Een team van experts gaan alles op alles zetten om de noordelijke witte neushoorn van uitsterven te behoeden. De aankomende maanden zijn kritiek. Er is enige hoop gevestigd op een begeleid fokprogramma, maar daar zijn risico’s aan verbonden voor de vijf overgebleven dieren en dat is alles behalve wenselijk.
De tragische situatie waarin de noordelijke witte neushoorns zijn beland is een schrijnend voorbeeld van hoe groot het probleem van de jacht/stroperij voor de hoorn van dit dier is.
Angalifu
Twee weken geleden overleed Angalifu, een 44-jarig mannetje, in San Diego Wild Animal Park. Dit betekent dat er op dit moment nog maar één neushoornstier over is, Sudan, die leeft in het Ol Pejeta Conservancy Park in Kenia. De experts gaan er van uit dat dit dier niet in staat is om zich voort te planten op natuurlijke wijze. Jan Stejskal van de Tsjechische dierentuin Dvur Kravlove en “eigenaar” van de dieren zei tegen BBC News:
“Wanneer er nog maar vijf dieren over zijn, zijn er vele meningen over wat er zou moeten gebeuren. Er zijn verschillende organisaties bij betrokken.”
Nabire
In dierentuin Dvur Kravlove leeft Nabire, een 31-jarig vrouwtje. Afgelopen herfst is men een project gestart om eitjes bij haar te oogsten voor een in-vitrofertilisatie met sperma afkomstig van het Institute for Wildlife and Zoo Animals Research gevestigd in Berlijn, Duitsland. Eerder was al duidelijk geworden dat Nabire’s baarmoeder vol zat met kleine cystes, maar dat haar linker eierstok normaal functioneerde. Het oogsten van haar eitjes zou in theorie moeten kunnen.
Op 5 oktober jongstleden hebben specialisten allereerst geprobeerd Nabire te verlossen van de cystes. Dat was gedeeltelijk succesvol, omdat de procedure gestaakt moest worden door technische problemen en angst voor Nabire’s welzijn. De planning is om de operatie binnenkort ter herhalen en dan de overgebleven cystes te verwijderen. Hoe het daarna gaat met het oogsten van de eitjes is vooralsnog onduidelijk.
Kunstgrepen
Stejskal is zeker niet gerust op alle kunstgrepen die worden verricht om de dieren te laten voortbestaan.
“We kunnen gaan voor kunstmatige technieken om voortplanting de bewerkstelligen, maar deze zijn risicovol voor de dieren… Je moet verdoven en operatief allerlei handelingen verrichten, dat moet uiterst voorzichtig. We doen dat alleen maar omdat deze dieren echt de allerlaatste van hun soort zijn. Je kunt niet opgeven.”
Volgens Randy Rieches van San Diego Wild Animal Park zijn geen van de dieren in staat tot natuurlijke voortplanting:
“Dierentuin San Diego heeft materiaal van reeds overleden noordelijke neushoorns ingevroren. Hopelijk komt er een moment waarop wij in staat zijn om met dat materiaal te reproduceren.”
Herfst
Volgens Stejskal was afgelopen herfst uitgesproken verschrikkelijk voor de noordelijke witte neushoorn. In 2009 werden vanuit Dvur Kravlove twee mannetjes en twee vrouwtjes overgebracht naar Ol Pejeta in de hoop dat natuurlijke omgeving voortplanting zou stimuleren. In oktober dit jaar overleed één van de mannetjes, de 34-jarige Suni, doodsoorzaak onbekend.
“Op Suni was eigenlijk alle hoop voor natuurlijke voortplanting gevestigd, omdat hij veel jonger was dan Angalifu en Sudan. Zijn dood was een enorme klap voor het fokprogramma.”
Vervolgens werd duidelijk uit onderzoek dat de twee vrouwtjes, Fatu en Najin, waarschijnlijk niet meer in staat zouden zijn tot het voortbrengen van jongen op natuurlijke wijze. Najin, Fatu’s moeder zou wellicht wel nog geschikt zijn voor kunstmatige inseminatie ondanks problemen met de achterbenen.
Comité
Stejskal benadrukt dat in-vitrofertilisatie inderdaad één van de opties is:
“Ja, er is sperma beschikbaar via Berlijn voor kunstmatige inseminatie, maar alle opties moeten goed worden bekeken door het comité dat de leiding heeft over het project in Ol Pejeta. Een uiteindelijke beslissing zal in januari of februari gaan vallen.”
Het comité bestaat uit vertegenwoordigers van onder andere de dierentuin Dvur Kravlove, Ol Pejeta Conservancy, Flora and Fauna International, het Lewa Wildlife Conservancy en Kenya Wildlife Service. De plan van aanpak die zij zullen kiezen zal kritiek zijn voor het kunnen redden van de noordelijke witte neushoorn.
Subsoort?
Dokter Bob Smith, onderzoeker van de universiteit van Kent, belicht een andere kant van de situatie:
“Er is nog steeds discussie gaande over of de noordelijke witte neushoorn wel een andere soort is dan de zuidelijke witte neushoorn. Men gaat er nu van uit dat het een subsoort betreft. Blijkt het geen andere soort te zijn, dan is er volgens sommigen niet zo veel aan de hand, aangezien er nog duizenden zuidelijke witte neushoorns zijn.”
Hij vervolgt:
“Als er dan al iets moet gebeuren met de noordelijke witte neushoorn… Dan kom je uit bij een hightech oplossing. En dan is altijd de vraag of het geld dat daarmee gemoeid gaat niet beter ergens anders aan gespendeerd moet worden.”
Volgens Smith is geld naar het beschermen van soorten in het wild vaak de betere optie, maar:
“Dat gezegd hebbende, zijn er voorbeelden waarbij soorten die in gevangenschap tot reproductie zijn gebracht, de redding heeft betekend, onder andere voor amfibieën die in het wild uitstierven door ziekten bijvoorbeeld.”
Over de wenselijkheid van gesol met dieren in het kader van fokprogramma’s en de rol van dierentuinen met dieren in gevangenschap daarin zowel direct als indirect zullen meningen verdeeld zijn. Echter over de oorzaak waarom het voortbestaan van deze dieren zo onder druk is komen te staan, zullen weinigen een andere conclusie hebben dan dat het moet stoppen… en snel voordat het echt te laat is.
De laatsten van hun soort
Nola: Vrouwtje van ongeveer 40 jaar oud, leeft in San Diego Wild Animal Park, werd gekoppeld aan Angalifu (overleed 14 december jongstleden) maar leidde niet tot nageslacht.
Nabire: Vrouwtje van 31 jaar, geboren in gevangenschap, leeft in Dvur Kravlove in Tsjechië.
Sudan: 43-jarig mannetje, leeft in Ol Pejeta Conservancy, Kenia. Gevangen uit het wild op zijn derde, waarschijnlijk te oud om zich op natuurlijke wijze voort te planten.
Najin: Vrouwtje, 25 jaar oud, leeft in Ol Pejeta Conservancy, is mogelijk geschikt voor kunstmatige inseminatie, maar eerdere pogingen waren onsuccesvol.
Fatu: Vrouwtje van 14 jaar, dochter van Najin, uitblijven van zwangerschappen heeft haar waarschijnlijk nu onvruchtbaar gemaakt.
Bron ©PiepVandaag.nl
