We staan als mens helemaal niet zover af van dieren als we graag beweren. En zeker als het gaat over sociaal groepsgedrag zijn de overeenkomsten groter dan we in de gaten hebben.

emoties
Zonder vertrouwen en respect voor elkaar functioneert een groep niet | Foto: Pixabay

Zowel mensen als honden hebben voedsel nodig, water, zuurstof, sociaal contact… Maar honden hebben ook intelligentie, we kunnen ze dingen leren, ze kunnen afwegingen maken, bijvoorbeeld maak ik de sprong wel of niet tijdens de jacht, ze kunnen zich zaken herinneren en ze hebben dezelfde emoties, als angst, opwinding, verlangen, plezier.

Emoties bij dieren?
Yep, vele diersoorten hebben emoties! Voor veel mensen op deze aardbol is het helaas vaak een vreemd begrip om toe te geven dat dieren emoties kunnen hebben. Maar toch is dat niet zo moeilijk om te (h)erkennen. Een heel simpel voorbeeld is angst, angst is iets wat we bij veel dieren zien, van muis tot hert. En niemand zal ontkennen dat angst niets anders is dan een emotie!

Emoties creëren gedrag
Stel dat een hond of een paard geen emoties zouden hebben, waar komt gedrag dan vandaan? Als een paard als vluchtdier ziet dat een roofdier op hem afkomt rennen, dan ontstaat er pas een vluchtreactie bij het paard als hij de emotie angst ervaart. Zonder emotie heeft alles wat je ziet immers dezelfde waarde, er is dan geen verschil tussen het waarnemen van een bloem en een tijger. Je bent dan niets anders dan een soort videocamera. Zonder de emotie angst ontstaat geen vluchtreactie na de waarneming van het gevaar. Emoties zijn van levensbelang!

Chain of behaviour
Als trainer van honden ben ik altijd opzoek naar een manier om aan mijn klanten uit te kunnen leggen hoe het werkt bij honden. Vanuit die zoektocht is de Chain of Behaviour ontstaan.

C.o.B. verklaart op een simpele manier hoe gedrag ontstaat. Er zijn er vier.

  1. CoB-1. Gedrag kan ontstaan door prikkels van binnenuit, bijvoorbeeld vanuit het gevoel honger ontstaat gedrag, namelijk naar voedsel zoeken.
  2. CoB-2. Ziekten/afwijkingen kunnen voor gedrag zorgen. Bijvoorbeeld hondsdolheid.
  3. CoB-3. Hormonen hebben invloed op gedrag, bijvoorbeeld de voortplantingsbehoefte.
  4. CoB-4. Waarneming en emoties. Je hoort iets en je wordt bang of je ruikt iets en wordt blij.

Uitleg Chain of Behaviour
Nummer 4 is een hele belangrijke, na waarneming ontstaat een emotie. We zouden dus zelfs kunnen stellen dat er zonder waarnemingszintuigen geen emoties zijn, en dus ook geen gedrag. Als je niets kunt waarnemen, geen zicht, geur, gehoor, tast of smaak dan is het leeg en gebeurt er niks. Je hebt waarneming nodig om bij emoties uit te komen en je hebt emoties nodig om bij gedrag uit te komen. (Mensen kunnen d.m.v. gedachten ook nog emoties ervaren)

Voorbeeld – de emotie angst:
Het meest gebruikte voorbeeld bij angst is wel de bekende spin. Iemand neemt een spin waar, ervaart de emotie angst en van daaruit ontstaat gedrag.
Waarneming (spin) –> emotie (angst) –> gedrag (moeders roepen die de spin buiten zet) –> gevolg: een nieuwe emotie, opluchting.
Laten we even de details van emoties weglaten. De eerste emotie die ontstaat kun je onderverdelen in twee verschillende, namelijk het is een prettige emotie of het is een niet prettige emotie.

Waarneming –> emotie –> gedrag –> emotie

Indien de eerste emotie niet prettig is, bijvoorbeeld angst, dan ontstaat er gedrag om bij een emotie uit te komen die prettiger is. Andersom: de eerste emotie is prettig (bijvoorbeeld eten, smaak creëert emotie) dan ontstaat er gedrag om zo vaak mogelijk bij die emotie te komen of te blijven. De voedselindustrie verdient er miljarden mee.
De eerste emotie die ontstaat na waarneming is er gewoon, daar heb je als dier en mens geen enkele zeggenschap over. Je kunt niet emoties aan- of uitzetten. Daar is een hele industrie van pillen, drank en therapieën door ontstaan.

emoties

Afhankelijkheid, verschillend en toch samenleven
De sterkste emotionele behoefte is veiligheid. Ieder dier en ieder mens is op zoek naar veiligheid, daar zijn onder andere groepsdieren uit ontstaan. Het was voor sommige diersoorten namelijk veiliger om samen te leven dan alleen. Samenleven creëert geen vrijheid, het creëert veiligheid! Kunnen zijn wie je bent gaat ook niet over vrijheid, het gaat over de veiligheid om te kunnen zijn wie je bent! Het gaat niet om vrijheid van meningsuiting, het gaat over veiligheid van meningsuiting. Als groep samenleven betekent respect hebben voor elkaar en je houden aan de afspraken van veiligheid, dan is er namelijk vertrouwen. Zonder vertrouwen en respect voor elkaar functioneert een groep niet. En ja, 12 honden of 40 paarden die samenleven, daar ontstaan verschillen in verhouding. Het zijn namelijk 40 verschillende persoonlijkheden, de één is sterker, sneller, krachtiger en de andere is geduldiger, liever en zorgzamer. Het respecteren van deze verschillen maakt dat de groep functioneert. Binnen een groep geldt een hele belangrijke natuurwet, iedereen heeft dezelfde afhankelijkheid naar de groep toe. Ook al ben je het sterkste paard, als de andere 39 ineens naar links vluchten dan vlucht ook het sterkste paard mee met de beslissing van de groep, hoe democratisch wil je het hebben!

Ook in onze groep zijn er verschillen, de één is arts en de andere bouwvakker en weet je wat? Ze zijn afhankelijk van elkaar. De arts kan niet zonder de bouwvakker die het ziekenhuis bouwt, de wijkverpleegkundige kan niet zonder de stratenmaker die ervoor zorgt dat ze naar haar patiënten kan, de winkelketen kan niet zonder de chauffeurs die de goederen brengen of bezorgen, de ouders kunnen niet zonder het onderwijs dat meehelpt in de ontwikkeling van hun kind, als mens hadden we onszelf nooit zo kunnen ontwikkelen zonder de aanwezigheid en inzet van dieren (bijvoorbeeld het trekpaard) etc.

We zijn allemaal afhankelijk van elkaar en van een plek waar we veilig kunnen leven, in het klein ons ‘territorium’ en in het groot de aarde. Groepen dieren functioneren op basis van vertrouwen en respect en verder oordelen ze niet over anders zijn, simpelweg omdat ze afhankelijk zijn van elkaar.

Wat is er gebeurd dat men in tegenstellingen is gaan denken, in plaats van dat men zich nog realiseert afhankelijk van elkaar te zijn en elkaar dus te respecteren. Iemand met een andere mening is ineens een vijand geworden in plaats van iemand… met… een… andere… mening..!? Het ontmenselijken hoort daar helaas bij. Men maakt elkaar voor alles en nog wat uit, want ja hij/zij hoort bij de andere groep. Nee!! Je hoort niet bij een andere groep, je hoort bij dezelfde groep en je taak en verantwoordelijkheid is dus dat jouw bijdrage ervoor zorgt dat de groep functioneert en veilig is in plaats van proberen de boel te slopen als een klein verwend kind dat z’n zin niet krijgt, omdat je het niet eens bent met de mening, overtuiging, beslissing of het geloof van de ander!

Discriminatie en waarom we Aarde met een hoofdletter zouden moeten schrijven
Maar dieren discrimineren wel, namelijk loepzuiver op gedrag en niets anders dan gedrag! Want net zoals in onze groep kan gedrag van individuen de veiligheid of het welzijn van andere individuen of van de groep in gevaar brengen. En als dieren zouden mogen kiezen, dan zullen ze nooit kiezen voor een programma wat de groep in gevaar brengt. Zij zullen altijd kiezen voor veiligheid door vertrouwen, respect en het beschermen van zichzelf, het beschermen van de gehele groep en beschermen van hun eigen leefomgeving. Voor dieren is de leefomgeving daar waar ze zijn, wij mensen zijn in staat om te beseffen dat het gaat over iets groters.. onze Aarde!

Bert van Straten, oprichter en eigenaar van Pack Leader

©Animals Today