Tussen 21 en 28 maart reden er geen treinen tussen Boxtel en Den Bosch omdat dassen onder het spoor bij Esch mogelijk tunnels hadden gegraven. ProRail concludeerde dat het onveilig was om hier treinen overheen te laten rijden. De dassenburcht werd op het voor de das meest kwetsbare moment uitgegraven: wanneer er jongen onder de grond kunnen zitten. Dat terwijl het bestaan van de dassenburcht al zeven jaar bekend was. Dassenexperts vragen zich af waarom ProRail niet eerder ingreep.
Sinds 1980 kent de das een beschermde status in Nederland, er waren toen slechts 1200 dassen. Het aantal dassen is sindsdien toegenomen tot zo’n zes- à zevenduizend. Dassen zijn dieren die graag op hoge en droge plekken hun burchten graven. Een grote burcht kan wel tientallen tunnels groot worden. Als daarboven een spoor ligt, neemt de kans op verzakking jaarlijks toe. Onlangs werd nog in Friesland het treinverkeer tussen Workum en Stavoren stilgelegd wegens gevaar op verzakking van de rails. En ook liggen er burchten onder en langs de A50.
Kwetsbare periode voor de das
AnimalsToday sprak met diverse dassenexperts die hun zorgen uitten over de werkwijze van ProRail. Gerard Berendsen, voorzitter van Dassenwerkgroep Twente, volgde de ontwikkelingen bij de dassenburcht in Esch via de media op de voet. Voor hem is het evident dat de veiligheid op het spoor voorgaat. Maar er was volgens hem geen sprake van een acute situatie. Het bestaan van de dassenburcht bij het spoor is al zo’n zeven jaar bekend. De maatregelen zijn nu echter genomen in de zeer kwetsbare periode voor de dassen, wanneer de jongen onder de grond zitten. Vrouwtjesdassen zijn in december al drachtig en kunnen bij verstoring een spontane abortus krijgen. In januari en februari krijgen ze hun jongen. Dit betekent dat ProRail de graafwerkzaamheden midden in de kraamtijd uitvoert. Berendsen:
“Nu zijn de ingangen afgesloten met gaas met een ingebouwde klep, waarbij de moerdas wel naar buiten kan, maar niet meer terug. Daarmee is de kans groot dat eventuele jongen omkomen. Dat risico is bewust genomen.”
Ook de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is van mening dat ProRail veel eerder de vergunningen had kunnen aanvragen voor het verplaatsen van de dassen. Tegen Nu.nl zegt ProRail dat ook te hebben gedaan, in december. De spoorwegbeheerder geeft aan dat de burcht toen nog rustig was. En in de tussentijd zou de vergunning nog steeds niet goedgekeurd zijn. Volgens Berendsen is de aanvraag simpelweg te laat, want de kwetsbare periode was al aangebroken. De periode van september tot en met november was de juiste tijd geweest om de graafwerkzaamheden te verrichten om zo de figuurlijke kool en de geit te sparen.
Alle dassen verhuisd?
Daarnaast is het maar de vraag of de dassen echt weg zijn. De graafmachine kan een deel van de gangen dichtdrukken. Dassen hebben de neiging om zich verder de burcht in te graven en zich naar achteren te werken, aldus Jaap Dirkmaat van Stichting Das&Boom. Dit is niet te zien wanneer er een graafmachine op een burcht wordt gezet. Het is dus mogelijk dat er nog dassen in de burcht zijn achtergebleven.
Dassenburcht onder het spoor?
Het is redelijk eenvoudig om vast te stellen of er dassen in een dassenburcht zitten. Dat gebeurt aan de hand van onderzoek naar sporen en monitoring met camerabeelden. Opvallend aan de werkwijze in Esch is volgens Berendsen het feit dat er maar met één wildcamera is gewerkt. Dit is niet voldoende om alle ingangen te controleren en vast te kunnen stellen of er dassen in en uit gaan. Hierdoor is het niet met zekerheid uit te sluiten of er geen jongen in de burcht hebben gezeten. Volgens ProRail zijn de dassen uit zichzelf vertrokken. Daar is geen sluitend bewijs van.
Op basis van de foto’s en het beeldmateriaal dat is vrijgegeven, oppert Berendsen dat de dassen mogelijk niet onder het spoor zaten maar ernaast, in het talud waar de spoorlijn op ligt, maar niet onder het spoor zelf. Als dit het geval is, was het niet nodig geweest de graafwerkzaamheden nu uit te voeren.
“De foto’s laten zien dat het niet onder maar langs het spoor is. Dan is zeer de vraag wat het echte risico is. Ik heb daar mijn twijfels bij. Op z’n minst zal hier een hele goede evaluatie moeten plaatsvinden over de vraag of dit wel nodig was.”
Kennisdocument Das
Er zijn in Nederland richtlijnen opgesteld om de omgang met dassen te reguleren. Dat is in het Kennisdocument Das uitgegeven door Bij12 – de uitvoeringsorganisatie voor de gezamenlijke provincies die richtlijnen opstelt om de natuurbeschermingswet te verduidelijken ter bescherming van de das. Hier staat die kwetsbare periode van de das in opgenomen. Deze richtlijnen zijn opgesteld door ecologen, NGO’s en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Volgens deze richtlijnen had ProRail rekening moeten houden met de kraamtijd van de das en de aanvragen veel eerder moeten doen, zodat eventuele graafwerkzaamheden buiten de voor de das kwetsbare periode uitgevoerd hadden kunnen worden.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Estefania Pampin Zuidmeer
