De verdwijning van het Amazone regenwoud is onvermijdelijk als Jair Bolsonaro de president van Brazilië blijft, zo waarschuwen academici en milieuactivisten te midden van de nieuwste aanval van de regering op natuurbeschermingsbeleid. Ondanks de bewijzen dat het Amazonegebied door alle kaalkap, droogte en branden, in de richting van een ‘point of no return’ wordt geduwd, blijft de president meer geïnteresseerd in het tevredenstellen van de machtige landbouwlobby.
Bosbeschermingsmaatregelen afgezwakt
Onder de regering van de Arbeiderspartij tussen 2004 en 2012 is de ontbossing in het Amazonegebied met tachtig procent afgenomen. Het beleid dat dit mogelijk maakte – satellietbewaking, personeel ter plaatse en wetgeving om overtreders te straffen en inheems land en beschermde gebieden af te bakenen – is onder Bolsonaro echter weer consequent ontmanteld. Sinds Bolsonaro in 2019 aan de macht kwam, hebben ontbossing en bosbranden in het Amazonegebied hun hoogste niveau bereikt in meer dan tien jaar.
“Het belangrijkste wat deze regering heeft gedaan is het ondermijnen van de capaciteit van de staat om illegale ontbossing aan te pakken,” aldus Marcio Astrini, uitvoerend secretaris van het Braziliaanse Klimaatobservatorium, een netwerk van vijftig maatschappelijke organisaties.
In het Congres hebben Bolsonaro en de agro-industrielobby ondertussen meer aanhangers op sleutelposities gezet, waardoor hun agenda agressiever kan worden uitgevoerd.
“De Braziliaanse regering doet precies het tegenovergestelde van wat er moet gebeuren. Ze stimuleert actief ontbossing door haar beleid,” zegt Erika Berenguer, onderzoeker op het gebied van veranderingen in landgebruik in het Amazonegebied aan de universiteiten van Lancaster en Oxford.
“Tot voor kort gebeurde dit via decreten en ministeriële beleidswijzigingen die sneden in de budgetten voor de strijd tegen ontbossing. Nu hebben ze een belangrijkere rol gekregen in het Congres en zien we dat er nog gevaarlijkere wetsvoorstellen worden aangenomen.”
Zo nam de regering afgelopen week nog het besluit om de verantwoordelijkheid voor satelliettoezicht op bosbranden weg te nemen van het Nationaal Instituut voor Ruimteonderzoek. Deze organisatie heeft de taak decennialang op wetenschappelijk verantwoorde wijze uitgevoerd. De controle is overgedragen aan het Nationaal Instituut voor Meteorologie, dat onder de invloed valt van het landbouwministerie en de landbouwsector.
Reactie van wereldleiders en bedrijven
De Amerikaanse president, Joe Biden, en de Franse president, Emmanuel Macron, hebben gewaarschuwd voor de gevaren die de achteruitgang van het regenwoud met zich meebrengt. Supermarkten en financiële organisaties in het Verenigd Koninkrijk, Noorwegen, Duitsland, Frankrijk en Australië hebben gedreigd Braziliaanse producten te boycotten, tenzij kan worden gegarandeerd dat de toeleveringsketens ontbossingsvrij zijn.
In een open brief waarschuwden veertig bedrijven dat verdere uitholling van de milieuwetgeving en de rechten van de inheemse bevolking hen ertoe zou dwingen het gebruik van Braziliaanse landbouwgrondstoffen te heroverwegen. “Wij willen nogmaals benadrukken dat wij het Amazonegebied beschouwen als […] essentieel voor de veiligheid van onze planeet en een cruciaal onderdeel van een welvarende toekomst voor de Brazilianen en de samenleving als geheel”, aldus de organisaties. Milieuorganisaties reageerden hierop door de verwachting uit te spreken dat deze bedrijven hun dreigementen zullen omzetten in daden.
Maar al deze internationale druk heeft nog weinig effect. Dit komt deels doordat de grondstofprijzen hoog blijven en de vraag groot is. Deze vraag komt met name vanuit China, veruit de grootste markt voor Brazilië. De Chinese regering stelt de aanschaf van grondstoffen boven milieuvraagstukken en bovendien wordt enige druk vanuit de media beperkt door strenge censuur. Een ander belangrijke factor is de nationalistische ideologie van de president. Bolsonaro lijkt zo uitsluitend gericht op de binnenlandse politiek dat internationale reputatie of wereldmarkten hem onverschillig laten.
Klein lichtpuntje
Het enige potentieel positieve gevolg van het destructieve beleid van deze regering is dat het mogelijk een katalysator vormt voor verandering. Sinds Bolsonaro aan de macht is, staat het Amazonewoud in het middelpunt van het politieke debat in Brazilië. Verschillende kandidaten voor de presidentsverkiezingen van volgend jaar hebben nu in hun verkiezingsprogramma’s verklaard dat zij tegen ontbossing zijn.
Bron:
© AnimalsToday.nl Meia van der Zee
