Onderzoekers hebben ontdekt dat chimpansees elkaar voorwerpen laten zien, gewoon omwille van het belang ervan. Dit gedrag toont aan dat niet alleen mensen graag de aandacht vestigen op voorwerpen die hun interesse hebben gewekt.

chimpansees
Chimpansee pronkt op mensachtige wijze met voorwerp: ”Moeder kijk! Een blaadje!’ | Foto: publiek domein

Iedereen die wel eens met kinderen omgaat, weet dat zelfs zeer jonge mensen graag voorwerpen aanwijzen. Vroeger werd gedacht dat dit gedrag alleen bij mensen voorkwam. Zelfs van naaste verwanten van de mens, zoals mensapen, werd gedacht dat zij alleen naar voorwerpen gebaren voor bepaalde doeleinden.

Met een doel

In het Kibale nationaal park in Oeganda bestuderen professor Katie Slocombe, van de universiteit van York, en collega’s de Ngogo chimpanseegemeenschap. “Soms krabben ze bij het verzorgen in deze gemeenschap van chimpansees op een bepaalde plaats op hun lichaam … en dat geeft aan ‘ik wil dat je me hier verzorgt’”, aldus professor Katie Slocombe van de universiteit van York.

“Als ze hun handen naar iets uitstrekken, betekent dat ‘geef me dat’.”

Oftewel, het gebaar naar een plek of voorwerp heeft een doel.

Ongewoon

Slocombe en collega’s namen beelden op van een volwassen vrouwtje, Fiona genaamd, dat een blad verzorgde. Dit is gebruikelijk gedrag waarbij chimpansees gebladerte plukken, ernaar kijken en het aaien. Maar toen deed Fiona iets ongewoons: ze stak het blad uit naar haar moeder, Sutherland, die naast haar zat. Toen Sutherland slechts haar ogen neergeslagen had, stak Fiona het blad verder naar voren. Het team suggereerde dat dit mogelijk kwam doordat ze de reactie van haar moeder niet zag.Slocombe:

“Ze maakte drie afzonderlijke bewegingen, waarbij ze het blad steeds dichter bij het gezicht van haar moeder bracht.”

Zodra Sutherland zowel haar ogen als haar hoofd in de richting van het blad bewoog, trok Fiona het blad terug en ging verder met het verzorgen ervan. Dit is volgens de onderzoekers een duidelijk voorbeeld van een chimpansee die haar moeder een blad laat zien:

“Ze biedt het niet aan als voedsel. Ze wil niet dat haar moeder iets doet. Ze wil gewoon dat ze er samen naar kijken, en zoiets hebben van ‘Oh, cool, leuk!’”

.

Onderzoek

Om mogelijke verklaringen te onderzoeken, bekeken de onderzoekers 84 videoclips van chimpansees in de Ngogo en Kanyawara gemeenschappen die bladeren aan het verzorgen waren in de buurt van ten minste één ander individu. Hoewel een blad vaak tegelijkertijd werd bekeken door de chimpansee die het verzorgde en een toeschouwer, werd het eten van het blad niet opgenomen. Slechts vijf van de 58 clips die het gedrag van een chimpansee vóór en na het verzorgen van een blad vastlegden, toonden aan dat ze vervolgens een andere chimpansee verzorgden of met hen speelden. Het resultaat, zei het team, is dat Fiona waarschijnlijk geen voedsel aanbood of een andere activiteit zocht. In plaats daarvan wilde ze waarschijnlijk gewoon haar moeder het blad laten zien.

Opmerkelijke waarneming

Prof. Frans de Waal, een primatoloog aan de Emory University die niet bij het werk betrokken was, noemde de waarneming opmerkelijk:

“Het is niet de eerste keer dat we een suggestie zien dat chimpansees anderen vrijwillig op informatie wijzen – ik heb zelf zulke incidenten beschreven – of dat ze anderen nieuwe informatie kunnen leren, maar dit is nu het best gedocumenteerde geval. Het betekent dat chimpansees, en misschien ook andere apen, begrijpen dat andere individuen informatie verzamelen zoals zij dat zelf doen, en bereid zijn informatie met anderen te delen zonder enige aansporing of beloning of eigenbelang.”

Er blijven vragen

Hoewel Slocombe erkent dat het team slechts één geval van dit gedrag heeft geregistreerd, hoopt zij dat deskundigen nu naar soortgelijke voorbeelden zullen zoeken, of ze zelfs zullen vinden in eerder verzameld beeldmateriaal. Maar, zegt ze, er blijven vragen:

“Waarschijnlijk heeft onze laatste gemeenschappelijke voorouder met chimpansees dit af en toe gedaan, zoals chimpansees nu doen. Dus wat we dan moeten begrijpen is wat de selectiedruk was om onze motivatie om dit meer te doen te vergroten.”

Bron:

©AnimalsToday.nl Aurora van de Loo