Caring Vets tegen nietsontziende zwanendoding Zuid-Holland 

Naast ganzen worden ook zwanen in ons land beschouwd als schadelijk. De provincie Zuid-Holland is nu van plan om absurde maatregelen toe te staan tegen knobbelzwanen, zoals jagen in het donker, jacht met behulp van roofvogels en honden en het doden van gewonde knobbelzwanen met slag-, snij- of steekwapens. Caring Vets maakt in de onderstaande bezwaarbrief korte metten met de argumenten achter deze nieuwe ontheffing.

Geachte statenleden van de provincie Zuid-Holland,

Bij deze wil Caring Vets bezwaar maken tegen de voorgenomen plannen van de provincie Zuid-Holland om de mogelijkheden tot het doden van knobbelzwanen met zeer dieronvriendelijke methodes te vergroten.

De provincie Zuid-Holland is voornemens om het “Faunabeheerplan Knobbelzwanen” van de Faunabeheereenheid ZH goed te keuren. In combinatie met de “Verordening uitvoering Wet Natuurbescherming ZH” introduceert en legaliseert de provincie hiermee mogelijkheden om knobbelzwanen te vangen en te doden met methodes die tot nu toe verboden zijn.

Knobbelzwanen zijn in Europa beschermde inheemse dieren en hun aantal neemt eerder af dan toe.  Er broeden ongeveer 6000 dieren in Nederland. Buiten het broedseizoen ligt het aantal zwanen op gemiddeld 20.000 dieren door wintergasten en andere tijdelijk aanwezige dieren. Deze populatie blijft sinds 2000 stabiel, ook in provincies waar afschot niet plaats vindt. De schade aan de gewassen is desondanks sterk verminderd (Sovon, Faunafonds, zie grafiek) en het beroep van agrariërs op de schaderegeling door de provincie is dan ook sterk verminderd. Bovendien zijn er prima preventieve diervriendelijke methoden om zwanen van landbouwpercelen te verjagen. Wij voorzien u graag van meer informatie betreffende deze methodes.

De huidige ontheffing om zwanen te mogen afschieten in de provincie Zuid-Holland houdt in:

• Uitsluitend jagers mogen zwanen vanaf zonsopgang t/m zonsondergang verjagen en doden met het geweer. Jagers zijn verplicht zwanen preventief te waarschuwen.
• Indien de jager een zwaan heeft aangeschoten die nog steeds leeft, is hij verplicht het dier meteen uit zijn lijden te verlossen middels een genadeschot.
• Cervicale dislocatie (nek draaien en breken van de nekwervels) van aangeschoten nog levende zwanen is verboden en strafbaar vanwege ernstige dierenwelzijnsaantasting.
• Het vangen van zwanen en/of het met andere middelen doden van zwanen is momenteel verboden en strafbaar, zowel voor jagers alsook voor grondgebruikers/anderen.
• Er zijn grenzen gesteld aan de grootte van de groep en de aantallen dieren die geschoten mogen worden (o.a. moet er een minimale groep van 15 zwanen bij elkaar aanwezig zijn en mag er uit een groep van 50 zwanen maximaal 5 zwanen geschoten worden).
• Jagers mogen eieren in nesten bewerken (prikken/schudden), maar zijn verplicht hierbij 1 ei intact laten. Ze mogen de eieren niet uit het nest halen, niet vervoeren en meenemen. Jagers zijn verplicht te melden hoeveel eieren en/of nesten ze bewerken.

De controle op bovengenoemde maatregelen in het veld gebeurt niet dan wel sporadisch en deze voorschriften worden nu al massaal overtreden.

Wat verandert er met de inwerkingtreding van het nieuwe “Faunabeheerplan Knobbelzwanen” in combinatie met de verordening (zie art 5.1 en art 5.2 lid 4, 5, 6 van de verordening)?

• Jagers mogen zwanen vanaf een half uur voor zonsopgang t/m een half uur na zonsondergang (dus ook in het donker!) vangen middels een hond, haviken, slechtvalken en woestijnbuizerds. Dit is uit het oogpunt van dierenwelzijn volstrekt onacceptabel.
• De Faunabeheereenheid ZH wil dat het voorschrift dat zwanen slechts uit een groep van 15 zwanen of groter mogen worden geschoten vervalt en het gebied waar dit aantal zich bevindt verruimen.
• De Faunabeheereenheid ZH wil de verplichting dat zij de zwanen (direct) voorafgaande aan het afschot moeten waarschuwen wijzigen naar 1 dag voorafgaande aan de bestrijdingsactie waarschuwen middels “menselijke aanwezigheid”. Echter de zwanen die op dag A op een perceel zitten, hoeven niet dezelfde zwanen te zijn die op de daarop volgende dag B op het perceel zitten.
• Jagers mogen gewonde knobbelzwanen doden met slag-, snij- of steekwapens, honden, haviken, slechtvalken en woestijnbuizerds.

Het doden van gewonde knobbelzwanen (en overige grote vogels) met slag- snij- of steekwapens is een zeer ernstige en onaanvaardbare aantasting van het dierenwelzijn, dat gepaard gaat met een pijnlijk onnodig langzaam lijden bij het volle bewustzijn waarbij bewustzijnsverlies of de dood niet direct intreden. Bovendien wordt extra stress en lijden veroorzaakt doordat de grote dieren handmatig in bedwang worden gehouden en gefixeerd. Een eerder rapport van de Raad voor Dierenaangelegenheden, “Verkorte zienswijze over vang- en dodingsmethoden” wijst het gebruik van slag-, snij- of steekwapens voor zwanen en ganzen om die reden dan ook af en ziet dit als een ernstige aantasting van het dierenwelzijn.  Voor (slacht)ganzen is dit volgens de Raad – volgens EFSA-regels – enkel toegestaan als de ganzen al verdoofd zijn en mag dan alleen worden uitgeoefend door vaklieden die hierin getraind zijn.  In het geval van jagers die de zwanen vangen, verwonden en met slag-, steek- of snijwapens doden gaat het om dieren die niet verdoofd zijn en bij volle bewustzijn zijn die bovendien 2 tot 3x zo zwaar en groot zijn als slachtganzen. Dit gebeurt in het veld door personen die geen opleiding hebben over de anatomie van zwanen en niet de kennis en vaardigheden hebben om gewonde zwanen zonder ernstig lijden effectief en snel te doden met slag- snij- of steekwapens. Hierbij moeten de zwanen ook nog eens met geweld in het veld onder bedwang  worden gehouden.

Het doden van een zwaan bij volle bewustzijn middels slag-, snij- of steekwapens – met een gemiddeld gewicht van een middelgrote hond – is zelfs voor een geoefend slachter en/of dierenarts welhaast ondoenlijk zonder de zwaan ernstig  en langdurig te laten lijden. Caring Vets is dan ook van mening dat het gebruik van snij-, steek- of slagwapens uit het oogpunt van dierenwelzijn en ethische aspecten niet geschikt is om als directe methode in te zetten om zwanen bij het volle bewustzijn door voornoemde personen te laten doden.

Met de inwerkingtreding van het “Faunabeheerplan Knobbelzwanen”, in combinatie met de verordening, mogen jagers en grondgebruikers straks ook alle eieren in alle zwanennesten vernielen en/of bewerken. Dit terwijl een rapport van de Wageningen Universiteit van maart 2016 adviseert om ten minste 1 ei in het nest intact te laten zodat de moederzwaan zich niet dood broedt op een nest met geschudde/geprikte eieren. Er geldt geen administratieplicht meer; er hoeft niet gerapporteerd te worden hoeveel eieren en/of nesten vernield gaan worden.

Verder wil de Faunabeheereenheid ZH ook een ontheffing van de minister om gedode zwanen te verkopen aan o.a. poeliers, dat volgens de Wet Natuurbescherming verboden is.

Enkele andere provincies waar momenteel het doden van zwanen middels geweer door jagers is toegestaan zijn inmiddels terug gekomen van hun besluit om afschot van zwanen nog langer toe te staan.

Caring Vets heeft ernstige bezwaren tegen het voornemen van de provincie Zuid- Holland om het nieuwe “Faunabeheerplan Knobbelzwanen” met de daarbij behorende bepalingen van de verordening in werking te stellen. Deze maatregelen veroorzaken een ernstige en ontoelaatbare aantasting van het dierenwelzijn en is in geen verhouding tot de overlast die door zwanen wordt veroorzaakt, die middels preventieve diervriendelijke verjaagmiddelen prima te voorkomen c.q. te beperken is.

Caring Vets is tegen het laten vervallen van het voorschrift om zwanen uit een groep van minder dan 15 dieren te doden of om het gebied waarin deze dieren zich bevinden te verruimen. Bovendien zijn wij van mening dat het quotum voor afschot lager dan 5 per groep van 50  dieren kan liggen omdat de rest van de groep immers al verjaagd wordt bij het eerste schot.

Caring Vets vindt voorts dat per nest ten minste 2 eieren onaangetast moeten blijven zodat de beide jongen in een sociaal familieverband met hun ouders kunnen opgroeien.

Caring Vets verzoekt de provincie Zuid-Holland dan ook om de verordening in eerder genoemde zin aan te passen en om het “Faunabeheerplan Knobbelzwanen” niet goed te keuren.

Met vriendelijke groet,

Namens het Bestuur van Caring Vets

Arabella Burgers, voorzitter
Anne Hanssen, Secretaris