Dit najaar gaat in Nederland naar alle waarschijnlijkheid het verbod in tegen het optreden van wilde dieren in het circus. Maar wat gebeurt er nadien met deze dieren? Natuurlijk moet er een goede opvang voor ze geregeld worden, waarbij ze samen met soortgenoten kunnen genieten van hun pensioen. Helaas belandde de Britse circusolifant Anne na een ellendig leven van de regen in de drup.

Anne
Anne tijdens haar circusjaren | Foto: © Walter Baxter under Creative Commons Licence

Anne is een gepensioneerde circusolifant die sinds april 2011 in het Engelse Longleat Sarari & Adventure Park woont. Ze is daar gekomen nadat Animal Defenders International (ADI) in het geheim filmde hoe Anne werd mishandeld door de verzorgers van het Bobby Roberts Super Circus.

Geketend
Als baby werd deze Aziatische olifant rond 1950 in Sri Lanka gevangen en verkocht aan het circus, waar ze samen met andere olifanten kunstjes moest vertonen. Na het uitbreken van mond-en-klauwzeer in 2001 traden de meeste olifanten niet meer op en langzaamaan overleden ze. In 2003 verloor Anne haar laatste ‘zusterolifanten’, en hoewel er reumatoïde artritis was vastgesteld moest ze nog steeds in haar eentje blijven opreden, lange reizen maken, tussen de voorstellingen door geketend in een veld staan, verblijven in vochtige en tochtige tenten, meedoen aan fotosessies met het publiek en optreden in reclamespotjes. In de wintermaanden verbleef ze het grootste deel van de dag geketend in een boerderij die gebruikt werd als winterverblijf.

Lam
De Engelse krant de Mirror besteedde in 2005 al aandacht aan het lot van deze laatste circusolifant van Groot-Brittannië. De krant onthulde ook dat Anne in de jaren ‘80 door haar toenmalige verzorger werd geslagen met een zweep en een stok met spijkers. Inmiddels was haar rechterachterbeen half lam geworden door de artritis en zakte ze er geregeld doorheen. Verontruste lezers brachten meer dan 20.000 pond bij elkaar voor een nieuw thuis, waar echter niets mee gedaan werd. De eigenaar wilde haar niet laten gaan.

Pas in 2011, toen ADI de in het geheim gefilmde beelden van de mishandeling publiceerde, breekt de verontwaardiging echt los. Te zien is hoe Anne 48 keer wordt geslagen met stokken en een riek, bespuugd wordt en hoe er geschopt wordt tegen haar half lamme been en haar slurf. Anne kan niet aan haar belagers ontkomen, want ze zit vastgeketend en kan geen kant op (schokkende beelden):

Schuldig
Het circusechtpaar Roberts toont zich na de publicatie van deze beelden ‘bezorgd en boos’ over de Roemeense verzorger, die meteen vlucht. Maar de druk neemt toe en in april 2011 geeft het echtpaar Anne op. Ze wordt overgedragen aan de Specialist Wildlife Services, die dieren redden en een nieuw thuis geven, en het Longleat Safaripark biedt een permanent verblijf aan. Eind november 2012 wordt Bobby Roberts schuldig bevonden aan wreedheid tegen dieren, maar het leidt niet tot een straf; hij hoeft niet eens een boete te betalen.

Reservaat
In mei  2011 meldt Longleat dat Anne goed gehuisvest is en dat het beter met haar gaat. De conditie van haar huid en spieren gaat goed vooruit en de omgang met haar verzorgers verbetert elke dag. Voor haar artritis krijgt ze fysiotherapie en medicijnen. Mensen van over de gehele wereld brengen 340.000 pond bij elkaar voor de zorg en rehabilitatie van Anne. Longleat belooft van het geld een reservaat te bouwen waar ook andere mishandelde en verwaarloosde olifanten kunnen wonen. Deze olifanten zouden haar nieuwe familie worden; essentieel voor deze sociale dieren. Maar er gebeurt niets.

Anne
Olifanten hebben sterke sociale en familiebanden | Foto: Pixabay

Intussen groeit de kritiek opnieuw, want Anne wordt door Longleat weer getoond aan het publiek. In plaats van zich te richten op haar herstel maakt men nog steeds gebruik van de olifantenhaak, die haar angstig maakt en doet herinneren aan haar pijnlijke verleden, en waarvan allang bewezen is dat het een wreed middel is. Een paar maanden later verklaart Longleat dat het niet verstandig wordt geacht om Anne te introduceren aan andere olifanten.

Alleen
Begin 2013 worden de plannen voor het luxueuze reservaat met zwembad onthuld, maar een jaar later blijken ze alweer aangepast te zijn. Samen met internationale experts zou zijn vastgesteld dat Longleat geen geschikte locatie is voor een permanent olifantenverblijf. Voor Anne wordt gedacht dat olifantengezelschap meer kwaad dan goed zal doen omdat ze fysiek niet sterk genoeg zou zijn om stand te houden in normale sociale interacties. En weer blijft Anne alleen achter.

Geiten
In februari van dit jaar is Anne overgebracht naar een nieuw verblijf. Binnen lijkt het op een overdekte zandbak met wat speeltjes en krabpalen om tegenaan te schuren, en buiten is een redelijke vijver, maar zeker geen zwembad. Ze heeft gezelschap gekregen van 3 Nubische geiten die volgens Longleat voldoende gezelschap kunnen bieden zonder een gevaar te zijn voor haar welzijn. Maar ooggetuigen melden dat Anne geen enkele belangstelling heeft voor de geiten.

Anne
Anne heeft al 12 jaar geen soortgenoot gezien | Foto: Adam Allen/Flickr

Petitie
Een betrokken dierenvriendin heeft recent een petitie opgezet om Longleat onder druk te zetten toch een soortgenoot voor haar te zoeken. Al 12 jaar heeft Anne geen olifant meer gezien; ze heeft geen contact, geen familie, geen vrienden, geen doel. Juist alles wat zo belangrijk is voor een olifant, als hoogst intelligente en sociale dieren met hechte familiebanden. Vooral vrouwtjesolifanten leven altijd in groepen en soortgenoten zijn essentieel voor hun welzijn. Anne is nu rond de 65 jaar en de tijd dringt om haar laatste jaren echt gelukkig te maken. Anne verdient een vriend!

Voorkomen
In Nederland zet onder meer Wilde Dieren de Tent Uit zich in voor herplaatsing van circusdieren die na het aanstaande verbod bevrijd zijn van de dwang om voor publiek op te moeten treden, zodat situaties zoals met Anne in Groot-Brittannië voorkomen kunnen worden.

Bronnen: ADI, BBCThe Guardian, Longleat, Mirror © PiepVandaag.nl Ellie Doppenberg