenschappen worden hierdoor verdreven en verliezen de toegang tot het oerwoud waar zij hun voedsel, medicijnen en inkomsten uit halen. Vele lokale bewoners komen uiteindelijk te werken op de plantages, waardoor ze afhankelijke arbeiders worden op hun eigen land. Tomasz Johnson, regenwoudcampagnevoerder bij de Environmental Investigation Agency zegt hierover:
“Lokale gemeenschappen gaan van veerkrachtigheid, voedselzekerheid en zelfvoorzienendheid, naar volledige afhankelijkheid van slecht betaalde loonarbeid op de plantages… In gebieden waar gemeenschappen meer afhankelijk zijn van het regenwoud, zoals in sommige gebieden in Borneo, kan het een desastreuse impact hebben op hun vermogen om te overleven.”
De palmolie-industrie is ook in verband gebracht met mensenrechtenschending zoals kinderarbeid en gedwongen arbeid.
Gevolgen voor het klimaat
Alsof dat niet genoeg is speelt het kappen van regenwoud een grote rol in de wereldwijde klimaatverandering. De grote hoeveelheden bomen in het regenwoud nemen zeer veel CO2 op uit de lucht en geven op hun beurt zuurstof af. Maar door het kappen van deze bomen vermindert dit aanzienlijk. Daarnaast gaat de ontbossing vaak gepaard met vuur en rook. Hierdoor komen grote hoeveelheden broeikasgassen in de atmosfeer terecht en daarnaast leidt het tot gigantische smogproblemen. Met dit afbranden komt ook CO2 vrij dat in de grond is opgeslagen, met als gevolg nog meer broeikasgassen die in de atmosfeer terecht komen. Het WNF (Wereld Natuur Fonds) stelt dat de ontbossing van regenwoud verantwoordelijk is voor wel 15 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen!
Het belang van duurzame palmolieplantages
Gelukkig komt het onderwerp palmolie en de gevolgen ervan steeds meer onder de aandacht. Vele organisaties zijn bezig om het verkrijgen van palmolie te verduurzamen. Doordat palmolie zo veel efficiënter te produceren is dan andere oliehoudende gewassen, is het vervangen van palmolie door andere oliehoudende gewassen nauwelijks een alternatief. Maar wetenschappers van de universiteit van Bath en universiteit van York hebben een ander substituut voor palmolie ontwikkeld, namelijk gemaakt van gist. Hoewel dit alternatief nog niet op de markt is, is het een teken dat de noodzaak van ontwikkelingen op dit gebied groot is.
Daarnaast is het duurzaam produceren van palmolie zeer belangrijk als we het regenwoud en haar inwoners willen redden. Zo richtte het WNF de Ronde Tafel voor Duurzame Palmolie (RSPO) op. Van dit initiatief zijn verschillende stakeholders lid, zoals onder andere producenten, handelaren, verwerkers, supermarkten en non-profit organisaties. Samen helpen zij organisaties om gebruik te gaan maken van gecertificeerde duurzame palmolie met als doel het tegengaan van ontbossing. Toch is er kritiek op dit initiatief van het WNF. Zo zouden ze niet genoeg resultaten behalen en zouden leden alsnog gebruik maken van niet-duurzame palmolie.
Campagnes om palmolievrije producten af te dwingen
Daarnaast wordt door verschillende non-profit organisaties campagne gevoerd tegen organisaties die palmolie gebruiken in hun producten. Zo herinner je je misschien nog de actie van Greenpeace tegen Nestlé. Met deze campagne probeerde Greenpeace Nestlé aan te sporen om duurzame palmolie te gebruiken in hun producten. En met succes! Door de acties van Greenpeace tegen bedrijven zoals Nestlé, zijn er al vele giganten hard bezig om de palmolie in hun producten ontbossingsvrij te maken.
Wat kun jij doen?
Natuurlijk kun jij zelf ook je steentje bijdragen. Het belangrijkste is om te checken of de producten die jij gebruikt palmolie bevatten. Naast etiketten lezen kun je via deze site (www.palmolie.info) kijken of jouw product palmolievrij is. En natuurlijk kun je helpen met het verspreiden van de boodschap. Samen staan we sterk en kunnen we organisaties dwingen palmolievrij te produceren!
Bronnen: Huffington Post, Greenpeace, One Green Planet, OneWorld, Wereld Natuur Fonds ©PiepVandaag.nl Nadine van Wissen
