Antoinette van de Water: Helden van de Wildernis 

Voor het programma Helden van de Wildernis draaide Art Rooijakkers een paar dagen met Antoinette van de Water mee om te zien hoe haar leven in Thailand is. Antoinette is de oprichter van Bring the Elephant Home en heeft Nederland jaren geleden verlaten om zich in te zetten voor de Aziatische olifant. De uitzending begint met een bezoek aan de olifantenopvang waar Antoinette haar Thaise avontuur 12 jaar geleden begon.

Terwijl de olifanten voor ons in de modder stoeien, vraagt Art me waarom ik zoveel voor deze dieren heb opgegeven. De beelden spreken eigenlijk al voor zich. Het laat zien hoe mijn keuzes het leven juist verrijkt hebben. Het werk geeft betekenis. Ik doe het met heel veel passie, het verveelt nooit, en geeft veel voldoening. De spelende olifanten voor ons heb ik jaren geleden naar dit park gebracht. Voorheen liepen ze op straat te bedelen, zonder andere olifanten, uitgeput, mishandeld en overwerkt. Nu leven ze hier in een kudde in semi-vrijheid. Olifanten zijn sociale dieren, dus om ze een goed leven te geven zijn andere olifanten, ruimte en vrijheid de minimale vereisten. Ik hoop dat ik Art deze week de echte wildernis kan laten zien. Want dat is natuurlijk waar olifanten echt horen te leven en waar bescherming het meest urgent nodig is.

Hulp van de honingbij
Ik richt me nu met hart en ziel op het verminderen van conflicten tussen mensen en olifanten die in het wild leven. In de provincie Chanthaburi, in het Zuidoosten van Thailand, leven sinds twee jaar 100 wilde olifanten permanent buiten het beschermende gebied. Voor de boeren is het een levensbedreigende situatie, die dreigt te escaleren. Met Art bekijk ik de schade die olifanten hebben aangebracht en de dorpelingen vertellen dat het conflict soms zelfs levens gekost heeft. Door droogte is er in de bossen gebrek aan eten en water. Boeren verbouwen gewassen die aantrekkelijk zijn voor olifanten, zoals suikerriet, cassave en ananas. Voorheen gebruikte de familie waar we verblijven schrikdraad en vuurwerk om olifanten die tegen te houden. Schrikdraad is duur, en de intelligente dieren hebben zo door dat ze met een boomstam het hekwerk plat kunnen duwen. Wanhopige boeren grijpen steeds vaker naar gewelddadige oplossingen. Wij proberen hier vreedzame methoden te introduceren en kregen hulp uit onverwachte hoek: de kleine honingbij!

Onderzoekers in Kenia hebben namelijk aangetoond dat olifanten bang zijn voor bijen. Ze hebben zelfs een speciaal geluid om elkaar te waarschuwen als ze bijen signaleren. Experimenten in Afrika hebben aangetoond dat bijen olifanten kunnen verjagen van plantages. We verbinden bijenkorven met een touw aan elkaar en omringen hiermee plantages of huizen. Als een olifant een plantage probeert in te komen, raakt hij het touw waardoor de bijen zoemend naar buiten komen. In tegenstelling tot schikdraad is deze methode om olifanten te weren natuurlijk en niet door olifanten te omzeilen. En het mooie is: de honing levert de boeren ook nog extra inkomsten op.

Effectiviteit wetenschappelijk aantoonbaar
Aan het kampvuur nemen we alle indrukken door en en praten we over het kiezen voor een andere manier van leven. We slaan onze tentjes op met de wetenschap dat er best een grote kans is dat de olifanten die nacht langs komen. Laten we maar vertrouwen op het bijenkorfhek, zeggen we voordat we gaan slapen, waar die nacht bar weinig van komt. ’s Ochtends bekijken we de videos die met de cameravallen zijn opgenomen. Je ziet olifanten het bijenkorfhek inspecteren. Soms schoppen ze tegen de palen aan, waardoor de bijen naar buiten komen en de olifanten rechtsomkeert maken. De nieuwe videos bevestigen mijn theorie: bijenkorfhekken werken net zo goed om olifanten van plantages te weren in Azie als in Afrika. Het einde van dit jaar hoop ik het eerste wetenschappelijke artikel rondom de effectiviteit van bijenkorfhekken in Azie te kunnen publiceren, waardoor dit model ook naar andere gebieden verspreid kan worden.

Leven in harmonie is mogelijk
Als rangers olifanten in de buurt spotten, springen we achterin een pickup truck en ondervinden daarna zelf hoe het voelt om door een hele kudde olifanten omringd te zijn. Het is begrijpelijk dat sommige dorpelingen naar geweld grijpen. We hebben gezien hoe radeloos sommige mensen zijn. Maar ik geloof in een toekomst waar mensen en olifanten in harmonie kunnen leven. Door corridors te creëren om bossen weer aan elkaar te verbinden, door het ecosysteem in beschermde gebieden te herstellen, door het betrekken van dorpelingen in duurzame oplossingen, door samenwerking op alle niveaus. Een illusie? Ik ben me ervan bewust dat veel draait om economische voortuitgang. Maar op de lange termijn ziet ook de financiële kant van dit plaatje er veel gunstiger uit: een gezond milieu, meer biodiversiteit, meer water, minder bosbranden, betere gezondheid, minder conflicten en veel mogelijkheid qua ecotoerisme. Want om olifanten te zien, is de wildernis echt de beste plek!

Kijk voor meer informatie en om dit project te steunen op: www.bring-the-elephant-home.nl

De aflevering van Helden van de Wildernis met Antoinette van de Water is te zien op 27 april 20.30 uur bij de Avrotros. Bekijk hier de trailer.

Antoinette van de Water is oprichter van Bring the Elephant Home. BTEH plant bomen om corridors te creëren voor het behoud van wilde olifanten, organiseert educatieve programma’s voor lokale scholen, zoekt met reisorganisaties naar diervriendelijke alternatieven en ontwikkelt verschillende initiatieven om mens-olifant conflicten te verminderen.