Honingbijen in Azië hebben steeds meer last van de ’terrorhorzel’, die bij een aanval duizenden honingbijen kan doden. In de strijd tegen deze roofinsecten plakken Aziatische honingbijen nu dierenpoep op hun nesten om de rovers op afstand te houden. Dit blijkt uit wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd in Plos One.
De ’terrorhorzel’ (Vespa soror) heeft nog geen Nederlandse naam en wordt in de media vaak verward met de Aziatische reuzenhoornaar (Vespa mandarinia), die ook bijen(larven) en andere insecten op het menu heeft staan. Beide dieren zijn wespensoorten van het geslacht hoornaars (Vespa), maar in het Engels wordt bij beide insecten gesproken van hornet, wat vertaald horzel betekent. Dit is echter geen juiste Nederlandse benaming, want horzels behoren tot de familie Oestridae. Wij hanteren in dit artikel voor het gemak wel de vertaling horzel, bij gebrek aan een Nederlandse naam.
Afweermechanisme
De Vespa soror, ’terrorhorzel’ (of kort ‘horzel’) genoemd in het onderzoek vormt een groot probleem voor de Aziatische honingbijen. Een aanval kan volgens onderzoekers leiden tot de dood van duizenden bijen. De dieren voeren de bijenlarven weg om hun eigen nakomelingen te voeden. In deze oorlog hebben de bijen wel een paar afweermechanismen ontwikkeld om hun kolonie te beschermen. Zo sissen ze naar de horzels, of vallen ze lastig om ze te verstikken. En nu is dus ontdekt dat ze ook uitwerpselen op hun bijenkorf plakken.
Deze nieuwe techniek verbaast wetenschappers wel: bijen staan erom bekend hygiënisch te zijn om ziektes in hun kasten te voorkomen. Het is nog onduidelijk waarom de uitwerpselen zo afstotend zijn. Matt Shardlow van Buglife zegt tegen The Guardian dat het gebruik van mest een ‘verbazingwekkend geavanceerd verdedigingsmechanisme’ is. Onderzoeker professor Heather Mattila van het Amerikaanse Wellesley College is ook zeer verrast:
“Ik was geschokt omdat bijen de reputatie hebben zo schoon te zijn. In hun warme, vochtige bijenkasten kunnen ziektes snel verspreiden en ze zijn gevuld met larven en voedsel.”
Bijen vertonen dit opmerkelijke gedrag in heel Vietnam en delen van China, Thailand, Bhutan en Nepal. In Noord-Amerika hebben ze echter ook last van de oprukkende ’terrorhorzel’, maar lijken deze techniek nog niet ontwikkeld te hebben. De komst van de roofzuchtige insecten, wat vorig jaar in het nieuws was, baarde professor Mattila veel zorgen:
“De eerste keer dat ik erover hoorde was ik zo bang dat ik niet kon slapen. Ik dacht ‘De bijen zullen worden afgeslacht.’ Ze hebben er nog geen afweermechanismen tegen.”
Buffelmest
Het onderzoek begon toen professor Gard Otis, van de Universiteit van Guelph (Canada), aan een imker in Vietnam vroeg wat de kleine plekken waren rond de ingangen van de bijenkorf. Het bleek buffelmest te zijn. Otis en zijn onderzoeksteam brachten veel tijd door op naburige boerderijen in de omgeving van varkens en in kippenhokken. Op basis daarvan voerden ze experimenten uit en werd duidelijk dat de bijen de korven pas met poep besmeurden nadat de horzels hen bezocht hadden. Ook bleven de horzels de helft van de tijd minder in de buurt van de korven hangen als die met ontlasting bedekt waren en ze stopten veel eerder met het kauwen aan de buitenkant van de korf om naar binnen te komen. Als de horzels ‘markeerders’ achterlieten, werden die vlug daarna overdekt met mest, zeer waarschijnlijk om de geur te neutraliseren.
Vreselijke steek van ’terrorhorzel’
Waarom de mest zo afschrikwekkend is voor de horzels is nog onbekend. De onderzoekers denken dat het misschien te maken heeft met dat poep als onrein wordt gezien. Maar het kan ook liggen aan bepaalde stoffen in de uitwerpselen, die voorkomen in voedsel dat boerderijdieren krijgen.
Niet alleen de bijen hebben last van de ’terrorhorzel’. Tijdens het onderzoek werden de onderzoekers ook weleens geprikt door de insecten. De steken bevatten 7 keer zoveel gif als die van een honingbij. Professor Otis:
“Ik werd door één gestoken en het was de meest vreselijke steek in mijn leven.”
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Sophie Jongma
