De Sahara spreekt tot de verbeelding als een bar gebied waar de mens en veel dieren het zonder water en schaduw niet lang kunnen volhouden. Deze heetste woestijn op aarde is tevens een van de grootste, met een oppervlak van 9,4 miljoen vierkante kilometer, gelegen tussen de Rode Zee en de Atlantische Oceaan. Tot zover de algemene feiten, maar de rol die de Sahara speelt voor het Amazonegebied in Zuid-Amerika is veel minder bekend.
Ooit was de Sahara een gebied met begroeiing zoals we die nu meer richting het zuiden van het Afrikaanse continent vinden. Hiervan is op het oog niets meer terug te vinden, maar wie de microscoop erbij pakt zal ontdekken dat de enorme zandduinen voor een deel uit mineralen bestaan. Dit zijn overblijfselen van dieren, bomen en planten uit de tijd dat het klimaat nog toeliet dat het gebied groen en vruchtbaar was.
Stof
Een enkele keer zien we in ons eigen land dat de auto’s na een regenbui onder een geeloranje stof zitten. De weermensen spreken dan van ‘zand’ uit de Sahara, meegevoerd door luchtstromen afkomstig vanaf de evenaar. Ditzelfde fenomeen doet zich op veel grotere schaal voor in westelijke richting. Door de wind worden de lichte mineralen opgeblazen en meegevoerd door trans-Atlantische luchtstromen.
Eenmaal aangekomen bij Zuid-Amerika zorgt de regenval boven het Amazonegebied dat deze mineralen neerslaan in het regenwoud, waarmee ze een belangrijke voedingsbron vormen voor dit uitgestrekte natuurgebied. Dit is buitengewoon belangrijk, omdat de vele regen en rivieren ook weer veel belangrijke voedingsstoffen uitspoelen. En de cyclus gaat nog verder, want de uitgespoelde voedingsstoffen worden door het water meegevoerd naar de oceaan, waarna ze daar opnieuw een leven brengende functie hebben.
Bezegeld
Het lijkt een mantra te worden, maar wanneer klimaatverandering ervoor zorgt dat de luchtstromen op aarde veranderen en het vruchtbare stof uit de Sahara Zuid-Amerika niet meer bereikt dan is het lot van het Amazonegebied bezegeld. Opnieuw blijkt dat de gevolgen van menselijk handelen verder strekken dan de meetbare zeespiegelstijging door smeltend landijs, of het verdwijnen dan wel uitsterven van diersoorten omdat hun voedsel wegtrekt of simpelweg voor altijd verdwijnt. Het lot van de hele planeet ligt in onze handen en dat verdient ieders aandacht. Elke dag weer.
Power of Nature
De BBC maakte een serie korte natuurfilms, ‘Power of Nature’, met onder meer een aflevering over de Sahara als voedingsbron voor het regenwoud in Zuid-Amerika:
Bron © PiepVandaag.nl Bart van Riel
