Aanvulling Wet Dieren vereist voor beter welzijn op paardenmarkten 

Eyes on Animals roept de landelijke politiek op de Wet Dieren aan te vullen met Besluiten, zodat álle paarden op de circa 100 paardenmarkten in Nederland betere en gelijke bescherming krijgen. Deze week heeft de Raad voor Dieraangelegenheden (RDA) een lang verwacht advies aan de regering uitgebracht over paardenmarkten. Paarden zijn vervolgens echter afhankelijk van de ‘goodwill’ van paardenmarkt-gemeenten of en welke aanbevelingen zij overnemen. Eyes on Animals ziet bij deze gemeenten – als (mede)organisator, vergunningverlener én wetshandhaver – te veel conflicterende belangen.

Vreemd genoeg is de RDA afgeweken van de opdracht van de staatssecretaris Van Dam. De Raad stelt het niet nodig te vinden om paardenmarkten volledig los te koppelen van stressvolle evenementen zoals kermissen en braderieën. Terwijl Van Dam erkende dat deze ‘ volksfeest-paardenmarkten’ zorgen voor een ‘onacceptabele aantasting van het welzijn van paarden’. Die aantasting door structurele misstanden en massale wetsovertredingen op paardenmarkten heeft Eyes on Animals jarenlang uitgebreid gedocumenteerd. Ons rapport over de Zuidlarense markt in november 2015, waar Eyes on Animals-inspecteurs bovendien ernstig bedreigd werden, vormde ook de aanleiding van de opdracht die de staatssecretaris gaf aan de RDA.

Paardenliefhebbers zouden paardenmarkt acceptabel vinden
Zolang er handel in paarden bestaat, zou Eyes on Animals graag zien dat er hooguit zeer kleinschalige, professionele paardenmarkten zouden mogen bestaan. Daar zou het welzijn van paarden strikt gemonitord kunnen worden en zou handhaving van de wet- en regelgeving voorop kunnen staan. Eyes on Animals vindt het onbegrijpelijk dat de RDA kennelijk teveel maatschappelijke acceptatie van de huidige paardenmarkten ziet om deze folkloristische paardenmarkten te verbieden.

Volgens Eyes on Animals gruwen de meeste paardenliefhebbers van het leed dat zij zien op paardenmarkten. In het rapport stelt de RDA dat een verbod op paardenmarkten en (wettelijke) voorschriften ‘de autonomie van paardenhandelaren/eigenaren’ teveel zou inperken. ‘Hij kan dan immers niet meer zelfstandig besluiten of hij zijn paard naar de paardenmarkt brengt‘ (p.71).

Ook RDA waarschuwt voor overtreding maximum-transporttijden (8 en 24 uur)
Eyes on Animals is blij dat de Raad de noodzaak van controle op chip en identiteit van het paard, én van registratie van de eigenaar benadrukt. Want momenteel is er totaal geen zicht op wie welke paarden verhandelt, wat bovendien malafide handel vergemakkelijkt. De Raad stelt daarnaast hoe een medische keuring van 2 dierenartsen kan voorkomen dat er zoals nu zieke, kreupele en te magere verwaarloosde paarden op markten worden toegelaten. Ook is Eyes on Animals verheugd dat de RDA bevestigt, zoals de staatssecretaris eerder deed, dat het verblijf op een paardenmarkt onderdeel uitmaakt van de totale transportperiode en niét kan worden gezien als rustperiode. Dat is belangrijk omdat de Europese Transportvereniging zeer strenge regels stelt aan een transportperiode voor paarden langer dan 8 uur. De NVWA zal deze regels nu, eventueel samen met hulp van de politie van de paardenmarkt-gemeenten, eindelijk moeten gaan handhaven.

Nu is het traditie dat handelaren hun paarden net na middernacht op de markt brengen, zodat zij zich kunnen voegen bij het dorpsfeest. De handel begint doorgaans pas om 6 uur ’s ochtends en gaat door tot de vroege avond van de dag daarop. Voor de paarden is dit een ware uitputtingsslag. Eyes on Animals heeft in onze inspectierapporten al herhaaldelijk aangegeven dat op de paardenmarkten zo de wettelijke maximumtransporttijd van 24 uur massaal en structureel wordt overtreden. Om dit te voorkomen, zullen gemeenten de aanvoer- en markttijden dus fors moeten gaan inkorten! En tenzij de totale transporttijd onder de 8 uur blijft – vanaf het moment dat het paard thuis wordt ingeladen en via de markt weer bij een nieuwe eigenaar belandt – moet aan de strenge Europese regels voor lange transporten worden voldaan.

Expliciete, duidelijke normen ontbreken over bepaalde welzijnskwesties
Het RDA-rapport heeft het advies van Eyes on Animals inzake enkele belangrijke welzijnskwesties wel overgenomen. Zo adviseert de Raad om niet-halstermakke paarden niet toe te laten op de markt. Jammer is dat is nagelaten een leeftijdsnorm te stellen voor toelating op een markt. Dit zou de vele kwetsbare veulens die nu worden getransporteerd en verhandeld hebben beschermd. En er wordt door de RDA weliswaar benadrukt dat paarden risico lopen op uitdroging, maar er wordt geadviseerd om paarden iedere 2 uur water te geven. Er wordt niet geëist dat ieder paard constante toegang tot water heeft – hierover gaat Eyes on Animals dus nog in gesprek met de NVWA en Economische Zaken. Evenmin wordt er een minimumafstand tussen publiek en paarden bepaald.

Paarden overgeleverd aan de ‘goodwill’ van gemeenten
De RDA gaat binnenkort in gesprek met de 5 gemeenten die nu de grootste paardenmarkten houden: Zuidlaren, Bemmel, Elst, Hedel en Bennekom (bij deze laatste vindt een wekelijkse markt plaats). De RDA vraagt deze paardenmarktgemeenten om strengere welzijnseisen en wettelijke regels vast te leggen in hun Algemene Plaatselijke Verordeningen en in de voorwaarden voor vergunningverlening aan paardenmarkten. Eyes on Animals vreest echter willekeur; paarden worden overgeleverd aan de ‘goodwill’ van gemeenten.

Wij zien dat de mate waarin de verschillende gemeenten paardenwelzijn serieus nemen erg verschilt. Er spelen namelijk conflicterende rollen en belangen. Gemeenten zijn tegelijkertijd medeorganisator, vergunningverlener en wetshandhaver. Bovendien hebben ze economisch belang bij de paardenmarkten.

Gesprekken met handhavers NVWA over andere handhaving
Eyes on Animals gaat snel om tafel met de handhavers van de NVWA. De RDA bevestigt nu dat zij de afgelopen jaren ten onrechte hebben nagelaten belangrijke regels uit de Europese Transportverordening ook voor paardenvervoer binnen Nederland te handhaven. Eyes on Animals stuitte steeds op onenigheid over interpretatie van bepaalde regels. Dit RDA-regeringsadvies bevestigt nu gelukkig dat allerlei misstanden, zoals het vervoer van kwetsbare jonge veulens, het vervoer en vastbinden van niet-afgerichte paarden en ontbrekend NVWA-toezicht bij uit-en inladen, NIET door de vingers mogen worden gezien.

Géén export van paarden meer vanaf huidige paardenmarkten
Eyes on Animals gaat er bij het ministerie van Economische Zaken op aandringen dat het regeringsbesluit om export niet langer toe te staan vanaf paardenmarkten nog dit voorjaar ingaat. Deze maatregel zou al voor de zomer van 2016 ingaan maar is onder druk van de paardenmarkten nog niet uitgevoerd. Dit zal hun markten minder aantrekkelijk maken voor de vele buitenlandse handelaars die daar nu paarden opkopen – vaak voor de slacht. Eyes on Animals verwelkomt juist dat dit zorgt voor strenger toezicht op lange transporten. Heel belangrijk is de consequentie dat de huidige grootste paardenmarkten, met aantallen paarden variërend van 1000 -2200 de laatste jaren, véél kleiner van schaal zullen worden. Dat maakt allerlei aanpassingen en controles om het welzijn te verbeteren makkelijker.

‘Er is een cultuuromslag nodig: paarden hebben eigen intrinsieke waarde’

Eyes on Animals denkt dat alleen een veel kleinere schaal en duur van de paardenmarkten, tezamen met allerlei randvoorwaarden, uiteindelijk ervoor zullen zorgen dat de huidige wet- en regelgeving voortaan gehandhaafd gaat worden.

Er is een cultuuromslag nodig; paarden hebben een eigen intrinsieke waarde en verdienen als gezelschapsdier van de mens meer bescherming. Helaas ziet Eyes on Animals nu dat de grote paardenmarkten elkaar beconcurreren op grootte: waar worden de meeste paarden verhandeld? De paardenmarkten die overblijven, zouden elkaar moeten gaan concurreren op kwaliteit van dierenwelzijn ipv op kwantiteit van -gestreste- paarden. Gelukkig stelt de RDA net als wij: als hun lijst met welzijnseisen niet praktisch uitvoerbaar is voor een gemeente, zou de enige juiste conclusie zijn dat er dan geen paardenmarkt mag plaatsvinden.

Meer landelijke sturing vereist
Eyes on Animals gelooft wél dat de landelijke politiek strengere regels moet vastleggen. Dit mag niet aan de 100 verschillende gemeenten worden overgelaten die paardenmarkten houden. Dit leidt tot rechtsongelijkheid en willekeur. De regels en handhaving moeten NATIONAAL worden aangevuld en vastgelegd in de Wet Dieren. Alleen zo wordt het welzijn van paarden onafhankelijk geborgd.

Hoe noodzakelijk toezicht van twee dierenartsen is, blijkt uit deze video. Een uitgeput paard wordt aan het eind van de dag ingeladen en was eerder op de dag al niet in orde. De aanwezige dierenarts deed hier niets aan.

Ingrid Ramaan, Eyes on Animals

@Animals Today