Beerdiertjes overleven al meer dan 500 miljoen jaar op deze aarde. Hoe doen ze dat? Recent Amerikaans onderzoek werpt nieuw licht op de evolutie van dit diertje, dat je wel het moeilijkst uitroeibare dier ter wereld kan noemen. Het minuscule beestje wist vijf massa-extincties te doorstaan.
Beerdiertjes zijn weliswaar heel erg klein, maar het zijn echte overlevers. Ze leven al miljoenen jaren lang en komen overal ter wereld voor. Vooral in water, in en rond oceanen, rivieren en meren. Je kan ze vinden in mos, wat hun de bijnaam mosdiertje (of waterdiertje) heeft opgeleverd. Hun echte naam beerdiertje kregen ze door hun manier van lopen. dat heeft wel iets weg van een beer. Beerdiertjes zijn bijzonder omdat ze heel veel kunnen doorstaan. Zo kunnen ze tegen alle temperaturen, tegen straling en tegen hoge druk. In 2007 bond het Europese Ruimte Agentschap beerdiertjes aan een raket voor een tiendaagse ruimtereis. Bij terugkomst bleken de beestjes het vacuüm goed te hebben doorstaan, maar konden ze niet allemaal tegen de ruimtestraling.
Beerdiertje is een echte overlever
Het kleine diertje is dus heel groot in overleven. Hoe doen ze dat, als je weet dat ze maar maximaal 2,5 jaar oud worden. Een onderzoeksteam van Harvard University in de VS deed onderzoek. Ze analyseerden de evolutie van het beerdiertje en publiceerden de uitkomsten deze maand in Nature. Men kreeg meer inzicht in de vraag hoe ze rampen overleefden die andere levensvormen juist fataal werden.
Zo’n 83 tot 72 miljoen jaar geleden, toen er gigantische tyrannosaurussen en gehoornde dino’s ronddwaalden in de coniferenbossen van prehistorisch Canada, kwamen twee beerdiertjes vast te zitten in boomsap (amber). Bioloog Phil Barden, die niet bij dit onderzoek betrokken was, vertelt:
“Wetenschappers doen al zestig jaar onderzoek naar deze fossielen. Maar omdat de beerdiertjes zo klein zijn en de huls van amber het zicht vertroebelt, waren ze lastig te zien.”
Met behulp van nieuwe technieken konden onderzoekers de beestjes tot in detail bestuderen. Eén ervan behoort tot een reeds bekende soort: Beorn leggi, het eerst ontdekte fossiele beerdiertje. Maar paleontoloog Marc Mapalo en zijn collega’s vonden ook een tweede, nog onbekende soort, die ze de naam Aerobius dactylus gaven. Door in de evolutionaire geschiedenis van de beerdiertjes te duiken, kwamen de onderzoekers tot een verbijsterende ontdekking.
Cryptobiose of schijndood
Het team van Barden keek naar een fascinerende vaardigheid waar veel beerdiertjes toe in staat zijn: cryptobiose ofwel schijndood. Hierbij worden alle metabolische processen tijdelijk uitgeschakeld. In deze staat stoten de diertjes hun vocht af en rollen ze zich op tot een balletje. Bovendien dragen ze een eiwit bij zich dat hun DNA beschermt. Dankzij die twee kenmerken kunnen beerdiertjes overleven in extreme omgevingen, waaronder de ruimte, en kunnen ze zelfs een Apocalyps doorstaan.
Mapalo en zijn collega’s vermoeden dat cryptobiose bij twee verschillende groepen beerdiertjes afzonderlijk evolueerde. De ene groep ontwikkelde de vaardigheid tussen 430 tot 175 miljoen jaar geleden, terwijl dat bij de andere groep tussen 382 en 175 miljoen jaar geleden gebeurde. Binnen die periode vonden meerdere massa-extincties plaats, benadrukken de onderzoekers. Beerdiertjes konden door hun ‘slaapstand’ waarschijnlijk beter omgaan met gebrek aan zuurstof, veranderingen in klimaat en andere zware omstandigheden die hand in hand gingen met deze globale rampen. Mapalo:
“Als we weten wanneer cryptobiose in beerdiertjes evolueerde, begrijpen we beter hoe en waarom ze dit mechanisme ontwikkelden. maar er is meer onderzoek nodig naar andere fossiele beerdiertjes om deze vragen allemaal te kunnen beantwoorden.”
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Laura Lancée
