Het Amazoneregenwoud zorgt voor de helft van de neerslag in het gebied, maar door ontbossing komt deze cyclus in het geding. Grote delen van dit oude bos worden als gevolg droog savannegebied. Dit gebeurt bij een ‘tipping point’ en heeft desastreuze gevolgen voor het klimaat en de biodiversiteit.
Onderzoek
Onderzoekers hebben gemeten hoe het Amazonegebied er uitziet als er massaal wegen aangelegd worden en de rest van het regenwoud geëxploiteerd wordt. In 2050 is in dat geval tussen de 21 en 43 procent van het Amazoneregenwoud verloren. Dit is of extreem dichtbij, of over het punt van wat de natuur aankan. Grote delen regenwoud worden dan savanne. In het slechtste geval, waarin de landbouw enorm wordt uitgebreid, is er meer dan 1 miljoen vierkante kilometers aan ontbossing in 2050. In het gunstigste geval is maar 92.500 vierkante kilometers van het regenwoud verloren. Dit laatste decennium is al meer dan 62.000 vierkante kilometer Amazone gekapt.
Tipping point
Als de ontbossing doorgaat met de snelheid waarmee dat nu gebeurt, is het omslagpunt voor dit tropische bioom in de volgende 15 tot 30 jaar bereikt. Een zogenoemd ‘tipping point’ is het punt van ontbossing waarop de cyclus van de regenval van de Amazone verandert. De Amazone produceert dan niet genoeg water om zichzelf te onderhouden. Hierdoor gaat het bioom van vochtig tropisch regenwoud naar savanne.
Het is onduidelijk waar het omslagpunt precies ligt. Eerder onderzoek wees uit op 40 procent ontbossing. Maar in 2018 schatten klimatoloog Carlos Nobre en conservatiebioloog Thomas Lovejoy dat de effecten van klimaatverandering, droogte en bosbranden het omslagpunt dichterbij brengen: tussen 20 en 25 procent ontbossing. Er is op dit moment al minstens 17 procent gekapt.
Twee biomen
De Amazone is een gebied van zeven miljoen vierkante kilometers met twee biomen. De eerste is het Amazonebioom, het tropische regenwoud, en de tweede de Cerrado savanne. Doordat het Amazonewoud voor een groot deel van de regenval zorgt door verdamping en transpiratie van bomen, heeft het een vochtig klimaat.
Gevolgen
Een van de vele gevolgen zijn miljarden tonnen aan koolstof die vrijkomen. Dit versnelt de opwarming van de aarde. Het veranderen van het bioom gaat ook gepaard met een groot verlies aan biodiversiteit. Veel dieren zijn afhankelijk van het tropische klimaat om te overleven. Met minder bomen hebben zij minder bescherming en leefruimte. Bijvoorbeeld de bekende ara, die dan minder gebied heeft om te vliegen en eten te zoeken. Dit geldt ook voor de jaguar, omdat deze minder eten kan vinden.
President Bolsonaro
De enige manier om dit te voorkomen is om volledig te stoppen met ontbossing. In het verleden is het Brazilië gelukt om de ontbossing te verminderen, maar de vraag is in hoeverre dat de komende jaren te verwachten is. “Het verminderen van ontbossing is zeer onwaarschijnlijk in de komende drie, vier jaar,” zei Nobre. De huidige regering van de zeer rechtse Bolsonaro wil het Amazoneregenwoud juist economisch uitbuiten. In augustus 2019 was de ontbossing 222 procent hoger dan in augustus een jaar eerder. Dit blijkt uit cijfers van het Braziliaanse ruimte onderzoeksinstituut (INPE). Bolsonaro moedigt landbouw-expansie aan en wil meer wegen, meer ontbossing en meer mijnen. Het afgelopen jaar is de snelheid van ontbossing weer enorm toegenomen onder zijn beleid. Het gevolg is dat een omslagpunt er nu al over 15 jaar kan zijn. “Als deze ontwikkeling nog zo’n 5 tot 10 jaar doorgaat, is er geen hoop meer,” aldus Robert Walker, die het onderzoek deed.
Wegen
In de afgelopen jaren hebben de landen die delen van de Amazone hebben, maatregelen genomen om de vernietiging te verminderen. Het grootste probleem is het plan voor infrastructuur in het gebied. Het Initiatief voor de Integratie van de Regionale Infrastructuur van Zuid-Amerika (IIRSA) maakt alle positieve ontwikkelingen ongedaan. Dit is een plan om veel wegen aan te leggen, elektriciteit op te wekken en de mijnindustrie uit te breiden. In 2000 ontertekenden 12 landen het plan, maar veel experts zijn kritisch. Het leidt in alle waarschijnlijkheid namelijk tot enorm veel ontbossing.
Oplossingen
De ontbossing moet stoppen om dit te voorkomen. Daarnaast moeten inheemse volken meer invloed krijgen op hun leefomgeving om landbouwers tegen te kunnen gaan. Zij willen hun gebied beschermen maar door onduidelijke regels vanuit de regering worden ze tegengewerkt. Het aansporen van lokale hernieuwbare energie zorgt dat er ook op afgelegen plekken energie komt, zonder het ecosysteem daarvoor te verwoesten.
Bronnen:
©AnimalsToday.nl Sophie Jongma
