Pesticiden die worden gebruikt om honden en katten te behandelen tegen vlooien en teken, veroorzaken wijdverspreide verontreininging in de Engelse rivieren, aldus Engelse wetenschappers. De wetenschappers hebben twee neurotoxische pesticiden – fipronil en imidacloprid – in hoge concentraties gevonden in watermonsters genomen uit twintig Engelse waterwegen.
Onderzoek watermonsters
De Environment Agency verzamelde gegevens van watermonsters die tussen 2016 en 2018 waren genomen op twintig locaties verspreid over Engeland. In totaal zijn de gegevens van 1322 individuele watermonsters geanalyseerd door experts van het onderzoeksteam van de Universiteit Sussex.
De gemiddelde fipronilconcentratie in de bemonsterde rivieren overschreed hiermee vijf keer de veiligheidsmarge. In de meeste rivieren bleek imidacloprid een matig risico te vormen; in zeven van de twintig bemonsterde rivieren was er een hoog milieurisico. De hoogste niveau van vervuiling werden aangetroffen stroomafwaarts direct na de afvalwaterzuiveringsinstallaties.
De bevindingen van dit onderzoek geeft aan dat de Engelse rivieren routinematig en chronisch worden vervuild. De schadelijke impact van de chemicaliën en mengsels met de bijbehorende giftige afbraakproducten is zeer verontrustend. Vermoedelijk komen de twee pesticiden, die gebruikt worden voor het behandelen van huisdieren, via het huishoudelijk riool terecht in het water.
Anti-vlooien- en tekenmiddel
Volgens Veterinary Medicines Directorate (VMD), die het onderzoek financierde, zijn er zesenzestig goedgekeurde diergeneesmiddelen met fipronil of in combinatie met andere parasiticiden in gebruik in het Verenigd Koninkrijk. En éénentwintig producten met alleen imidacloprid of in samenstelling met een andere stof. Ook in Nederland zijn er talrijke producten met pesticiden vrij verkrijgbaar bij (online)winkels of op recept bij dierenartsen. Productnamen zoals: Frontline (Merial), Flea Free (Exil), Effipro (Virbac), Fiprorec (Beaphar), Advantage en Seresto (Bayer), zijn veel ingezette middelen die worden gebruikt bij honden en katten.
Het hele jaar door worden diereneigenaren veelvuldig door mediaberichten, commercials of door dierendeskundigen erop gewezen preventieve vlooien- en tekenbehandelingen voor hun dieren te treffen. Hierbij worden vaak middelen aangeprezen met een pesticide samenstelling vanwege de doorgrondelijke effectiviteit. De gif is zeer doeltreffend voor het afweren van vlooien en teken, tegelijkertijd is het erg schadelijk voor andere (micro)organismen.
Milieu
Onderzoekers geven aan dat huisdieren, die zijn behandeld met een fipronil vlooienproduct, de chemische stoffen afgeven als de dieren worden gewassen. Via het riool komt het middel in de openbare waterwegen terecht. Het is ook mogelijk dat het door het handenwassen na het toedienen van het middel in het riool terecht komt. Daarnaast is het mogelijk dat door het aaien van het huisdier of het wassen van beddengoed of andere oppervlakte waarmee het behandelde dier in aanraking is gekomen, restanten in het afvalwater terechtkomen. Ook het regenwater dat het in contact is geweest met een behandelde hond tijdens een wandeling, is een risico voor besmetting van het watermilieu.
Historisch gezien kende fipronil een beperkt gebruik voordat het in 2017 door de Europese Unie werd verboden voor de land- en akkerbouw. Dit om schade door menselijke consumptie te voorkomen. Maar hierdoor is menselijke consumptie volgens onderzoekers van de Universiteit van Sussex nog niet uitgesloten:
“Residuen van imidacloprid en fipronil kunnen op geïmporteerd voedsel nog steeds aanwezig zijn, al zijn de hoeveelheden waarschijnlijk erg laag.”
Volgens experts zijn de bijproducten van fipronil zelfs nog schadelijker voor het milieu dan fipronil zelf. Een van de onderzoekers, dr. Rosemary Perkins van de Universiteit Sussex:
‘Onze resultaten, die aantonen dat fipronil en de giftige afbraakproducten in bijna alle geteste zoetwatermonsters aanwezig zijn, is buitengewoon zorgwekkend’
Van imdacloprid (type neonicotinoïde) is bekend dat ze verantwoordelijk zijn voor een daling van het aantal bijen over de hele wereld. Deze stof veroorzaakt hersenbeschadiging bij bijen waardoor het vermogen aantast om naar nectar en stuifmeel te zoeken. Als gevolg hiervan werd in 2018 het gebruik van imidacloprid buitenshuis verboden door de Europese Commissie.
Minimale milieurisicobeoordeling
Het gebruik van parasietproducten voor huisdieren is in de loop der jaren sterk toegenomen. Miljoenen honden, katten en kleine huisdieren die routinematig meerdere keren per jaar worden behandeld. Ondanks de prevalentie van chemicaliën bij vlooien- en tekenbehandelingen voor huisdieren, is er een minimale milieurisicobeoordeling voor gebruik bij huisdieren. Dr. Perkins:
“We hebben een aantal stappen geïdentificeerd die kunnen worden genomen om milieuschade door vlooien- en tekenbehandelingen voor huisdieren te minimaliseren of te voorkomen.
Deze variëren van het introduceren van strengere voorschriften zoals het alleen op recept verkrijgbaar maken, tot het overwegen van een meer oordeelkundige en op risico’s gebaseerde benadering van bestrijding van parasieten bij huisdieren. Bijvoorbeeld door te stoppen met het hele jaar door preventief chemicaliën te gebruiken. Het onderzoeksteam adviseert een herevaluatie om de milieurisico’s van parasietbestrijdingsmiddelen voor huisdieren in kaart te brengen. Daarnaast wordt aanbevolen om de risicobeoordeling voor goedkeuring van de anti-vlooien- en tekenmiddelen, opnieuw te onderzoeken. Het is in ieder geval duidelijk dat de pesticiden meer schade toebrengen dan aanvankelijk werd ingezien.
Bronnen:
© AnimalsToday.nl Jessica Slotman
