In een brief aan de Amerikaanse president Joe Biden beloofde de Braziliaanse president Jair Bolsonaro tegen 2030 een einde te maken aan de illegale ontbossing in het Amazonegebied. Dat is opvallend, aangezien sinds zijn aantreden de ontbossing sterk is toegenomen. Voor zijn doel zegt hij wel jaarlijks een miljard Amerikaanse dollar nodig te hebben. Critici vrezen dat het geld juist terechtkomt bij bedrijven die het regenwoud vernietigen.
De brief komt vlak voor de virtuele klimaattop die 22 en 23 april plaatsvindt onder leiding van Biden. In zijn brief schrijft de extreemrechtse Bolsonaro te rekenen om ‘alle mogelijke steun’ en ‘aanzienlijke middelen’ om zijn doel te bereiken. Het Amazonegebied is een van de elf wereldwijde ‘hotspots’ waar de ontbossing het snelst gaat.
Slechtste twee jaar
Met het ondertekenen van de klimaatovereenkomst van Parijs in 2015 zegde Brazilië al toe de illegale ontbossing tegen 2030 te eindigen. Dit doel kwam in het geding toen Jair Bolsonaro begin 2019 de macht kreeg. Hij is namelijk voorstander van het uitbreiden van de landbouw en mijnbouw in natuurreservaten en inheemse gebieden. Onder zijn leiding heeft het Amazonegebied de slechtste twee jaar in tijden gezien. In 2020 werd maar liefst 11.088 vierkante kilometer bos gekapt of verbrand. Dat is een record sinds het dieptepunt van 2004. Het is ook een stijging van 9,5 procent vergeleken met 2019. Sinds de coronapandemie is de ontbossing sterk toegenomen. Dit komt deels omdat er nu weinig controle is en deels omdat het wordt aangespoord door de president zelf. De ontbossing levert namelijk economisch veel op.
“Niet te vertrouwen”
Inheemse leiders uit het Amazonegebied, klimaatactivisten en verschillende Amerikaanse Democratische senatoren waarschuwen president Biden om geen geld te overhandigen aan Bolsonaro. “De huidige Braziliaanse regering is simpelweg niet te vertrouwen,” zei Sonia Guajajara, coördinator van een belangengroep voor Braziliaanse inheemse groepen, tegen Al Jazeera. Vijftien Amerikaanse senatoren, waaronder Bernie Sanders en Elizabeth Warren, schreven een brief aan de Amerikaanse president. Hierin adviseerden ze hem om strenge voorwaarden te stellen voor het reduceren van alle ontbossing, niet alleen illegale.
Ergste vijand
Volgens Ricardo Salles, de Braziliaanse minister voor milieu, heeft Brazilië jaarlijks een miljard Amerikaanse dollars nodig om ontbossing met 30 tot 40 procent te laten dalen. Toch ligt er 553 miljoen Amerikaanse dollars te verstoffen op de plank, uit een fonds gericht op projecten die ontbossing reduceren. Het fonds wordt voornamelijk gefinancierd door Noorwegen en Duitsland. Salles bevroor het fonds omdat hij het oneens was met de strikte voorwaarden waaraan de projecten moesten voldoen. Dit roept vragen op waarvoor en voor wie het nieuwe geld zal zijn. Marcio Astrini, secretaris van de Brazilian Climate Observatory, een netwerk van 50 maatschappelijke groeperingen:
“Als het verminderen van ontbossing echt hun prioriteit zou zijn, zouden ze het geld uit het fonds gebruiken.”
Zij schreven een open brief waarin ze Biden vroegen om Bolsonaro geen milieugerelateerde zaken toe te vertrouwen. Liever zien zij dat de Amerikaanse regering direct werkt met lokale overheden en maatschappelijke groeperingen.
“Het is onredelijk om te verwachten dat de oplossingen voor de Amazone voortkomen uit onderhandelingen die achter gesloten deuren gevoerd worden met uw ergste vijand,” stond in de brief gericht aan de Amerikaanse president.
“De regering van Bolsonaro probeert koste wat het kost de exploitatie van de Amazone te legaliseren, waardoor onomkeerbare schade wordt toegebracht aan onze gebieden, mensen en het leven op de planeet.”
Waar gaat het geld naartoe?
Slechts een derde van het geld zou direct gestoken worden in het beschermen van het woud. De rest is dan bedoeld voor ‘economische ontwikkeling’ om alternatieve inkomstenbronnen te vinden voor degenen die afhankelijk zijn van de mijn, landbouw en houtkap in het Amazonegebied. Dit zorgt voor argwaan: zal Salles het geld doorsluizen naar boeren en grote corporaties om ze te belonen voor het exploiteren, stelen en verbranden van het regenwoud?
Belangrijk moment
Ondanks de felle kritiek en argwaan zeggen wetenschappers dat internationale actie niet langer op zich kan laten wachten. Het Amazonegebied is essentieel voor de klimaatstabiliteit, maar dankzij menselijke activiteiten bereikt het gebied snel het ‘tipping point’. Bij het ‘tipping point’ droogt het gebied uit en verandert het in een savanne. Wie vooruitgang wil, zal ook moeten onderhandelen met Bolsonaro, omdat het Amazonegebied cruciaal is.
De komende maanden vormen een belangrijk moment om het ‘tipping point’ te voorkomen. Komende week is de aftrap met de klimaattop die Biden organiseert. Tijdens de verkiezingen beloofde hij 20 miljard te steken in het beschermen van de tropische regenwouden, wat hij nu gaat waarmaken. Later dit jaar vindt de belangrijkste VN-klimaatconferentie sinds Parijs plaats in Glasgow. Daartussen vindt ook nog een top in China plaats om biodiversiteitsdoelen te stellen voor de komende tien jaar.
Milieuactivisten zijn bang dat een overhaaste deal nog slechter zal zijn dan geen deal. Tenzij er strenge voorwaarden zijn, zal het geld weggesluisd worden naar dubieuze projecten, waardoor het Amazoneregenwoud en de wereld er nog steeds niets mee opschieten.
Bronnen:
© AnimalsToday.nl Sophie Jongma
