Mensen werken samen in grote groepen om gebieden te verdedigen of om oorlog te voeren. Wat aan de evolutie van dit soort samenwerking ten grondslag ligt is onbekend. Onderzoeker van het Max PIanck Institute for Evolutionary Anthropology en Harvard University hebben via onderzoek bij chimpansees aangetoond dat er een verband kan zijn tussen sociale banden en het deelnemen aan grootschalige samenwerking. Het bleek dat chimpansees zich aansluiten bij hun hechte partners, vrienden en familie, in de strijd tegen rivalen. Ook bij mensen kunnen sociale banden van essentieel belang zijn geweest voor de evolutie van het vermogen tot samenwerking.
Het Taï Chimpanzee Project (TCP), opgericht in 1979 door Christophe en Hedwige Boesch, zet zich in voor onderzoek naar en behoud van de Taï of West-Afrikaanse chimpansees (Pan troglodytes verus) van het Taï National Park in Ivoorkust. Op dit moment volgt het project vier naast elkaar gelegen chimpanseegemeenschappen met in totaal zo’n 150 individuen. Daarbij zijn door de wetenschappers bij 3 van de 4 gevestigde gemeenschappen onder meer sociale relaties, territoriumgrootte en ontmoetingen tussen de groepen gedocumenteerd. Liran Samuni, de eerste auteur van de studie, legt uit:
“We zijn in staat geweest om bijna 500 vocale en fysieke gevechten te analyseren van de afgelopen 25 jaar met deelname van ten minste 1 van de 3 gemeenschappen, waarvan sommige ernstige schade of de dood hebben veroorzaakt.”
Chimpansees sluiten zich aan bij gezinsleden en vrienden
De studie toonde aan dat zowel mannelijke als vrouwelijke chimpansees deelnemen aan de gevechten en dat 3 factoren zorgen voor een verhoogde kans op deelname bij de confrontatie – veel individuen nemen deel, gezinsleden van moederskant nemen deel, sociaal gebonden maar niet verwante partners zijn aanwezig. Catherine Crockford, senior auteur van de studie:
“Het lijkt dat chimpansees niet alleen rekening houden met het aantal in hun subgroep wanneer ze zich voegen bij de strijd, maar ook met de aanwezigheid van een vertrouwd groepslid dat hen zal ondersteunen in het geval van een aanval.”
Liran Samuni benadrukt de overeenkomsten met mensen:
“Deze resultaten suggereren dat de link tussen sterke, duurzame sociale relaties en gevaarlijke collectieve handelingen niet uniek is voor de mens, maar ook aanwezig is in een van onze nauwste nog levende verwanten, de chimpansee.”
Externe competitie verhoogt samenwerking tegen rivalen
Roman Wittig, directeur van het Taï Chimpanzee Project en senior auteur van de studies:
“Deze studie maakt deel uit van een reeks van verschillende onderzoeken die samenwerking binnen de groep koppelen aan concurrentie buiten de groep. We konden aantonen dat concurrentie buiten de groep de reproductie van chimpansees en hun territoriumgrootte vermindert. Aan de andere kant verhoogt de concurrentie buiten de groep de cohesie binnen de groep en, waarschijnlijk vergemakkelijkt door het neurohormoon oxytocine, vermindert het de kans op overlopen tijdens de strijd.”
.
De vier naburige chimpanseegemeenschappen worden dagelijks geobserveerd en zullen een belangrijke bron zijn voor wetenschappelijk onderzoek naar de uiteindelijke en directe oorzaken van samenwerking op groepsniveau. Wittig:
“De Taï-chimpansees kunnen ons leren welke sociale gereedschappen de mens het vermogen geven tot grootschalige samenwerking met niet-verwante andere mensen.”
.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Aurora van de Loo
